Krucyfiks

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Wielka Wieś
Miejscowość
Giebułtów
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Bolechowice
Parafia
Parafia Św. Idziego
Kościół
Św. Idziego
Tagi
Chrystus Ukrzyżowany krucyfiks rzeźba XVII wieku
Miejsce przechowywania
ołtarz boczny południowy
Identyfikator
DZIELO/01394
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
druga połowa XVII wieku
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie
Wymiary podstawowe
szerokość – 96 cm
wysokość – 154 cm
Wymiary szczegółowe
Wysokość figury – 119 cm
Szerokość figury – 81 cm
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Krucyfiks został wykonany w drugiej połowie XVII wieku. Odnotowano go w aktach wizytacji biskupiej z 1728 roku: „(Ter)tium altare Crucifixi Dñi Nostri Jezu Christi [...]”. Po jego bokach zawieszone były też niegdyś dziękczynne wota. Obecnie krucyfiks jest umieszczony w ołtarzu bocznym skomponowanym w 1954 roku z kilku nastaw ołtarzowych w jedną. Autorem koncepcji ołtarza byli Piotr Krakowski i Julian Klimek. W ołtarzu zostały użyte renesansowe kolumienki, pochodzące z dawnych nastaw ołtarzowych z kościoła w Niegardowie (powiat proszowicki), a także fragmenty nastawy znajdującej się w kościele, zapewne tej opisanej w aktach wizytacji.

Opis

Krucyfiks umieszczony w polu środkowym ołtarza na tle malowanego pejzażu Jerozolimy, u dołu płaskorzeźbiona i złocona skała. Figura Chrystusa pełnoplastyczna ścięta w partii bioder, przybita do drewnianego krzyża trzema gwoździami. Sylwetka wychudzona z wyraźnie zaznaczoną muskulaturą i układem kostnym zwłaszcza w partii klatki piersiowej. Ramiona uniesione wysoko tworzą głęboki łuk. Ręce lekko zgięte, palce dłoni zaciśnięte. Głowa w koronie cierniowej opada na klatkę piersiową, nieznacznie przechylona w prawą stronę. Nogi lekko ugięte, stopy skrzyżowane, przybite jednym gwoździem. Twarz Chrystusa pociągła, okolona długimi włosami opadającymi na prawe ramię oraz krótką brodą. Oczy zamknięte, nos prosty, usta wąskie i rozchylone. Wokół bioder Chrystus ma zawieszone krótkie perizonium, bogato drapowane, z rozwianą kaskadą fałd przy prawym boku. Nad głową wisi titulus w formie banderoli z napisem „IN/RI”.Karnacja ciała w odcieniu szaro-różowym z zaznaczonymi śladami męki na całym ciele. Włosy i zarost ciemnobrązowe, perizonium i gwoździe złocone, titulus złocony i srebrzony.

Zarys problematyki artystycznej

Nazywa krucyfiks pochodzi od łacińskiego słowa „crucifixus” i oznacza „przybity do krzyża”. Przedstawienie Ukrzyżowania zredukowane wyłącznie do postaci wiszącego na krzyżu, martwego Chrystusa ma uzmysłowić oglądającym Jego osamotnienie w czasie męki. Chrystus został ukazany w typie Cristo morte – tzn. jako umarły z zamkniętymi oczami i rozchylonymi ustami. Postać Zbawiciela pozbawiona jest ekspresji charakterystycznej dla XVIII wieku – jego sylwetka jest wyraźnie statyczna. Nad jego głową znajduje się titulus, czyli tabliczka z napisem winy, skróconym do liter „INRI” (łac. Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum), czyli Jezus Nazarejczyk Król Żydów, zgodnie z opisem w Ewangelii św. Jana: „Wypisał też Piłat tytuł winy i kazał go umieścić na krzyżu. A było napisane: «Jezus Nazarejczyk, Król Żydowski». Ten napis czytało wielu Żydów, ponieważ miejsce, gdzie ukrzyżowano Jezusa, było blisko miasta. A było napisane w języku hebrajskim, łacińskim i greckim. Arcykapłani żydowscy mówili do Piłata: «Nie pisz: Król Żydowski, ale że On powiedział: Jestem Królem Żydowskim». Odparł Piłat: «Com napisał, napisałem»” (J 19,19-22).



Streszczenie

Krucyfiks został wykonany w drugiej połowie XVII wieku. Pierwotnie po jego bokach zawieszone były dziękczynne wota. Obecnie jest umieszczony w ołtarzu bocznym skomponowanym w 1954 roku z kilku nastaw ołtarzowych w jedną.

Bibliografia

Natanek Piotr, "Informator Archidiecezji Krakowskiej 2000. Parafie i kościoły", Kraków 2000
"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Kalinowski Konstanty, "Krucyfiks „Cristo vivo” ze zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu" , [w:] "Nobile claret opus: studia z dziejów sztuki dedykowane Mieczysławowi Zlatowi " , red.Kalinowski Lech, Mossakowski Stanisław, Ostrowska-Kębłowska Zofia , Wrocław 1998 , s. 209-215
Künstle Karl, "Ikonographie der christlichen Kunst, Bde. 1-2", Freiburg 1928

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Jak cytować?

Maria Działo, "Krucyfiks", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/krucyfiks-45

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności