Św. Jan Chrzciciel

Dzieje zabytku

Obraz po raz pierwszy został odnotowany w księdze rachunkowej kościoła „Rationes Ecclesiae Felso Lapsensis” w latach 1777-1778, w której zapisano zakup obrazów przedstawiających Najświętszą Marię Pannę, św. Jana Chrzciciela, św. Walentego oraz św. Sebastiana: „Pro imaginibus B.M.V. et Joanni Baptista, S. Valenti Ep. Mart et S. Sebastiani Mart. 24 Rfl”.

Opis

Obraz w kształcie owalu o wybrzuszonej górnej części z przedstawieniem młodzieńczego św. Jana Chrzciciela. Święty został ukazany w centrum kompozycji w pozycji siedzącej, odchylony do tyłu. Prawą stopę ma wysuniętą do przodu i wspiera ją na kamieniu. W lewej dłoni święty trzyma długi krzyż obwiedziony białą banderolą z napisem: „ECCE AGNUS DEI,” a lewą wyciąga w bok i nabiera w muszlę wody z wytryskającego z boku obrazu źródełka. Święty ma owalną twarz z wysokim czołem, długim nosem, małymi ustami oraz przymrużonymi oczami. Jego długie i bujne włosy spływają na plecy. Karnacja ciała jasna, miejscami silnie zarumieniona. Święty ubrany jest w krótką, brązową skórę wielbłądzią, przewiązaną w talii czarnym paskiem, odsłaniającym prawe nagie ramię i tors. Po lewej stronie obrazu stoi zwrócony w stronę św. Jana mały, biały baranek. Kompozycja ukazana jest na tle bujnej roślinności i skalnego krajobrazu. Pośrodku kompozycji za plecami świętego stoi wysokie drzewo. W oddali widoczne jest różowo-niebieskie niebo.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz formalnie nawiązuje do dzieł wykonywanych w ostatniej ćwierci XVIII wieku, jednak z powodu braku źródeł archiwalnych dotyczących autora nie udało się go ostatecznie ustalić. Rachunki kościelne ukazują tylko czas powstania dzieła. Jedni badacze malarstwa spiskiego powstanie obrazu przypisują Szymonowi Kawalskiemu, a inni Imrichowi Jagušičowi. Imrich Jagušič współpracował z rzeźbiarzem Johannem Feegiem, autorem rzeźbiarskiego wystroju ołtarza, jednakże analiza stylistyczna dzieła jednoznacznie wskazuje, że obraz nie został namalowany przez tego artystę. Niewątpliwie ostateczna atrybucja dzieła wymaga dalszych badań.

Obraz przedstawia św. Jana Chrzciciela, pustelnika, proroka, syna Zachariasza i Elżbiety, która była krewną Najświętszej Marii Panny. Święty głosił potrzebę nawrócenia oraz przygotowywał drogę na nadejście Mesjasza. Na obrazie został ukazany, jako półnagi mężczyzna, bowiem według słów Ewangelii miał być tylko odziany w skórę z wielbłąda. Jego atrybutami są krzyż z napisem „ECCE AGNUS DEI”, który często kontynuowany jest na banderoli słowami „QUI TOLLIT PECCATA” oraz baranek. Symbole te nawiązują do sceny opisanej w Ewangelii św. Jana.

Streszczenie

Obraz św. Jana Chrzciciela, umieszczony w zwieńczeniu ołtarza północnego został wykonany około 1777 roku. Niewątpliwie ostateczna atrybucja dzieła wymaga dalszych badań, która przypisywana jest zarówno Szymonowi Kawalskiemu, jak i Imrichowi Jagušičowi. Obraz przedstawia św. Jana Chrzciciela, pustelnika, proroka, syna Zachariasza i Elżbiety. Święty głosił potrzebę nawrócenia oraz przygotowywał drogę na nadejście Mesjasza. Jego atrybutami są krzyż z napisem „ECCE AGNUS DEI” oraz baranek.

Bibliografia