Krucyfiks

Dzieje zabytku

Krucyfiks powstał prawdopodobnie w pierwszej połowie XVII wieku. Został wymieniony w inwentarzu kościoła sporządzonym w 1883 roku.

Opis

Figura Chrystusa żywego przybitego trzema gwoździami do prostego krzyża. Ciało w lekkim zwisie, o szeroko rozłożonych ramionach, lekko łukowato wygiętych, głowa przechylona na prawy bark, nogi wyprostowane, stopy skrzyżowane w układzie prawa na lewą. Twarz ma podłużną, o półprzymkniętych oczach, małym nosie i pełnych ustach, okoloną falowaną brodą i włosami sięgającymi ramion. Na głowie korona cierniowa. Ciało szczupłe, muskularne, o delikatnie podkreślonym modelunku klatki piersiowej i ramion. Biodra przesłonięte obszernym, silnie drapowanym, białym perizonium ze złoconą lamówką, sięgającym połowy uda, zawiązanym na prawym boku, z długim zwisem tkaniny wzdłuż prawej nogi. Polichromia ciała naturalistyczna z zaznaczonymi śladami męki.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźbę Ukrzyżowanego cechuje szczupła sylwetka, o delikatnym i muskularnym modelunku klatki piersiowej i ramion. Figura pozbawiona jest ekspresji, przedstawiona w sposób spokojny i statyczny, o wyprostowanych ramionach i nogach. Perizonium zakrywające duże partie ciała z obszernym zwisem tkaniny przy boku jest znamienne dla okresu powstania figury, kiedy tkanina była jeszcze dłuższa, zazwyczaj sięgająca połowy uda. Dopiero w późniejszym czasie stawała się coraz krótsza, odsłaniając zazwyczaj udo i biodro.
Przedstawienie Chrystusa jako żywego (Cristo vivo), z otwartymi oczami, ilustruje pełen emocji moment, kiedy Zbawiciel wypowiedział ostatnie słowa przed śmiercią. Został on opisany przez ewangelistów, mianowicie – „Około godziny dziewiątej Jezus zawołał donośnym głosem: «Eli, Eli, lema sabachthani?», to znaczy Boże mój, Boże mój, czemuś Mnie opuścił?” (Mt 27, 46; Mk 15, 34) lub „Wtedy Jezus zawołał donośnym głosem: «Ojcze, w Twoje ręce powierzam ducha mojego». Po tych słowach wyzionął ducha” (Łk 23, 46) oraz „A gdy Jezus skosztował octu, rzekł: «Wykonało się!» I skłoniwszy głowę oddał ducha” (J 19, 30). Przedstawienia krucyfiksów z figurami Chrystusa żywego zaczęły pojawiać się w XVI wieku w sztuce włoskiej za sprawą rysunku Michała Anioła z takim wizerunkiem Ukrzyżowanego wykonanego dla Vittorii Colonny około 1539-1540 roku. Rozpowszechniły się także dzięki krucyfiksom w tym typie wytwarzanym później licznie na przełomie XVI i XVII wieku przez Giambolognię i jego warsztat.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Ubytki mechaniczne twarzy, korony cierniowej, dłoni i stóp. Pęknięcie figur i odspojenie prawego ramienia.

Streszczenie

Krucyfiks powstał prawdopodobnie w pierwszej połowie XVII wieku. Przedstawienie Chrystusa jako żywego (Cristo vivo), z otwartymi oczami, ilustruje pełen emocji moment, kiedy Zbawiciel wypowiedział ostatnie słowa przed śmiercią, opisane przez ewangelistów (Mt 27, 46; Mk 15, 34; Łk 23, 46; J 19, 30).

Bibliografia