Sakralne Dziedzictwo Małopolski

Dzieje zabytku

Obraz św. Erazma powstał w drugiej połowie XVIII wieku do zwieńczenia ołtarza bocznego północnego.

Opis

Obraz ujęty został w profilowanej ramie w formie zbliżonej do trapezu o wklęsłych bokach i ściętych dolnych narożach, zamkniętego łukiem falistym. W centrum kompozycji na niebieskim tle w półpostaci ukazano frontalnie św. Erazma. Święty przedstawiony został frontalnie z głową ujętą w trzech czwartych w lewo. Jest to starszy mężczyzna, który przed sobą w obu rękach ugiętych w łokciach trzyma metalowy pręt z nawiniętym na nim jelitem. Jego pociągła twarz o wyrazistych rysach charakteryzuje się ostrym nosem i półprzymkniętymi oczami o spojrzeniu skierowanym na trzymanym narzędziu męczeństwa. Jego głowę otaczają krótkie, zmierzwione włosy odsłaniające lewe ucho. Wokół głowy widoczny jest nimb. Erazm ubrany jest w białą komżę oraz cynobrową kapę spiętą pod szyją kosztowną fibulą dekorowaną stylizowanymi gałązkami o drobnych listkach.

Zarys problematyki artystycznej

Św. Erazm od czasów średniowiecza przynależał do grupy czternastu świętych wspomożycieli. Jego kult był niezwykle popularny w XV i na początku XVI wieku. Ukazywano go z kołowrotem z zawiniętym na nim jelitem. Przedstawienie w Nidku należy już do rzadkich wyobrażeń z doby rokoka. Wydaje się, że inspiracji do Nideckiego przedstawienia należy szukać w popularnych grafik z przedstawieniem dwunastu apostołów wykonanych po 1744 roku przez Gottfrida Bwernharda Göza.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Obraz wraz z ołtarzem poddano konserwacji w 2017 roku.

Literatura

O.A. Nygren, Erasmus (Elmo)von Formio, [w:] Lexikon der christlichen Ikonographie, Bd. 6, Ikonographie der Heiligen. Crescentianus von Tunis bis Innocentia, Hrgs. W. Braunfels, Rom-Freiburg-Basel-Wien 1994, kol. 156-158;
Z. Michalczyk, W lustrzanym odbiciu. Grafika europejska a malarstwo Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych ze szczególnym uwzględnieniem późnego baroku, Warszawa 2016, il. 282b, 282d, 282h, 282l, 282r.