Chrzcielnica
Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica osadzona na okrągłej podstawie i prostopadłościennym, spłaszczonym cokole oraz cylindrycznym w przekroju trzonie, dołem lekko wybrzuszonym. Czara półkulista, puklowana, z profilowanym wylewem. Pokrywa drewniana, na okrągłej podstawie, cylindryczna, zaoblona u góry, zwieńczona wałkiem i kulą z krzyżem. Jej powierzchnia jest pokryta biegnącymi wzdłuż, złoconymi czterema taśmami i odchodzącymi od nich wolutowymi, spiętymi ze sobą gałązkami.
Zdjęcie nr 2: Chrzcielnica osadzona na okrągłej podstawie i prostopadłościennym, spłaszczonym cokole oraz cylindrycznym w przekroju trzonie, dołem lekko wybrzuszonym. Czara półkulista, puklowana, z profilowanym wylewem. Pokrywa drewniana, na okrągłej podstawie, cylindryczna, zaoblona u góry, zwieńczona wałkiem i kulą z krzyżem. Jej powierzchnia jest pokryta biegnącymi wzdłuż, złoconymi czterema taśmami i odchodzącymi od nich wolutowymi, spiętymi ze sobą gałązkami.

Chrzcielnica

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
chrzanowski
Gmina
Chrzanów
Miejscowość
Chrzanów
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Św. Mikołaja
Kościół
Św. Mikołaja
Miejsce przechowywania
nawa główna
Identyfikator
DZIELO/14888
Kategoria
chrzcielnica
Ilość
1
Czas powstania
przed 1748 rokiem
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Dębnik
Technika i materiał
marmur dębnicki, kuty, polerowany; drewno polichromowane złocone
Wymiary podstawowe
wysokość – 110 cm (bez pokrywy); 175 cm (z pokrywą)
Inne wymiary – średnica czary 60 cm, średnica stopy 90 cm
Autor noty katalogowej
Józef Skrabski
Uznanie autorstwa 4.0

Dzieje zabytku

W aktach wizytacji biskupiej z 1748 roku chrzcielnica została wymieniona po raz pierwszy: „Fons baptismalis in maiore choro ad septemtrionem situatus, marmoreus”.

Opis

Chrzcielnica osadzona na okrągłej podstawie i prostopadłościennym, spłaszczonym cokole oraz cylindrycznym w przekroju trzonie, dołem lekko wybrzuszonym. Czara półkulista, puklowana, z profilowanym wylewem. Pokrywa drewniana, na okrągłej podstawie, cylindryczna, zaoblona u góry, zwieńczona wałkiem i kulą z krzyżem. Jej powierzchnia jest pokryta biegnącymi wzdłuż, złoconymi czterema taśmami i odchodzącymi od nich wolutowymi, spiętymi ze sobą gałązkami.

Zarys problematyki artystycznej

Chrzcielnica powstała w ośrodku kamieniarskim w Dębniku, gdzie od początku XVII wieku wydobywano charakterystyczny czarny marmur. Jej formy są tradycyjne, choć trzon o sumarycznym i masywnym kształcie odbiega od eleganckich wyrobów z XVII i XVIII wieku. Być może jest dziełem mniej wykwalifikowanego rzemieślnika. Nie można również wykluczyć możliwości naprawy chrzcielnicy i wymiany trzonu w czasie budowy nowego kościoła w ostatniej ćwierci XIX wieku.

Streszczenie

Wzmiankowana w źródłach w 1748 roku chrzcielnica powstała w ośrodku kamieniarskim w Dębniku koło Czernej. Jej formy są typowe, choć trzon wydaje się być dziełem mniej uzdolnionego kamieniarza, albo został wymieniony w późniejszym czasie.

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Akta wizytacji biskupich
Status ecclesiarum seu acta visitationis decanatuum Novi Montis et Bythomiensis in Polonia sub auspiciis Fel. regimine Cel. Principis R.D. Andrea Stanislai Kostka comitis in Załuskie Załuski, episcopi Cracoviensis, ducis Severiae, equitis Aquilae Albae, anno quo intra (1747 et 1748) conscripta

Autor: Andrzej Stanisław Kostka Załuski

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Figura zwrócona frontalnie, w wykroku, z wypchniętym lewym biodrem, obie ręce wyciągnięte w geście w przeciwną stronę, głowa skierowana w prawo, rzeźba w płynnym ruchu. Twarz owalna, o pełnych policzkach i delikatnych rysach. Nos niewielki, lekko zadarty, oczy małe wpatrzone na wprost, usta niewielki, pełne, rozchylone. Włosy krótkie, rzeźbione w pojedyncze, silnie skręcone pukle, ekspresyjnie rozwiane. Anioł jest ubrany w szatę sięgającą kolan, przewiązaną diagonalnie przez prawe ramię i oplatającą postać wokół z silnie drapowanym fragmentem zawijającym się na ramieniu oraz w partii nóg i marszczonym w obrębie torsu. Skrzydła duże, delikatnie rozchylone. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała, szaty złocone. Figura drugiego anioła zwrócona frontalnie, w kontrapoście i wykroku, o esowato wygiętej sylwetce, głowa skierowana w lewo, delikatnie uniesiona. Lewa ręka złożona na piersi, prawa ugięta, wyciągnięta przed siebie w geście. Twarz owalna, młodzieńcza o delikatnych rysach, niewielki, lekko zadarty nos, oczy małe zwrócone ku górze, usta niewielkie o pełnych wargach. Włosy półdługie, głęboko rzeźbione w pojedyncze, wijące się pasma, ekspresyjnie poruszone, opadające na kark. Anioł jest ubrany w marszczoną tunikę, ściśle przylegającą do ciała, odsłaniającą tors i nogi oraz płaszcz przewiązany przez lewe ramię, z fragmentem podtrzymywanym dłonią na piersi, dalej otaczający postać, opadający na tył, z zawiniętą z przodu postaci partią materiału. Tkanina miękko rzeźbiona w grube, ekspresyjnie kształtowane fałdy, płynnie otaczająca postać z wywiniętym fragmentem na prawym boku. Skrzydła duże, złożone. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała, szaty i atrybuty złocone.
rzeźba
Dwa anioły
Zdjęcie nr 1: Pełnoplastyczna rzeźba stojącego w kontrapoście na chmurach anioła, z głową zwróconą w lewo, z prawą ręką, ugiętą w łokciu, wzniesioną wzwyż, lewą opuszczoną wzdłuż ciała. Twarz o rysach młodzieńca z prostym nosem, różowymi ustami, niebieskimi oczami, okolona włosami opadającymi w lokach na plecy. Anioł ubrany w długą czerwoną tunikę z szerokimi rękawami, malowaną w złote lilie herbowe. Strzeliste skrzydła rozpostarte, malowane na złoto.
rzeźba
Anioł
Zdjęcie nr 1: Ambona nadwieszona, przyścienna. Jej kosz jest ośmioboczny, wsparty na szerokich wolutach z plintą w kształcie winnego grona. Ścianki kosza podzielone kompozytowymi półkolumnami wspartymi na konsolkach z liściastymi wolutami. Między kolumienkami nisze konchowe z muszlami, wewnątrz których postacie ewangelistów, od lewej Mateusza, Marka, Łukasza i Jana. Figury ewangelistów ujęte całopostaciowo w pozycji stojącej, ubrane w długie tuniki i płaszcze. W dłoniach podtrzymują otwarte księgi, a u stóp widnieją ich symbole. Kosz wieńczy belkowanie wyłamujące się ponad kolumienkami, z fryzem zdobionym wiciami akantu. Zaplecek z dwiema płycinami zamkniętymi łukiem półkolistym. Ponad