Św. Anna Samotrzeć

Dzieje zabytku

Omawiany obraz przedstawiający św. Annę Samotrzeć został wykonany w 1897 roku przez malarza Ferdynanda Olesińskiego, o czym świadczy sygnatura „18 FO 97” umieszczona w dolnej części dzieła. W 1897 roku z inicjatywy księdza Franciszka Błachuta, proboszcza w Łazanach, odnowiono dwa barokowe ołtarze boczne pochodzące z pierwszej połowy XVIII wieku. W obu nastawach Matki Boskiej Częstochowskiej i omawianym ołtarzu św. Anny usunięto umieszczone w zwieńczeniach glorie promieniste i zastąpiono je neobarokowymi strukturami mieszczącymi obrazy wykonane przez Ferdynanda Olesińskiego. W zwieńczeniu nastawy św. Anny umieszczono wizerunek św. Franciszka z Asyżu, w drugiej nastawie wyobrażenie św. Antoniego Padewskiego. Olesiński wykonał wówczas również omawiany obraz przedstawiający św. Annę Samotrzeć, którym zastąpiono starsze dzieło o tym samym temacie znajdujące się w polu głównym ołtarza św. Anny. Artysta ten najprawdopodobniej jest także autorem wizerunku Matki Boskiej Różańcowej oraz obrazu Najświętszego Serca Jezusowego umieszczonych w 1897 roku na zasuwach obu ołtarzy bocznych w związku z powołaniem przy parafii bractw różańcowego i Serca Jezusowego.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta ze ściętymi schodkowo górnymi narożami, ujęty złoconą i profilowaną ramą. W centrum kompozycji przedstawienie św. Anny Samotrzeć umieszczone na tle pejzażu z elementami architektury oraz roślinności. Święta Anna (po lewej), Maria (po prawej) siedzące na ławie, zwracają się ku sobie. Maria przedstawiona jako młoda, jasnowłosa kobieta ubrana w różową suknię oraz błękitny płaszcz podtrzymuje na kolanach Dzieciątko Jezus odziane w białą tunikę. Na głowie Marii i wokół jej szyi udrapowana biała chusta. Za Marią krzew kwitnących róż. Dzieciątko Jezus jasnowłose, ukazane w dynamicznej pozie z rękoma wyciągniętymi ku górze. Wokół jego głowy przedstawiony promienisty nimb. Za plecami Jezusa pęk białych lilii. Anna przedstawiona jako starsza kobieta w zielonej sukni, jasnofioletowej szacie spodniej, kremowej chuście na głowie oraz narzuconym na kolana czerwonym płaszczu. Dłonie kobiety splecione i swobodnie złożone na kolanach. Spod szat widoczna stopa w jasnobrązowym sandale. Ponad głowami Anny i Marii przedstawione aureole. W górnej części kompozycji, na osi obrazu widoczne dwie uskrzydlone główki anielskie. Kolorystyka jasna, pastelowa. W dolnej części obrazu, poniżej św. Anny umieszczona sygnatura malarza i data wykonania obrazu „18 FO 97.”

Zarys problematyki artystycznej

Obraz stanowi przykład dziewiętnastowiecznego, wyidealizowanego malarstwa religijnego. Autor dzieła Ferdynand Olesiński był urodzonym w Wieliczce malarzem, który zdobył wykształcenie w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, gdzie uczył się w latach 1871-1883 pod kierunkiem Floriana Cynka, Władysława Łuszczkiewicza i Jana Matejki. Twórczość Olesińskiego, czynnego głównie w Wieliczce i Krakowie, obejmowała przede wszystkim realistyczne, ale powstałe w duchu akademickim, studia portretowe, pejzaże, sceny rodzajowe oraz malarstwo religijne. Przedstawienie Św. Anny Samotrzeć tj. św. Anny w towarzystwie Marii i Chrystusa wykształciło się z wcześniejszego tematu ikonograficznego nazywanego Rodziną Marii. Ten ostatni ilustrował przekazy odnoszące się do trzech małżeństw św. Anny – z Joachimem, Kleofasem i Salomasem, z których to związków święta urodziła trzy córki – Marię, Marię Kleofasową i Marię Salome. W sztukach plastycznych zazwyczaj ukazywano siedzące na ławie św. Annę i Marię z Dzieciątkiem Jezus na kolanach oraz stojących za nimi trzech mężów Anny i męża Marii – św. Józefa, u dołu natomiast pozostałe córki św. Anny. Wizerunek św. Anny Samotrzeć wyodrębnił się z tych wielofigurowych scen, skupiając się na centralnych postaciach sceny.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Obraz przedstawiający św. Annę Samotrzeć został wykonany w 1897 roku przez malarza Ferdynanda Olesińskiego. W tym samym roku dzieło zostało umieszczone w polu głównym odnawianego wówczas ołtarza bocznego św. Anny, na miejscu starszej kompozycji o tym samym temacie. Olesiński był urodzonym w Wieliczce malarzem, który zdobył wykształcenie w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Jego twórczość obejmowała przede wszystkim realistyczne, ale powstałe w duchu akademickim, studia portretowe, pejzaże, sceny rodzajowe oraz malarstwo religijne.

Bibliografia