Matka Boska

Dzieje zabytku

Ołtarz główny wraz z dekoracją rzeźbiarską został ufundowany przez Andrzeja Dominika Lipiewicza, który pełnił funkcję rektora kościoła w Luborzycy w latach 1762-1773. Projekt nastawy mógł być dziełem Sebastiana Sierakowskiego. Została ona wykonana przez warsztat Mateusza Szepsa, który jest autorem dekoracji rzeźbiarskiej. W aktach wizytacji z 1783 roku opisany był jeszcze jako niepolichromowany – „Ołtarze: Wielki snycerskiey roboty niemalowany z Cyboryum takieyże roboty niemalowanym na mensie murowaney konsekrowany. W tym ołtarzu Efigies Crucifixi niemalowana zamiast obrazu gradusy przed nim kamienne”. Polichromię wykonano zatem po tym roku. Ołtarz był konsekrowany w 1792 roku przez plebana Sebastiana Czochrona. Pierwotnie w ołtarzu znajdowały się cztery figury – św. Jana, Marii, św. Weroniki oraz Longina i jako takie zostały wymienione w retabulum jeszcze w 1917 roku przez Jana Wiśniewskiego. W 1953 roku w „Katalogu zabytków sztuki w Polsce” dwie ostatnie figury opisane były osobno, jako pochodzące z ołtarza głównego. Obecnie są zaginione.

Opis

Rzeźba drążona z tyłu, ustawiona na niskiej podstawie. Figura ukazana frontalnie, z głową skierowaną w prawo, w kontrapoście, ze splecionymi z przodu dłońmi, w których trzyma chustę. Maria ma kwadratową twarz z odstającymi uszami, z wyodrębnionym podbródkiem, małymi, migdałowatymi oczami, krótkim nosem, niewielkimi, otwartymi ustami z widoczną linią zębów. Włosy ma brązowe, silnie kręcone, upięte z tyłu głowy. Ubrana jest w czerwoną, ściśle przylegającą tunikę, odsłaniającą lewe ramię oraz niebieski płaszcz o białej podszewce, zarzucony na ramiona i przewiązany przez biodra, ściśle opasujący ciało. Na głowie ma biały welon, zarzucony na lewą połowę głowy i podtrzymywany prawym ramieniem. Na stopach Maria ma brązowe sandały. Polichromia ciała jest naturalistyczna, o jasnej karnacji i zaróżowionych policzkach.

Zarys problematyki artystycznej

Figura Marii rzeźbiona jest w niezwykle znamienny sposób, począwszy od rysów „męskiej”, szerokiej twarzy z wyraźnie zaznaczoną kwadratową żuchwą i podkreśloną brodą z dołeczkiem, małych, głęboko osadzonych oczach, wydatnym nosie i niewielkich, rozchylonych ustach, z charakterystyczną grubą szyją o szerokości twarzy. Włosy rzeźbione są w pojedyncze, silnie skręcone pukle, wijące się po szyi i odstające po bokach głowy. Postać ma szerokie, umięśnione ramiona oraz wąskie biodra, bez zaznaczonych cech anatomii kobiecej, co podkreślają szaty ściśle przylegające do ciała i marszczone, nawet w partii płaszcza. Jedynie welon Marii o łamanych i ostro ciętych fałdach swobodnie układa się po bokach postaci. Wszystkie te cechy odpowiadają figurom tworzonym przez Mateusza Szepsa, rzeźbiarza aktywnego w Krakowie w latach 1766-1786. Taki sam typ twarzy, sposób oddania sylwetki i modelowania szat posiadają inne jego figury znajdujące się w krakowskich kościołach bernardynów, norbertanek, karmelitów na Piasku czy Bożego Ciała na Kazimierzu.
Maria razem z postacią św. Jana i krucyfiksem w polu głównym ołtarza tworzą grupą Ukrzyżowania. Pierwotnie była to znacznie szersza scena, gdyż razem z figurami św. Weroniki i Longina tworzyły bardziej rozbudowany program ikonograficzny odnoszący się do Męki Pańskiej, której uwieńczeniem było Ukrzyżowanie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Po konserwacji.

Streszczenie

Ołtarz główny wraz z dekoracją rzeźbiarską został ufundowany przez Andrzeja Dominika Lipiewicza - rektora kościoła w Luborzycy w latach 1762-1773. Projekt nastawy mógł być dziełem Sebastiana Sierakowskiego. Został zaś wykonany przez warsztat Mateusza Szepsa, który jest autorem dekoracji rzeźbiarskiej. Figura Marii razem z postacią św. Jana i krucyfiksem w polu głównym ołtarza tworzą grupą Ukrzyżowania.

Bibliografia