Św. Stanisław Kostka oraz Anioł Stróż

Opis

Feretron dwustronny z obrazami św. Stanisława Kostki oraz Anioła Stróża. Konstrukcja feretronu osadzona na dwóch nóżkach na planie koła, wspierających dwa wieloboczne w rzucie cokoły, połączone listwami stabilizującymi konstrukcję feretronu; cokoły zaopatrzone w otwory na drążki do noszenia. Na cokołach ustawione dwie rzeźby niezidentyfikowanych świętych, ujętych z profilu, nad nimi nadwieszone baldachimy zwieńczone stylizowanymi kwiatonami. W centrum tej konstrukcji obrazy ujęte w profilowaną ramę, zamkniętą łukiem ostrym o spłaszczonych ramionach, zwieńczoną krzyżykiem łacińskim o trójlistnie zakończonych ramionach. Struktura feretronu złocona. Na obrazie Anioł Stróż ukazany jest po prawej stronie kompozycji, w postawie stojącej, widoczny z lewego profilu, pochylony nad dzieckiem bawiącym się na kwietnej łące. Ubrany jest w białą, długą sukienkę. Tło obrazu jednolite, ciemnoniebieskie. Po drugiej stronie feretronu znajduje się wizerunek św. Stanisława Kostki. Święty ukazany do kolan, stojący frontalnie, delikatnie zwrócony w lewo, z rękami złożonymi na piersi, z różańcem w dłoniach. Twarz szeroka, ze wzrokiem skierowanym ku górze, włosy krótkie i jasnobrązowe. Święty ubrany jest w sutannę jezuicką. Wokół głowy ma złoty, okrągły nimb. Tło obrazu jednolite, brązowe.

Zarys problematyki artystycznej

Feretron to obraz lub rzeźba umieszczone w ozdobnej ramie, z podstawą zaopatrzoną w otwory na drążki do noszenia podczas procesji. Zygmunt Gloger w „Encyklopedii staropolskiej” pochodzenie słowa „feretron” czy „feretrum” wywodził ze starożytnego Rzymu, gdzie określało posągi niesione w pochodach triumfalnych. Jedna z pierwszych procesji chrześcijańskich z niesieniem wizerunku odbyła się w 590 roku, kiedy w Rzymie zapanowała epidemia tyfusu. Papież Grzegorz I Wielki zarządził w siedmiu kościołach rzymskich odprawienie nabożeństw błagalnych. Nabożeństwa te były połączone z procesjami, w czasie których niesiono obraz Matki Boskiej Ocalenie Ludu Rzymskiego – „Salus Populi Romani”. Struktura feretronu w kościele w Czulicach została wykonana w stylu neogotyckim, ale znacznie przestylizowanym. Zachowuje tylko niektóre z neogotyckich form jak łuk ostry czy baldachimy zdobione drobnymi maswerkami. Tak swobodne operowanie stylem pozwala przesunąć datowanie feretronu na pierwszą połowę XX wieku. Po jednej stronie feretronu ukazano św. Stanisława Kostkę, patrona Polski i młodzieży, w stroju jezuity, bez dodatkowych atrybutów, a po drugiej Anioła Stróża czuwającego nad dzieckiem. Nierozwiązaną pozostaje kwestia identyfikacji dwóch rzeźb stojących po bokach feretronu, a także autora dzieła.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dostateczny, rama w kilku miejscach pęknięta, odpryski warstwy malarskiej. Obrazy miejscami przetarte, widoczne ubytki warstwy malarskiej.

Streszczenie

Feretron dwustronny z obrazami Anioła Stróża i św. Stanisława Kostki powstał w pierwszej połowie XX wieku. Struktura feretronu w kościele w Czulicach została wykonana w stylu neogotyckim, ale znacznie przestylizowanym. Zachowuje tylko niektóre z neogotyckich elementów jak łuk ostry czy baldachimy zdobione drobnymi maswerkami i dodatkowo łączy je z bardziej nowoczesnymi formami.

Bibliografia