Stanisław św. Kostka

Data urodzenia
1550
Miejsce urodzenia
Rostków
Data śmierci
15 sierpnia 1568
Miejsce śmierci
Rzym
Autor opracowania
Paulina Kluz

Biogram

Stanisław Kostka urodził się w 1550 roku i był synem Jana Kostki kasztelana zakroczymskiego i Małgorzaty z Kryskich z Drobina. Jego pierwszym pedagogiem był Jan Biliński, który uczył go później w Wiedniu. W 1564 roku Stanisław razem z bratem Pawłem został wysłany na naukę do cesarskiego gimnazjum jezuitów w Wiedniu. Przez trzy lata studiował nauki wyzwolone (artes liberales). W 1565 roku Stanisław zapadł w ciężką chorobę, podczas której doznał wizji mistycznej, a później został cudownie uleczony. Wbrew woli rodziców postanowił wówczas wstąpić do Towarzystwa Jezusowego. 10 sierpnia 1567 w tajemnicy opuścił Wiedeń, by wstąpić do jezuitów w innej prowincji zakonu. Jego brat i wychowawca wszczęli za nim pościg. Stanisław udał się wpierw do Augsburga, później do Dylingi, aby spotkać się z Piotrem Kanizjuszem i prosić go o przyjęcie do zakonu. Nie uzyskał zgody, ale odesłano go do Rzymu z dwoma młodymi zakonnikami, aby władze zakonne podjęły ostateczną decyzję. Tam 17-letni Stanisław został przyjęty do Towarzystwa Jezusowego 28 października 1567 za zgodą Franciszka Borgiasza. W nowicjacie złożył pierwsze śluby zakonne. Niedługo potem stan jego zdrowia znacznie się pogorszył i znów poważnie zachorował. Stanisław zmarł w święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny 15 sierpnia 1568 w opinii świętości. Został pochowany w kościele San Andrea al Quirinale w Rzymie.
Początkowy kult Stanisława rozwijał się wśród braci, a szczególnie nowicjuszy zakonu, czego następstwem była jego popularność wśród świeckich. W 1602 roku papież Klemens VIII nazwał go błogosławionym. Staraniem Andrzeja Opalińskiego i księżnej Eleonory z Orsinich Sforzy Paweł V zezwolił na umieszczenie wizerunku Stanisława w kościele San Andrea al Quirinale razem z lampą i tablicami wotywnymi, co zostało uznane za akt beatyfikacji. 16 sierpnia 1670 papież Klemens X zezwolił na odprawianie mszy i odmawianie pacierzy kapłańskich o bł. Stanisławie w Polsce oraz w domach Towarzystwa Jezusowego. W styczniu 1674 roku tenże papież ogłosił Stanisława Kostkę jednym z patronów Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego. W końcu Stanisław został kanonizowany 31 grudnia 1726 przez Benedykta XIII. Jego kult szerzony od XVII wieku przez jezuitów zyskał charakter międzynarodowy, gdyż Kostka znany był w Hiszpanii i w krajach Ameryki Łacińskiej. Podobnie w Polsce czczony był od XVII wieku w rodzinnych stronach (Rostków) i w polskich placówkach zakonnych jezuitów. Nabożeństwo do niego rozwijało się aż do kasaty Towarzystwa w 1773 roku. W XIX wieku nastąpił wyraźny regres, ale w dwudziestoleciu międzywojennym powołano Zjednoczone Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej, które propagowało jego kult, m.in. dzięki nowo opracowanym tekstom modlitw i nowenn. W 1926 roku arcybiskup Nowowiejski umieścił relikwie św. Stanisława w kościele w rodzinnym Rostkowie. Głównymi ośrodkami kultu św. Stanisława Kostki były sanktuaria w Rostkowie, w Wiedniu, jak również w Rzymie, gdzie w klasztorze Jezuitów przy kościele San Andrea al Quirinale znajduje się poświęcona mu kaplica (pokój, w którym zmarł). Wiele nowicjatów i szkół jezuickich na całym świecie czciło Kostkę jako swego patrona. W 1962 roku papież Jan XXIII ogłosił Stanisława patronem Polski, a w 1967 roku został patronem diecezji płockiej.

W ikonografii Stanisław Kostka ukazywany jest jako modlący się młodzieniec, najczęściej w stroju jezuickim. Jego częstymi atrybutami są krucyfiks, gałązka lilii i różaniec. Najstarsze, niezachowane już wizerunki Kostki pojawiły się jeszcze przed jego śmiercią. Natomiast najliczniejsze pochodzą z okresu po beatyfikacji i kanonizacji, głównie z XVIII i XIX wieku i znajdowały się zazwyczaj w kościołach jezuickich. Większość przedstawień ilustruje mistyczne wizje Stanisława Kostki, które miały miejsce podczas jego choroby w Wiedniu. W pierwszej z nich przyszła do niego św. Barbara z dwoma aniołami, aby dać mu Komunię Świętą. W kolejnej ukazała mu się Matka Boska, przekazując Stanisławowi w ramiona Dzieciątko Jezus i dając polecenie, aby wstąpił do Towarzystwa Jezusowego. W ikonografii przedstawiany jest zatem w scenach komunii anielskiej lub komunii otrzymywanej od św. Barbary, wizji Matki Boskiej z Dzieciątkiem lub często z samym Dzieciątkiem Jezus w ramionach. Czasem wyobrażano epizody z jego dzieciństwa i młodości. Pojawiał się również w kompozycjach wielofigurowych w towarzystwie innych świętych jezuickich. Najczęściej kopiowanym wizerunkiem św. Stanisława Kostki był portret znajdujący się w kaplicy położonej w klasztorze Jezuitów przy kościele San Andrea al Quirinale w Rzymie. Znajduje się tam również cykl przedstawień z jego życia.

Bibliografia

Bońkowski Stanisław, "Święty Stanisław Kostka", Płock 1986
Bońkowski Stanisław, Majkowski Józef, "Stanisław Kostka" , [w:] "Nasi święci. Polski słownik hagiograficzny" , red.Witkowska Aleksandra , Poznań 1995 , s. 502-514

Dzieła związane z osobą

Zdjęcie nr 1:
Wizja św. Stanisława Kostki , Parafia Św. Anny, Krzyszkowice, obraz
Zdjęcie nr 1:
Św. Stanisław Kostka, Parafia Opieki Matki Boskiej, Zabierzów Bocheński, witraż
Zdjęcie nr 1:
Św. Stanisław Kostka, Parafia Przemienienia Pańskiego, Radocza, obraz
Zdjęcie nr 1:
Wizja św. Stanisław Kostka, Rabka-Zdrój, obraz
Zdjęcie nr 1:
Św. Stanisław Kostka, Parafia Św. Michała Archanioła, Zebrzydowice, obraz
Zdjęcie nr 1:
Św. Stanisław Kostka oraz Anioł Stróż, Parafia Św. Mikołaja, Czulice , feretron
Zdjęcie nr 1:
Św. Stanisław Kostka, Parafia Najświętszej Marii Panny Królowej Polski, Stróża, obraz
Zdjęcie nr 1:
Św. Stanisław Kostka, Parafia Parafia Matki Boskiej Częstochowskiej , Gorzków, obraz
Zdjęcie nr 1:
Św. Stanisław Kostka, Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, Niegowić, obraz
Zdjęcie nr 1:
Św. Stanisław Kostka, Parafia Parafia św. Klemensa , Trzemeśnia, obraz
Zdjęcie nr 1:
Św. Stanisław Kostka, Parafia Wszystkich Świętych, Zakliczyn, obraz
Zdjęcie nr 1:
Św. Stanisław Kostka oraz św. Stefan, Parafia Parafia Matki Boskiej Pocieszenia, Budzów, feretron
Zdjęcie nr 1:
Cudowna komunia św. Stanisława Kostki, Parafia Opieki Matki Boskiej, Kamień, obraz
Zdjęcie nr 1:
Komunia anielska św. Stanisława Kostki, Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego, Wysiołek Luborzycki, obraz
Zdjęcie nr 1:
Św. Stanisław Kostka z Dzieciątkiem i Matką Boską, Parafia Parafia Św. Apostołów Piotra i Pawła, Bodzanów, obraz
Zdjęcie nr 1:
Św. Stanisław Kostka, Zawoja, obraz
Zdjęcie nr 1:
Komunia anielska św. Stanisława Kostki, Parafia Narodzenia Najświętszej Marii Panny, Gdów, obraz
Zdjęcie nr 1:
Polichromia ścienna, Parafia Parafia św. Klemensa , Trzemeśnia, polichromia ścienna
Zdjęcie nr 1:
Św. Stanisław Kostka, Parafia Przemienienia Pańskiego, Jabłonka, witraż
Zdjęcie nr 1:
Polichromia ścienna, Parafia Parafia Św. Apostołów Piotra i Pawła, Bodzanów, polichromia ścienna
Zdjęcie nr 1:
Adoracja obrazu Misericordia Domini przez polskich świętych, Parafia Parafia Św. Jakuba Apostoła, Raciechowice, obraz

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Stanisław św. Kostka ", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/ludzie/stanislaw-sw-kostka

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności