Św. Andrzej

Dzieje zabytku

Rzeźba św. Andrzeja powstała w drugiej lub trzeciej ćwierci XVII wieku. Pierwotnie była ustawiona w poprzednim kościele w Sidzinie. Obecnie znajduje się na ołtarzu wykonanym około 1825 roku z wykorzystaniem elementów starszej struktury.

Opis

Rzeźba św. Andrzeja ścięta z tyłu i drążona, ustawiona na półkolistym i zielonym cokole. Święty ukazany jest frontalnie w delikatnym kontrapoście. W lewej dłoni trzyma, przytulając do biodra, księgę, a prawą obejmuje i opiera się o belkę krzyża w kształcie litery „X” stojącego za nim. Twarz pociągła z dużym nosem i szeroko rozstawionymi oczami, okolona długą i gęstą brodą oraz krótkimi i kręconymi włosami. Święty ubrany jest w suknię przewiązaną w talii z wąskimi rękawami i kołnierzykiem, zapiętą u góry na cztery guziki, a także płaszcz przewiązany przez lewe ramię i opadający na prawą stronę wzdłuż bioder; na stopach ma sandały. Tkaniny obficie drapowane w proste fałdy, płaszcz z wywiniętym na prawym boku brzegiem. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała, szaty złocone.

Zarys problematyki artystycznej

W dotychczasowych badaniach nad wyposażeniem kościoła św. Mikołaja w Sidzinie, wobec braku dokumentów archiwalnych ustalających wykonawców, nie podjęto próby wskazania choćby kręgu potencjalnych autorów rzeźb z ołtarza głównego. Akta wizytacji z XVII wieku nie przekazują szczegółowych informacji o kolejnych ołtarzach w kościele w Sidzinie – wymieniają tylko ich liczbę lub tytuły wezwań. Zwracając jednak uwagę na uszy ołtarza zdobione ornamentem małżowinowo-chrząstkowym można wnioskować, że poprzedni ołtarz główny powstał w drugiej lub trzeciej ćwierci XVII wieku. Z tego okresu pochodzą także rzeźby św. Andrzeja, św. Tomasza, św. Stanisława i św. Wojciecha oraz uskrzydlone główki aniołków skierowane na wprost z szyjami podwiązanymi chustami. Natomiast konstrukcja ołtarza, figury aniołów w zwieńczeniu, rzeźba Boga Ojca oraz gołębicy Ducha Świętego powstały po wybudowaniu nowej świątyni w Sidzinie około 1825 roku.

Rzeźba św. Andrzeja posiada cechy charakterystyczne dla plastyki wczesnobarokowej o sztywnym sposobie kształtowania sylwetki oraz drapowania szat pozbawionego silnej ekspresji i przyjmującego formę rurkowatych fałd, przylegających ciasno do ciała i opadających równolegle w dół. Figura przedstawia św. Andrzeja, który był bratem św. Piotra. Początkowo święty pracował jako rybak, był też uczniem św. Jana Chrzciciela. Później jako jeden z pierwszych został powołany przez Chrystusa słowami: „Pójdźcie za Mną, a uczynię was rybakami ludzi” (Mt 4, 19). Święty poniósł śmierć męczeńską w greckim mieście Patros ukrzyżowany na krzyżu w kształcie litery „X”, głową w dół. Z tego powodu w ikonografii jest zazwyczaj przedstawiany z krzyżem, zwanym też krzyżem św. Andrzeja, który na ołtarzu w Sidzinie został umieszczony z tyłu za rzeźbą. W lewej dłoni święty trzyma księgę – symbol jego apostolskiej misji.

Streszczenie

Rzeźba św. Andrzeja powstała w drugiej lub trzeciej ćwierci XVII wieku. Z tego okresu pochodzą również figury św. Wojciecha, św. Tomasza i św. Stanisława ustawione na ołtarzu z około 1825 roku. Rzeźba św. Andrzeja posiada cechy charakterystyczne dla plastyki wczesnobarokowej o sztywnym sposobie kształtowania sylwetki oraz drapowania szat pozbawionego silnej ekspresji i przyjmującego formę rurkowatych fałd, przylegających ciasno do ciała i opadających równolegle w dół.

Bibliografia