Św. Franciszek z Asyżu

Dzieje zabytku

Obraz wraz z całą nastawą powstał około 1700 roku. Ołtarz wymieniany jest w aktach wizytacji biskupich z 1727, 1748 i 1783 roku. W ostatniej opisano, że nastawa była pomalowana na kolor biały i złocona: „Ołtarz czwarty. na dwóch gradusach z mensą drewnianą niekonsekrowaną w rzeźbie stolarskiej, biało malowany i złocony, w którym obraz S. Józefa”. Ołtarz jest również wymieniany w inwentarzach kościelnych (1791, 1828, 1836, 1843, 1844).

Opis

Obraz w kształcie owalu z przedstawieniem św. Franciszka z Asyżu. W centrum kompozycji święty ukazany w półpostaci, zwrócony delikatnie w prawo z dłońmi splecionymi i złożonymi na znajdującej się w dolnej części obrazu czaszce, głowa delikatnie uniesiona. Twarz podłużna, widoczna z lewego profilu, nos długi spiczasty, oczy ciemne i przymknięte, półkoliste łuki brwiowe, broda krótka i siwa. Na głowie tonsura, nad nią okrągły i złoty nimb. Święty jest ubrany w brązowy habit franciszkański. Na dłoniach oraz boku ma ślady po stygmatach. Po lewej stronie obrazu znajduje się krucyfiks. Krzyż brązowy i prosty. Chrystus rozpięty na wyprężonych ramionach, przybity do krzyża trzema gwoździami. Sylwetka szczupła, o ciemnej karnacji. Przewiązany jest w pasie białym perizonium, zawiązanym na prawym boku. Wokół głowy ma złoty i okrągły nimb. Nad nią wisi biały titulus w formie banderoli. W tle widoczny pejzaż z zabudowaniami oraz błękitno-różowe niebo, po prawej stronie obrazu ciemna szczelina skalna. Kolorystyka przygaszona. Rama złocona w formie wieńca z liści wawrzynu zdobiona czterema małymi różami.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz św. Franciszka z Asyżu jest umieszczony w nastawie ołtarzowej z około 1700 roku, która stanowi przykład przełamania dotychczasowej konwencji budowania struktur ołtarzowych. Zarzucono w niej wykorzystywanie porządków architektonicznych na poczet rozbudowanej ramy o bardzo bujnych splotach akantu. Święty Franciszek został ukazany w klasycznej konwencji ikonograficznej, w habicie franciszkańskim i z tradycyjnymi atrybutami w dłoniach – czaszką i krucyfiksem. Obraz ukazuje portretowe ujęcie św. Franciszka, choć nikt nigdy nie namalował jego wizerunku za życia. Jednak liczne próby odtworzenia wyglądu świętego przy znajomości faktów biograficznych przyczyniły się do powstania jego fizjonomii. Na obrazie została ukazana czaszka, jako symbol „vanitas” oznaczająca, że śmierć jest początkiem prawdziwego życia. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły autora dzieła.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dostateczny, znaczne pociemnienie warstwy malarskiej, spękania farby, obraz silnie przemalowany w partii twarzy.

Streszczenie

Obraz wraz z całą nastawą powstał około 1700 roku. Święty Franciszek został ukazany w klasycznej konwencji ikonograficznej, w habicie franciszkańskim i z tradycyjnymi atrybutami w dłoniach – czaszką i krucyfiksem. Obraz ukazuje portretowe ujęcie św. Franciszka, choć nikt nigdy nie namalował jego wizerunku za życia. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły autora dzieła.

Bibliografia