Wizja św. Jana Kantego

Dzieje zabytku

Obraz św. Jana Kantego został wykonany w 1778 roku z przeznaczeniem do zwieńczenia ołtarza przytęczowego. Powstał w związku z modernizacją świątyni, której inicjatorem i cześciowo fundatorem był proboszcz Andrzej Antałkiewicz. Według napisu umieszczonego w kościele „Odnowiony całkowicie i ozdobiony ołtarzami wraz z organami i chórem przez plebana w Roku pańskim 1778. Odmalowany zaś kosztem tegoż plebana w Roku Pańskim 1802. A[ndrzej] A[ntałkiewicz]”. Obraz z dużą pewnością mógł wykonać malarz krakowski, Kazimierz Mołodziński.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem segmentowym z uskokiem. W centrum kompozycji postać św. Jana Kantego podczas wizji, w której ukazali mu się Matka Boska i Chrystus (obraz Misericordia Domini). Święty ukazany w pozycji klęczącej, na podeście, zwrócony w trzech czwartych w prawo, z uniesioną głową, lewą dłoń kładzie na piersi, prawą wyciąga w bok. Twarz ma szczupłą, pociągłą, o niskim czole, prostym nosie, dużych oczach skierowanych w górę oraz pełnych ustach. Na głowie widoczna łysina i białe włosy okalające boki. Twarz okolona krótką, gęstą i siwą brodą. Ubrany w czarną togę profesorską z bardzo szerokimi rękawami i białą podszewką, rozchyloną z przodu i opadającą na ziemię. Przed świętym znajduje się stół ustawiony na drewnianym podeście, przykryty zieloną tkaniną, na którym leży otwarta księga oparta o inne dwie. Ponad stołem, pośród rozświetlonych obłoków ukazane półpostacie Matki Boskiej i Chrystusa, zwróconych ku sobie. Maria z rękami złożonymi w geście modlitwy, w białej sukni, zielonym welonie i niebieskim płaszczu. Jezus o nagim torsie z zaznaczonymi śladami męki, przesłonięty czerwonym, rozwianym płaszczem, z koroną cierniową na głowie, lewą ręką błogosławi, prawą wskazuje na ranę w boku. Przed nim, na obłoku stoi kielich. Przed świętym na podeście leży gałązka lilii. Scena ukazana we wnętrzu z widocznym w lewej części obrazu filarem i podwieszoną zieloną tkaniną.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz wizji św. Jana Kantego w Rabce ma cechy formalne odpowiadające stylowi malarza krakowskiego Kazimierza Mołodzińskiego. Ukazany na obrazie święty posiada chrakterystyczne dla postaci wykonywanych przez tego twórcę rysy twarzy, takie jak prosty nos i krótkie brwi podkreślone za pomocą wyraźnego modelunku światłocieniowego, kształt oczu oraz pełne usta o wyraźnie zaznaczonej dolnej wardze i podbródku. Ten znamienny typ twarzy malarz stosował zarówno w postaciach męskich, jak i kobiecych. Nieco sztywny sposób kształtowania lekko giętych szat o niewprawnym modelunku, również jest znamienny dla jego twórczości. Obraz rabczański pod względem kompozycji i sposobu malowania jest niezwykle podobny do potwierdzonego archiwalnie dzieła Mołodzińskiego, obrazu św. Jana Kantego w kościele w Kijach z 1769 roku. Układ ciała świętego z omawianego obrazu malarz zaczerpnął z innej swojej kompozycji, mianowicie obrazu tegoż świętego, który namalował do kościoła Karmelitów na Piasku w Krakowie około 1770 roku. Krakowski obraz Mołodzińskiego jest kopią obrazu Szymona Czechowicza, który umiejscowiony jest w świątyni w Igołomii. Obraz rabczański stanowi najbardziej zredukowaną kompozycję z tych trzech dzieł malarza, bowiem zamiast obrazu Misericordia Domini, namalował same postacie Matki Boskiej i Chrystusa pośród obłoków. Podsumowując, zarówno cechy formalne, jak i zależności kompozycyjne wskazują, że omawiany obraz z dużą pewnością może być dziełem Kazimierza Mołodzińskiego.

Scena przedstawiająca św. Jana Kantego klęczącego przed obrazem Misericordia Domini (w omawianym przypadku przed postaciami z tego obrazu) jest jedną z najpopularniejszych dla jego ikonografii. Łączy się ona z tradycją, według której święty profesor miał się często modlić przed tym wizerunkiem, który pierwotnie znajdował się nad drzwiami Collegium Maius, a obecnie przechowywany jest w kościele św. Anny w Krakowie (por. DZIELO/23697).

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Ubytki warstwy malarskiej wzdłuż krawędzi obrazu, silne przetarcia i zabrudzenia, krakelury, ściemniały werniks.

Streszczenie

Obraz św. Jana Kantego został wykonany w 1778 roku z przeznaczeniem do zwieńczenia ołtarza, w związku z modernizacją świątyni zainicjowaną przez proboszcza Andrzeja Antałkiewicza. Obraz z dużą pewnością mógł wykonać malarz krakowski, Kazimierz Mołodziński.

Bibliografia