Matka Boska z Dzieciątkiem

Dzieje zabytku

Dzieje zabytku nie są znane.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta o wklęsłych górnych narożach. Madonna w typie Hodegetrii, przedstawiona frontalnie, w półpostaci. Głowa zwrócona lekko w lewo, twarz pociągła, o wyrazistych rysach, ciemnej karnacji, długim nosie, dużych oczach i drobnych ustach, na prawym policzku dwa równoległe, ukośnie biegnące nacięcia. Maria ubrana w jasnoróżową suknię ze złotym wykończeniem pod szyją oraz granatowy płaszcz zdobiony motywami floralnymi, osłaniający również głowę i ramiona. Na szyi krótki, złoty naszyjnik z ozdobną przywieszką w kształcie soczewki. Na głowie złota korona wysadzana kamieniami szlachetnymi, z pałąkiem łączącym parę kwiatonów. Prawa ręka wskazuje na trzymane na lewej ręce siedzące Dzieciątko Jezus zwrócone w trzech czwartych w prawo, z głową przechyloną na lewe ramię. Twarz ma owalną, o bladej cerze i wyrazistych rysach. Włosy w kolorze ciemnego blondu, kręcone, opadające na ramiona i kark. Jezus ubrany jest w czerwoną tunikę z szerokimi rękawami i dekoracyjnym, złoconym wykończeniem pod szyją. Od pasa w dół okryty jest złotym płaszczem. Lewą rączką podtrzymuje księgę w oprawie z ozdobnymi okuciami i zapięciami, prawą ma uniesioną w geście błogosławieństwa. Wokół głów postaci promieniste nimby. Tło jednolite, ciemne. Kolorystyka utrzymana w ciemnej tonacji, wąska gama barw, silny światłocień wydobywa partie ciała.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem nawiązuje do powszechnie czczonego przedstawienia Matki Boskiej Częstochowskiej znajdującego się w sanktuarium na Jasnej Górze. Do obrazu jasnogórskiego zbliżają go ogólna kompozycja, wąska twarz Marii przesłonięta falującym się na brzegach maforium, szeroka korona podoba do tej, jaka zdobiła wizerunek jasnogórski do połowy XVII wieku oraz podwójne nacięcie na prawym policzku Matki Boskiej.
W ogólniejszym ujęciu obraz jest barokową trawestacją bizantyńskiego w genezie typu Hodegetrii. Szczególnie charakterystyczny jest gest wykonywany przez Marię, wskazującą prawą dłonią na Dzieciątko Jezus. Gest ten oznacza formę prezentacji, która wzywa do oddania czci Jezusowi, ale jednocześnie jest też interpretowany jako prośba i symbol modlitwy. Nazwa Hodegetria wywodzi się od świątyni dowódców gr. „Ton Hodegon”, w której cesarze bizantyńscy modlili się, gdy opuszczali Konstantynopol na czele wojsk. Według innej wersji to nazwa monasteru, w którym przechowywano cudowny obraz Bogarodzicy. Greckie słowo „hodos” oznacza również drogę. Stąd też rozwinęła się symboliczna interpretacja tego wizerunku, jako Matki Boskiej Wskazującej Drogę (Przewodniczki).

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z harklowskiego kościoła nawiązuje do powszechnie czczonego przedstawienia Matki Boskiej Częstochowskiej znajdującego się w sanktuarium na Jasnej Górze. W ogólniejszym ujęciu obraz jest barokową trawestacją bizantyńskiego w genezie typu Hodegetrii. Szczególnie charakterystyczny jest gest wykonywany przez Marię wskazującą prawą dłonią na Dzieciątko Jezus

Bibliografia