Wniebowzięcie Najświetszej Marii Panny

Dzieje zabytku

Obraz powstał w 1775 roku i znajduje się w zwieńczeniu ołtarza głównego. W polu głównym tego rokokowego ołtarza znajduje się obraz Wszyscy Święci z początku XVIII wieku, a na zasuwie obraz „Ukrzyżowanie” z drugiej połowy XVIII wieku, fundacji księdza Wojciecha Brandysiewicza, dziekana dobczyckiego. Ponadto ołtarz zdobią figury czterech polskich świętych: św. Wojciecha, św. Stanisława, św. Kazimierza i św. Jana Kantego, a także dwie rzeźby aniołków w partii zwieńczenia. Ołtarz wraz z obrazami i rzeźbami był wielokrotnie odnawiany. Jedną z konserwacji (z lat 1884-1887) odnotowano na spodnich częściach baz kolumn. Kolejną, wykonał w 1969 roku Jacek Radałowicz, a następną przeprowadzono w 1995 roku. Podczas konserwacji w 1969 roku zbudowano nową mensę z pustaków i nowe stopnie ołtarzowe, podwyższono też ołtarz o około 30 cm, usunięto glorię, a w jej miejsce wstawiono kartusz z konfesjonału św. Marii Magdaleny. Ostatnia konserwacja odbyła się w latach 2013-2014. Obraz Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny został zdublowany na masę woskowo-żywiczną i nabity na deskę.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta o dolnej i górnej krawędzi zamkniętymi łukiem wklęsło-wypukłym z uskokami. Scena wielofigurowa, dwustrefowa. W dolne strefie, na osi obrazu prostopadłościenny, kamienny, otwarty sarkofag z namalowaną datą „1775”. Wokół grupa stojących i przyklękających jedenastu apostołów, dwaj z nich (św. Jakub Większy i św. Jan Ewangelista) wyjmują z sarkofagu białą tkaninę, pokrytą białymi kwiatami. W górnej partii unosząca się na obłokach Maria, ukazanej frontalnie, z głową w trzech czwartych zwróconą w lewo ze złożonymi na piersiach rękami. Twarz zaokrąglona, o delikatnych rysach, jasnej karnacji i silnie zarumienionych policzkach. Włosy długie, falowane, jasnobrązowe, opadające na plecy i ramiona. Maria ubrana jest w białą, długą, przepasaną suknię i rozwiany, ciemnoniebieski płaszcz z kremowym podszyciem. Wokół Marii widoczni są wśród obłoków aniołowie oraz uskrzydlone główki anielskie. Kolorystyka zróżnicowana, nasycona o delikatnym modelunku. Według dokumentacji konserwatorskiej na odwrociu znajduje się napis „Renovatum A. D. 2013 / wykonana staraniem ks. kustosza / Józefa Stopki / w pracowni konserwatorskiej Muzeum / Archidiecezjalnego / w Krakowie / prowadzonej przez ks. dr A. J. Nowobilskiego . Prace konserwatorskie wykonał zespół: / mgr Dorota Biedrońska-Krówka / mgr Danuta Prząda / tech Beata Paluch / Anna Tłuszcz / Łukasz Żukowski / Aleksandra Koza / Nadia El Bably”. Rama drewniana, profilowana i złocona.

Zarys problematyki artystycznej

Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny (łac. assumptio Beatae Mariae Virginis in coelum) jest udzielonym Marii przez Boga nadprzyrodzonym przywilejem, na mocy którego po zakończeniu ziemskiego życia została wzięta do nieba z duszą i ciałem. Dogmat o Wniebowzięciu Najświętszej Marii Panny został ogłoszony dopiero 1 listopada 1950 przez papieża Piusa XII w konstytucji apostolskiej „Munificentissimus Deus”, jednak świadectwo na temat końca życia Marii pojawiało się już w pismach patrystycznych, np. w „Panarionie” Epifaniusza (IV w.). Obok terminu „wniebowzięcie” (assumptio) stosowano także „zaśnięcie” (dormitio) oraz „przejście” (transitus). Niestety nie znany jest autor omawianego obrazu, który powstał zapewne wraz z budową ołtarza głównego. Obraz przedstawia typowy sposób ukazania tego tematu w sztuce o kompozycji dwustrefowej, w której w górnej części Maria jest unoszona przez anioły do nieba, a w dolnej przy pustym kamiennym sarkofagu pozostają żegnający ją apostołowie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Drobne ubytki warstwy malarskiej, spłowiały werniks.

Streszczenie

Obraz został namalowany w 1775 roku przez nieznanego artystę do zwieńczenia ołtarza głównego. Scena ukazana na obrazie przedstawia Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny, przywilej udzielony Marii przez Boga, na mocy którego po zakończeniu ziemskiego życia została wzięta do nieba z duszą i ciałem. Dogmat o Wniebowzięciu został ogłoszony dopiero 1 listopada 1950 przez papieża Piusa XII w konstytucji apostolskiej „Munificentissimus Deus”, jednak świadectwo na temat końca życia Marii pojawiało się już w pismach patrystycznych, np. w „Panarionie” Epifaniusza (IV w.). Obraz przedstawia typowy sposób ukazania tego tematu w sztuce o kompozycji dwustrefowej, w której w górnej Maria jest unoszona przez anioły do nieba, a w dolnej przy pustym kamiennym sarkofagu pozostają żegnający ją apostołowie.

Bibliografia