nimi pole w kształcie leżącego prostokąta, wewnątrz którego krzyż. Zaplecek flankowany dwiema listwami ujętymi ulistnionymi konsolami. Pośrodku dwie płyciny w kształcie wąskich prostokątów zakończonych półkoliście. W górnej części prostokątne pole w złoconym profilu z listkami wypełniającymi górne naroża, z przerwanym, wolutowym przyczółkiem i krzyżem o ramionach zakończonych trójlistnie. Baldachim na rzucie ośmioboku, z podwieszonym lambrekinem z chwostami i z ażurową koronką w kształcie wici roślinnej. Na baldachimie ośmioboczny cokół uskokowy, z płycinami w kształcie stojących prostokątów zamkniętych łukiem półkolistym nadwieszonym. Na cokole pełnoplastyczna figura stojącego Jana Chrzciciela, ubranego w wielbłądzią skórę i złocony płaszcz przerzucony przez lewe ramię. Jego twarz jest pociągła, okolona zarostem, włosy sięgające uszu. Prawą rękę unosi w geście błogosławieństwa, a w lewej trzyma krzyż z banderolą. W podniebiu gołębica Ducha Świętego na tle glorii promienistej. Ambona polichromowana na szaro, detale złocone.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Pełnoplastyczna rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego stojącego na chmurze z prawą ręką wzniesioną w geście błogosławieństwa, lewą trzymającego krzyż na długim drzewcu. Twarz szeroka, z wydatnym nosem, ciemnobrązowymi oczami, ciemnoróżowymi ustami, okolona zarostem oraz włosami z przedziałkiem pośrodku głowy, opadającymi na plecy. Karnacja jasnobeżowa. Chrystus ukazany nagi, przesłonięty czerwonym płaszczem, spiętym na piersi, opadającym ukośnymi fałdami do ziemi.
rzeźba
Chrystus Zmartwychwstały
Zdjęcie nr 1: Figury pełnoplastyczne, wydrążone od tyłu, ukazują stojące w zwieńczeniu ołtarza anioły. Figura po lewej stronie jest zwrócona w lewo, o wygiętej łukowo sylwetce, z głową skręconą w prawo. Jej twarz jest owalna, o wyrazistych rysach i mimice oraz jasnej, szarawej karnacji z zaróżowionymi policzkami. Włosy ma krótkie, zaczesane do tyłu, falowane, ciemnobrązowe. Ręce uniesione na wysokości bioder i wysunięte równolegle do przodu. Anioł jest ubrany w długą, podwiązaną w pasie, mocno sfałdowaną, srebrzoną tunikę z rękawami sięgającymi łokci, z podwiniętym dołem. Na plecach smukłe, złocone skrzydła. Figura po prawej stronie jest zwrócona w prawo, ujęta w kontrapoście, o przechylonej do tyłu sylwetce. Jej głowa jest lekko odchylona do tyłu, twarz owalna o wyrazistych rysach, szarawej karnacji z zaróżowionymi policzkami. Włosy krótkie, zaczesane do tyłu, falowane, ciemnobrązowe. Ręce wysunięte przed korpus, lekko uniesione na wysokości klatki piersiowej. Anioł jest ubrany w długą, podwiązaną w pasie, mocno sfałdowaną, srebrzoną tunikę z rękawami sięgającymi łokci, z odsłoniętym lewym ramieniem i ręką. Na plecach smukłe, złocone skrzydła.
rzeźba
Dwa anioły
Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta, w bogato profilowanej, złoconej ramie z przedstawieniem Chrystusa, w ujęciu frontalnym, w popiersiu, z głową uniesioną do góry. Jego twarz jest pociągła, nos wydatny, oczy wypukłe, owalne, źrenice przy górnej krawędzi powieki, usta lekko rozchylone. Włosy ma długie, kręcone, opadające na ramiona, brodę krótką. Ubrany jest w białą koszulę, rozchyloną na piersi. Tło neutralne, utrzymane w złamanych brązach, z poświatą wokół głowy. Obraz utrzymany w ciemnej, brązowej tonacji kolorystycznej.
obraz
Chrystus

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Na niskiej prostopadłościennej podstawie, niewielka stopa z trzonem w typie balustradowej lalki podtrzymującej półkulistą czarę o powierzchni imitującej puklowanie z wklęską i zaoblonym brzegiem. Na trzonie ryty kartusz z godłem herbu Zadora pod kapeluszem z sześcioma chwostami po każdej ze stron, w trzech rzędach. Pokrywa w formie korony zamkniętej, z sześcioma kabłąkami złączonymi kulą i krzyżem; obręcz i kabłąki z malowanymi rautami i kaboszonami imitującymi kamienie jubilerskie. Wewnątrz korony grupa rzeźbiarska: Chrystus w Jordanie, z rękoma w geście modlitwy i św. Jan Chrzciciel polewający wodą głowę Jezusa.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica na rzucie ośmioboku, trzon i czara również są ośmioboczne. Cokół dwustopniowy, stopnie oddzielone od siebie zaoblonym uskokiem, w górnej części łagodnie przechodzą w trzon. W środkowej partii trzonu spłaszczony ośmioboczny pierścień dekorowany taśmą z płaskorzeźbionymi rozetkami. Czara rozchylająca się ku górze, z profilowaną podstawą, rozczłonkowana ostrołukowatymi płycinami, zakończona profilowanym gzymsem. Ośmioboczna pokrywa o polach z wyciętymi płycinami zamkniętymi potrójnymi łukami półkolistymi jest zwieńczona profilowanym gzymsem z koronką i nakryta daszkiem. Nad nim podstawa ujęta od dołu arkadkowaniem z grupą rzeźbiarską Chrztu w Jordanie. Chrystus stoi w rzece z rękami założonymi na piersi, opasany na biodrach długą białą tkaniną. Przed nim, na skale stoi św. Jan Chrzciciel, ubrany w wielbłądzią skórę z prawą ręką trzymającą naczynie z wodą nad głową Chrystusa, a lewą wyciągniętą do przodu. Nad nim unosi się gołębica Ducha Świętego.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica gotycka w kształcie kielicha. Posiada kolistą stopę, która przechodzi w stożkowato zwężającą się tuleję z wydatnym wałkiem w połowie wysokości. Czara dołem lekko zaokrąglona, rozchylająca się ku górze. Płaszcz dekorowany u dołu i poniżej górnej krawędzi wąskimi pasami z minuskułowymi napisami, przedzielone motywem lilii: MARIA ROSA ROT HIS UNS, ANNO DOMINI 1462. Pomiędzy nimi rozmieszczone są na obwodzie cztery plakietki przedstawiające trójpostaciową Grupę Ukrzyżowania oraz frontalny wizerunek księcia zatorskiego Wacława w całej postaci. W prawej ręce trzyma włócznię, lewą dłoń opiera na tarczy z orłem. Twarz okala broda zakończona w szpic oraz długie i sfalowane włosy. Głowę wieńczy niewysoka książęca mitra. Ubrany jest w długi płaszcz narzucony na późnogotycka zbroję. Drewniana pokrywa chrzcielnicy została dodana wtórnie.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica kielichowa, ustawiona na dużej podstawie na rzucie ściętego koła oraz na prostopadłościennym cokole na rzucie kwadratu. Trzon wklęsło-wypukły z uskokiem u spodu; nodus gruszkowaty, dekorowany czterema lwimi głowami trzymającymi w paszczach festony z podwieszonej tkaniny. Czara w formie bardzo spłaszczonej półkuli z wywiniętą i profilowaną krawędzią; dekorowana uskrzydlonymi główkami anielskimi na przemian z kokardami z podwieszonymi festonami z tkaniny. Pokrywa w formie baldachimu na rzucie sześcioboku, wypiętrzona, zwieńczona krzyżem.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnicą ustawiona na niskiej podstawie na planie kwadratu. Płaszcz stopy na planie ośmioboku, zwężający się ku górze, zamknięty profilowanym, ośmiobocznym pierścieniem. Trzon o przekroju ośmiobocznym. Czara o przekroju ośmiobocznym, wypukła, z wywiniętym brzegiem, w dolnej części dekorowana imitacją puklowania.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica usytuowana na postumencie na rzucie półkolistym i schodkowej, kwadratowej płycie. Jej trzon w typie gruszkowym dźwiga puklowaną, półkulistą czarę z profilowanym, ćwierćkolistym w przekroju wylewem. Pokrywa drewniana, bogato profilowana, malowana na czarno, zwieńczona złoconą kulą z krzyżem.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Jak cytować?

Józef Skrabski, "Chrzcielnica", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/chrzcielnica-22

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności