Matka Boska

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
suski
Gmina
Jordanów
Miejscowość
Łętownia
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Św. Apostołów Szymona i Judy
Tagi
Matka Boska rzeźba późnobarokowa rzeźba XVIII wieku sztuka drugiej połowy XVIII wieku
Miejsce przechowywania
lewa bramka ołtarza głównego
Identyfikator
DZIELO/11195
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
po 1765 roku
Fundator
Barbara z Janickich Lisicka
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie
Wymiary podstawowe
szerokość – około 75 cm
wysokość – około 170 cm
Wymiary szczegółowe
Wymiar podstawy – 32 x 38 x 6,5 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

W aktach wizytacji z 1765 roku wskazano, że w nowo wybudowanym kościele w Łętowni (1760-1765) znajdują się jeszcze dawne ołtarze, ale mają być sprawione nowe („In Ecclesia altaria sunt antiqua, sed quoniam Magnifica Fundatrix per quam est fundata Ecclesia etiam alteria nova”). Nowe retabula razem z ich rzeźbą figuralną powstały zatem po 1765 roku. Ich fundatorką była Barbara z Janickich Lisicka. Nastawy i figury były na nowo złocone w 1902 roku przez Jana Haltaja. W czwartej ćwierci XX wieku zostały poddane konserwacji.

Opis

Rzeźba drążona, ustawiona na niskiej podstawie na planie prostokąta. Matka Boska zwrócona w trzech czwartych w lewo, w kontrapoście, lekko odchylona, z głową skierowaną do góry. Dłonie ma splecione z przodu. Twarz ma owalną, z wyraźnie zaznaczoną brodą, o małych, skierowanych w górę oczach, z głęboko rzeźbioną górną powieką, dużym nosie i pełnych ustach z szeroką górną wargą. Na głowie ma złocony welon. Ubrana jest w złoconą tunikę z długimi rękawami oraz złocony płaszcz otulający postać w pasie, rozwiany po bokach. Na stopach ma złocone sandały. Polichromia ciała naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Omawianą figurę charakteryzują smukła, wydłużona sylwetka, do której ściśle przylegają obficie drapowane, lekko łamane szaty oraz znamienny typ twarzy, modelowany niezwykle plastycznie o specyficznych cechach anatomicznych, takich jak wyodrębniona broda, pełne usta o szerokiej górnej wardze oraz głębokie wycięcie po wewnętrznej stronie oka. Rzeźba została wykonana przez nieznany dotychczas warsztat, który zrealizował całe wyposażenie architektoniczno-rzeźbiarskie w kościele w Łętowni, jak również w kościołach w Pleszowie (dziś Nowej Hucie; wyposażenie z dawnego krakowskiego kościoła Wszystkich Świętych), ołtarz główny w Hebdowie oraz retabula boczne w Igołomi. Bardzo zbliżone do figury Matki Boskiej rzeźby, o niemal analogicznych typach twarzy, znajdują się w Igołomi i Pleszowie (św. Anna).
Figury Matki Boskiej i św. Jana Ewangelisty wpisują się w ikonografię ołtarza pod wezwaniem Ukrzyżowanego Chrystusa, tworząc grupę Ukrzyżowania. Być może pierwotnie w ołtarzu znajdował się wizerunek Chrystusa na krzyżu (figura lub obraz). Przedstawienie Ukrzyżowania z Marią i św. Janem zostało zaczerpnięte ze sceny, która wydarzyła się podczas męczeńskiej śmierci Chrystusa na krzyżu, a którą opisuje Ewangelia św. Jana: „Kiedy więc Jezus ujrzał Matkę i stojącego obok Niej ucznia, którego miłował, rzekł do Matki: «Niewiasto, oto syn Twój». Następnie rzekł do ucznia: «Oto Matka twoja». I od tej godziny uczeń wziął Ją do siebie” (J 19, 26-27). Chwilę później Chrystus skonał i ten właśnie moment opłakiwania z postaciami Marii i św. Jana przedstawia grupa rzeźbiarska.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Lekkie zabrudzenia.

Streszczenie

W aktach wizytacji z 1765 roku wskazano, że w nowo wybudowanym kościele w Łętowni (1760-1765) znajdują się jeszcze dawne ołtarze, ale mają być sprawione nowe. Omawiane retabula razem z ich rzeźbą figuralną powstały zatem po 1765 roku. Ich fundatorką była Barbara z Janickich Lisicka. Rzeźba została wykonana przez nieznany dotychczas warsztat, który zrealizował całe wyposażenie architektoniczno-rzeźbiarskie w kościele w Łętowni, jak również w kościołach w Pleszowie, ołtarz główny w Hebdowie oraz retabula boczne w Igołomi. Figury św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej wpisują się w ikonografię ołtarza pod wezwaniem Ukrzyżowanego Chrystusa, tworząc grupę Ukrzyżowania. Została ona zaczerpnięta ze sceny, która wydarzyła się podczas męczeńskiej śmierci Chrystusa na krzyżu, a którą opisuje Ewangelia św. Jana (J 19, 26-27).

Bibliografia

Janicka-Krzywda Urszula, "Łętownia. Kościół pw. św Apostołów Szymona i Judy Tadeusza", Kraków 2011

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Matka Boska", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2025, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/matka-boska-9

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności