Św. Franciszek Ksawery (?)

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wielicki
Gmina
Niepołomice
Miejscowość
Niepołomice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Niepołomice
Parafia
Najświętszej Panny Marii i Dziesięciu Tysięcy Męczenników
Miejsce przechowywania
nawa kościoła
Identyfikator
DZIELO/24475
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
1797 rok
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
stiuk, formowanie, polichromowanie
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Stiukowa figura umieszczona na przyściennej konsoli stanowi parę z drugą, podobną rzeźbą, która na postumencie ma umieszczoną datę 1797. Zarówno styl, jak i data wskazują, iż mamy tu dwie późnobarokowe rzeźby, najprawdopodobniej ukazujące dwóch jezuickich świętych – św. Franciszka Ksawerego i być może św. Franciszka Borgiasza. Jednak brak atrybutów nie pozwala na jednoznaczne określenie postaci.

Opis

Pełnoplastyczna rzeźba ustawiona na czworobocznym, niskim postumencie wspartym na przyściennej, wolutowej konsoli przedstawia w całej postaci ujętego w nieznacznym kontrapoście księdza. Duchowny prawą rękę wznosi ku górze, lewą zaś odsuwa od siebie. Jest to młody mężczyzna z uniesioną głową i spojrzeniem skierowanym w niebo. Ma owalną twarz z wydatnym nosem i ustami okoloną krótkim zarostem i zmierzwionymi włosami odsłaniającymi uszy oraz spływającymi na ramiona. Duchowny ubrany jest w sutannę, z wysoką koloratką, komżę wiązaną pod szyją z szerokimi rękawami obszytą koronką oraz nałożoną na ramionach stułę. Spod sutanny widać trzewiki. Rzeźba w całości polichromowana jest na biało.

Zarys problematyki artystycznej

Ujęta w teatralnej pozie postać duchownego najprawdopodobniej przedstawia św. Franciszka Ksawerego, wielkiego jezuickiego misjonarza Dalekiego Wschodu, którego ukazywano jako młodego mężczyznę z krótkim zarostem, często w takim właśnie „tanecznym" układzie. Można to zauważyć np. w rzeźbie tegoż świętego na elewacji kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła z lat 1622-1630 w Krakowie, czy też na miedziorycie z apoteozą św. Franciszka Ksawerego, autorstwa Johana Daniela Hertza działajacego w Augsburgu w połowie XVIII wieku. Nie można tu także pominąć znajdującego się w niepołomickim kościele obrazu św. Franciszka Ksawerego z drugiej połowy XVII wieku, ukazującego go w półpostaci.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 52, il. 532;
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4. Miasto Kraków, cz. 3. Kościoły i klasztory śródmieścia 2, red. A. Bochnak, J. Samek, Warszawa 1978, s. 71, il. 89;
T. Kurrus, Franz Xawer, [w:] Lexikon der christlichen Ikonographie, Bd. 6, Ikonographie der Heiligen. Crescentianus von Tunis bis Innocentia, Hrgs. W. Braunfels, Rom-Freiburg-Basel-Wien 1994, kol. 324-327.

Streszczenie

Stiukowa figura umieszczona na przyściennej konsoli stanowi parę z drugą, podobną rzeźbą, która na postumencie ma umieszczoną datę 1797. Zarówno styl, jak i data wskazują, iż mamy tu dwie późnobarokowe rzeźby, najprawdopodobniej ukazujące dwóch jezuickich świętych – św. Franciszka Ksawerego i być może św. Franciszka Borgiasza. Jednak brak atrybutów nie pozwala na jednoznaczne określenie postaci.

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Św. Franciszek Ksawery (?)", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2023, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-franciszek-ksawery-1

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności