Św. Andrzej

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
myślenicki
Gmina
Myślenice
Miejscowość
Trzemeśnia
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Myślenice
Parafia
Parafia św. Klemensa
Tagi
malarstwo barokowe malarstwo małopolskie
Miejsce przechowywania
plebania
Identyfikator
DZIELO/17246
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
1760 rok
Technika i materiał
olej na płótnie naklejonym na deskę
Wymiary podstawowe
szerokość – 105,5 cm
wysokość – 158,5 cm
Wymiary szczegółowe
Wysokość bez ramy – 140 cm
Szerokość bez ramy – 88 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Obraz św. Andrzeja powstał zapewne w 1760 roku z przeznaczeniem do erygowanego pod tym wezwaniem ołtarza. Został namalowany przez Piotra Korneckiego. Prawdopodobnie po wybudowaniu nowego kościoła w 1780 roku lub później ołtarz został rozebrany a obraz przeniesiony w inne miejsce. W 1958 roku dzieło zostało odnowione przez Stanisława Markowicza z Rybna, najpewniej wówczas płótno naklejono na drewniane podobrazie i przemalowano.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta ukazuje św. Andrzeja wspartego na krzyżu w kształcie litery X. Święty zwrócony jest w trzech czwartych w prawo, z uniesioną głową skierowaną w przeciwną stronę, stoi w kontrapoście, na ugiętych kolanach, ma esowato wygiętą sylwetkę. Prawą ręką obejmuje jedno ramię krzyża, lewą przytrzymuje przy boku otwartą księgę. Twarz ma pociągłą, o starczych rysach, z oczami skierowanymi do góry, ściągniętymi brwiami, prostym nosem i wąskimi ustami, okoloną długą, białą brodą oraz krótkimi siwymi włosami. Ubrany jest w niebieską suknię i zarzucony na ramiona i kolana czerwony płaszcz. W tle po prawej stronie świętego kolumna o gładkim trzonie, a po lewej w głębi widok murów miejskich i gór. W górnej połowie obrazu niebo spowite różowymi obłokami, spośród których wyłaniają się uskrzydlone główki anielskie. Wzdłuż dolnej krawędzi napis: „HOC ALTARE A(NNO) D(OMINI) 1760 ERECTUM MEM(EN)TO ANDRE APOSTOLO”. Mniejszymi literami, w prawym dolnym rogu drugi napis: „1958 ODNAWIAŁ / St(anisław) MARKOWICZ / RYBNA”.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz prawdopodobnie został wykonany przez Piotra Korneckiego. Dzieło w porównaniu z potwierdzonymi archiwalnie obrazami Korneckiego w Bochni, jak i z grupą przypisywanych mu dzieł wykazuje ogromne podobieństwa. Charakterystyczna twarz św. Andrzeja ze skierowanymi w górę oczami jest analogiczna względem twarzy św. Judy Tadeusza z obrazu w Gdowie (zwieńczenie ołtarza bocznego), przypisywanego Korneckiemu. Podobnie sposób kształtowania form przestrzennych z płasko kształtowanymi zgiętymi nogami oraz ciało o niewielkim korpusie, szerokich biodrach i dużych nogach jest znamienne dla postaci malowanych przez Korneckiego (obrazy w Wieliczce, Bodzanowie). Należy też pamiętać, że obraz w 1958 roku został całościowo przemalowany, dlatego przykładowo sposób modelowania światłocieniem tkaniny i jej udrapowanie może być zafałszowane. Kornecki malował zazwyczaj łamaną tkaninę, kształtowaną w sposób płaszczyznowy i silnie światłocieniowy. Piotr Kornecki był z wykształcenia malarzem i rzeźbiarzem. Razem ze swoim przyrodnim bratem Stanisławem, założyli w Gdowie warsztat stolarsko-rzeźbiarski i malarski. Z czasem pracowali w nim również synowie tego pierwszego oraz krewniacy mieszkający w tej wsi. Rodzinny warsztat Koreckich był szczególnie prężny w trzeciej ćwierci XVIII wieku, wykonując prace w wielu kościołach na terenie południowej Małopolski.
Święty Andrzej był bratem św. Piotra i rybakiem. Początkowo był uczniem św. Jana Chrzciciela, później został jednym z pierwszych uczniów Chrystusa. Działalność apostolską prowadził prawdopodobnie w Azji Mniejszej, gdy dotarł do Patras został aresztowany i skazany na śmierć przez ukrzyżowanie. Świętego można zidentyfikować po jego atrybucie – krzyżu w kształcie litery X (tzw. krzyżu św. Andrzeja), na którym poniósł męczeńską śmierć.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Płótno mocno pomarszczone, na brzegach liczne ubytki warstwy malarskiej, przedziurawienia, przetarcia warstwy werniksu. Obraz odnowiony w 1958 roku przez Stanisława Markowicza z Rybna.

Streszczenie

Obraz św. Andrzeja powstał zapewne w 1760 roku z przeznaczeniem do erygowanego pod tym wezwaniem ołtarza. Został prawdopodobnie namalowany przez Piotra Korneckiego. Święty Andrzej był bratem św. Piotra i rybakiem. Początkowo był uczniem św. Jana Chrzciciela, później został jednym z pierwszych uczniów Chrystusa. Świętego można zidentyfikować po jego atrybucie – krzyżu w kształcie litery X (tzw. krzyżu św. Andrzeja), na którym poniósł męczeńską śmierć.

Bibliografia

Zaleski Wincenty, "Święci na każdy dzień", Warszawa 1989
Janicka-Krzywda Urszula , "Patron – atrybut – symbol", Poznań 1993

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Św. Andrzej", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-andrzej-9

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności