Przemienienie Pańskie

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
myślenicki
Gmina
Myślenice
Miejscowość
Krzyszkowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Mogilany
Parafia
Św. Anny
Tagi
malarstwo religijne malarstwo XIX wieku
Miejsce przechowywania
ołtarz boczny lewy, na zasuwie
Identyfikator
DZIELO/26038
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
około połowy XIX wieku
Technika i materiał
olej na płótnie
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Obraz Przemienienia Pańskiego mógł powstać około połowy XIX wieku.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta, częściowo zasłoniętego ramą zamkniętą od góry łukiem nadwieszonym z uskokiem. Na tle żółtych obłoków ukazano unoszących się Chrystusa w towarzystwie Mojżesza i Eliasza, a poniżej grupę trzech leżących na ziemi apostołów – Piotra, Jana i Jakuba. Chrystus został ukazany frontalnie, z uniesionymi, szeroko rozłożonymi rękami, w kontrapoście. Ubrany w białe, przylegające do ciała szaty. Po jego prawej stronie Eliasz ukazany z profilu, zwrócony w prawo, w obu rękach trzyma księgę. Przedstawiony jako starzec, z krótkimi siwymi włosami z łysiną i siwą brodą; ubrany w żółtą suknię i granatowy płaszcz. Po lewej zaś Mojżesz ukazany z profilu, zwrócony w lewo, w obu rękach trzyma tablice Prawa. Przedstawiony jako starzec z długą siwą brodą i włosami; ubrany w fioletową suknię i ciemnozielony, rozwiany płaszcz. W dolnej części obrazu oślepieni blaskiem unoszącego się nad nimi Jezusa apostołowie są poruszeni rozgrywającą się sceną. Leżący po lewej stronie Jan jest ubrany w zieloną suknię i czerwony płaszcz. Prawą rękę unosi w stronę krawędzi obrazu, drugą osłania oczy. Piotr został ukazany w silnym skrócie perspektywicznym, widoczny od strony stóp, ubrany w ciemnofioletową suknię i jasnobrązowy płaszcz wspiera się na prawej ręce, a lewą osłania twarz. Jakub klęczy za Piotrem, pochyla się składając ręce do modlitwy. Mężczyźni leżą na ziemi, z prawej strony, przy krawędzi obrazu widoczne drzewo, tło w dolnej części stanowi bezchmurne, jasnoniebieskie niebo.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz jest ilustracją fragmentu Ewangelii św. Mateusza, według której „Po sześciu dniach Jezus wziął z sobą Piotra, Jakuba i brata jego Jana i zaprowadził ich na górę wysoką, osobno. Tam przemienił się wobec nich: twarz Jego zajaśniała jak słońce, odzienie zaś stało się białe jak światło. A oto im się ukazali Mojżesz i Eliasz, którzy rozmawiali z Nim. Wtedy Piotr rzekł do Jezusa: <Panie, dobrze że tu jesteśmy; jeśli chcesz postawię tu trzy namioty: jeden dla Ciebie, jeden dla Mojżesza i jeden dla Eliasza>. Gdy on jeszcze mówił, oto obłok świetlany osłonił ich, a z obłoku odezwał się głos: <To jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie, Jego słuchajcie!>. Uczniowie, słysząc to upadli na twarz i bardzo się zlękli. A Jezus zbliżył się do nich, dotknął ich i rzekł: <Wstańcie, nie lękajcie się!>. Gdy podnieśli oczy, nikogo nie widzieli, tylko samego Jezusa” (Mt, 17, 1-8).
W okresie średniowiecza temat ten najczęściej stanowił element chrystologicznych cyklów narracyjnych. Dopiero w epoce nowożytnej Przemienienie stało się samodzielnym tematem umieszczanym w retabulach ołtarzy bądź na sklepieniach świątyń. Najsilniej oddziałującym wzorem przedstawieniowym okazał się obraz Rafaela (1518-1520), którego wersje mniej, bądź bardziej zbliżone do oryginału, zdominowały ikonografię Przemienienia na przestrzeni XVII i XVIII wieku, a czego przykładem jest krzyszkowickie dzieło. Omawiany obraz jest bardziej statyczną i uproszczoną wersją płótna mistrza z Urbino. Autor ograniczył scenę do sześciu najważniejszych osób, które na włoskim płótnie ukazane są w górnej części kompozycji, a pozy i postacie odtworzył w lustrzanym odbiciu. Scenę charakteryzuje dwustrefowy podział, gdzie poniżej unoszącego się na tle obłoków Jezusa i przedstawicieli Starego Testamentu ukazana jest niezwykle ekspresyjna trójka apostołów oślepionych blaskiem wizji. Dramatyzm ich póz i gestów, wzmocniony rozłożystymi, bogato drapowanymi, barwnymi szatami oddaje ich poruszenie, zdziwienie i zaskoczenie widokiem, którego są świadkami.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Obraz Przemienienia Pańskiego mógł powstać około połowy XIX wieku. Dzieło jest bardziej statyczną i uproszczoną wersją kompozycji Rafaela pt. „Przemienienie Pańskie” (1518-1520). Autor ograniczył scenę do sześciu najważniejszych osób, które na włoskim płótnie ukazane są w górnej części kompozycji, a pozy i postacie odtworzył w lustrzanym odbiciu względem oryginału.

Bibliografia

Zawiski Mieczysław, "Dzieje parafii pod wezwaniem świętej Anny w Krzyszkowicach w latach 1896-1984", Kraków 1996

Jak cytować?

Agata Felczyńska, "Przemienienie Pańskie", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/przemienienie-panskie-6

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności