Ambona

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
myślenicki
Gmina
Myślenice
Miejscowość
Myślenice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Myślenice
Parafia
Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Kościół
Św. Jakuba
Miejsce przechowywania
nawa główna
Identyfikator
DZIELO/17698
Kategoria
ambona
Ilość
1
Czas powstania
1895 rok
Fundator
Henryka Gumińska
Technika i materiał
drewno cięte, rzeźbione, marmoryzowane
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Wymienioną w księdze inwentarzowej z 1792 roku ambonę, która na ów czas „podpada także reperacji” zastąpiono nową, wykonaną w 1895 roku przez Wita Wisza, rzeźbiarza z Radziszowa. Fundusze na ten cel przekazała Henryka Gumińska. W 1970 roku ambona została wraz z zespołem ołtarzy poddana pracom renowacyjnym.

Opis

Ambona przyścienna, koszowa, z dostępem od zachodu w postaci jednobiegowych schodów z ażurową dekorowaną stylizowanymi blendami balustradą. Oparty na słupie w formie pnia drzewa, które korzeniami wchodzi w trójstopniową podstawę kosz na planie ściętego ośmioboku. Pola ścianek w formie płycin zamkniętych łukiem półkolistym z motywem fryzu arkadkowego. Przed każdą z płycin, ustawiona na konsolce całopostaciowa figurka jednego z czterech ewangelistów trzymających w dłoniach atrybuty (św. Mateusz z księgą i piórem, św. Łukasz ze zwojem i stylusem, św. Jan z kielichem z wężem, św. Marek z księgą). Podstawę kosza obiega gzyms, podwieszenie ujmują konary w promienistym układzie, pomiędzy którymi są symbole ewangelistów: anioł, wół, orzeł i lew. Parapet w formie wklęsło-wypukłego gzymsu. Zaplecek w kształcie stojącego prostokąta, ujętego ramą oraz parą ażurowych wolut; w polu arkada z płaskorzeźbionym przedstawieniem Chrystusa niosącego krzyż, w szczycie napis IHS ujęty wiązkami promienistej glorii. Baldachim utworzony z palmowych liści. Na podniebiu gołębicą Ducha Świętego w glorii promienistej.

Zarys problematyki artystycznej

Twórcą ambony w kościele św. Jakuba w Myślenicach jest Wincenty Wisz, który używał skróconej formy imienia – Wit. Urodził się 7 października 1847 w Krasnym, a zmarł 21 grudnia 1930 w Radziszowie i został pochowany na miejscowym cmentarzu. 25 grudnia 1883 poślubił Małgorzatę Góralik, mieszkankę Radziszowa, z którą miał trzech synów Stanisława, Mariana i Bolesława. Artysta tworzył głównie sztukę sakralną, wykorzystując zarówno drewno, głównie lipę, jak i kamień – piaskowiec i wapień. Bogata struktura wykonywanych przez Wisza retabulów często nawiązywała do cech stylowych dawnych epok – od gotyku po barok. Było to zjawisko szeroko spotykane w realizacjach dziewiętnastowiecznych warsztatów rzeźbiarskich specjalizujących się w sztuce sakralnej i określa się je mianem neostylów. Zdobiące retabula Wisza sylwetki postaci charakteryzują poprawność anatomiczna, subtelny dynamizm dzięki zastosowanemu kontrapostowi, miękki modelunek, charakterystyczny układ drapowań tkanin, a także dbałość o detal wyrażona lekkością, płynnością i starannością wykonania. Twarze rzeźbionych przez Wisza postaci pozostają pod wpływem klasycznego kanonu piękna. Artysta często także nadawał im rysy znanych mu osób (np. twarz jednego z doktorów Kościoła na parapecie chóru w kościele św. Jakuba w Myślenicach jest portretem ówczesnego proboszcza). Jego realizacje stanowią wyposażenie kościołów m.in. w Radziszowie, św. Józefa na krakowskim Podgórzu, Najświętszej Marii Panny w Krakowie (ambona). Dla kościoła św. Jakuba w Myślenicach Wit Wisz wykonał ołtarz główny i dwa boczne oraz ambonę i niezachowany chór.
Struktura ambony w kościele św. Jakuba w Myślenicach nawiązuje do rozwiązania, jakie prezentuje ambona, jaką Wisz wykonał w 1898 roku dla kościoła Najświętszej Marii Panny w Krakowie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Ambona w kościele św. Jakuba w Myślenicach została wykonana w 1895 roku przez rzeźbiarza Wita Wisza. Prezentuje przyścienny typ koszowy, jaki wykształcił się w epoce nowożytnej.

Bibliografia

"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Jarosz Karol, Inwentarze kościółka pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Jakuba na Stradomiu w Myślenicach z roku 2010, z końca XIX wieku, z roku 1792, s. 61-62.

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Ambona", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ambona-108

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności