Sakralne Dziedzictwo Małopolski

Dzieje zabytku

Obraz powstał zapewne około 1745 roku, kiedy to do starego kościoła wprowadzono Bractwo św. Anny, które opiekowało się ołtarzem z wizerunkiem św. Anny oraz św. Barbary. Po wybudowaniu nowego kościoła obraz wstawiono w eklektyczny ołtarz boczny wykonany w 1909 roku przez Andrzeja Zemka z Krosna.

Opis

Obraz uzyskał kształt stojącego prostokąta zamkniętego półkoliście. Jego tło przykryto czerwonym aksamitem, na którym zamocowano 16 metalowych, złoconych gwiazd, rozmieszczonych wzdłuż arkady. Postacie ozdobiono trybowanymi, metalowymi i złoconymi sukienkami wotywnymi z koronami, odsłaniającymi partie twarzy, rąk i stóp Marii i św. Anny oraz ciała Dzieciątka. W centrum kompozycji na ławie, obok siebie siedzi Matka Boska z Dzieciątkiem i św. Anna. Siedząca z lewej strony Madonna ukazana została w całej postaci w ujęciu trzech czwartych w prawo. Maria lewą ręką podtrzymuje Dzieciątko za tors, a prawą za lewą stopę. Madonna ma owalną twarz o pucołowatych, rumianych policzkach z prostym nosem, otwartymi oczami i wydatnymi ustami. Wokół głowy widoczne są brązowe włosy, zaczesane za prawe ucho i spływające na ramiona. Mały Jezus ma rozłożone ręce. Jego postać została ujęta frontalnie z głową w trzech czwarty w prawo. Prawą rękę ma zgiętą w łokciu i skierowaną w stronę Matki, a lewą sięga w stronę św. Anny. Zbawiciel ma owalną twarz o pucułowatych, rumianych policzkach z drobnym nosem i ustami. Jego biodra okrywa tkanina przykryta sukienką wotywną. Głowę Marii i Dzieciątka otaczają metalowe, złocone, promieniste niby. Święta Anna została przedstawiona w całej postaci w ujęciu trzech czwartych w prawo. Prawą ręką trzyma na kolanach rozłożoną księgę, a lewą unosi w stronę Dzieciątka. Ponad głowami Marii i Anny przedstawiono gołębicę Ducha Świętego z rozpostartymi skrzydłami, otoczoną metalowymi i złoconymi promieniami.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz ze św. Anną Samotrzeć powstał w oparciu o kompozycję wypracowaną w malarstwie małopolskim na przełomie XV i XVI wieku w oparciu o przedstawienia Rodziny Marii. Była ona bardzo popularna w dobie baroku, o czym świadczą np. obrazy z tym samym tematem w krakowskich kościołach św. Marka z początku XVII wieku oraz obraz w ołtarzu głównym kościoła św. Anny z lat 1699-1703 autorstwa Jerzego Eleutera Szymonowicza-Siemiginowskiego, czy też obraz na zasuwie w ołtarzu głównym w kościele parafialnym św. Andrzeja Apostoła w Gilowicach z 1706 roku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ostatnią konserwacje przeprowadzono na początku XXI wieku.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4. Miasto Kraków, cz. 2. Kościoły i klasztory śródmieścia 1, red. A. Bochnak, J. Samek, Warszawa 1971, s. 79, il. 360;
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4. Miasto Kraków, cz. 3. Kościoły i klasztory śródmieścia 2, red. A. Bochnak, J. Samek, Warszawa 1978, s. 37, il.355;
J.H. Emminghaus, Anna Selbdritt, Lexikon der christlichen Ikonographie, Bd. 5, Ikonographie der Helligen. Aaron bis Crescentianus von Rom, Hrsg. W. Braunfels, Rom-Freiburg-Basel-Vien 1994, kol. 185-190;
Sz. Tracz, Niebiański splendor. Opowieść o drewnianym kościele Św. Andrzeja apostoła z 1. poł. XVI w. w Gilowicach, Kraków-Gilowice 2007, s. 78-79, il. s. 55;
M. Kurzej, Depingere fas est. Sebastian Piskorski jako konceptor i prowizor, Kraków 2018, s. 116-119, il. 152.

Streszczenie

Obraz powstał zapewne około 1745 roku, kiedy to do starego kościoła wprowadzono Bractwo św. Anny, które opiekowało się ołtarzem z wizerunkiem św. Anny oraz św. Barbary. Po wybudowaniu nowego kościoła obraz wstawiono w eklektyczny ołtarz boczny wykonany w 1909 roku przez Andrzeja Zemka z Krosna.