Ołtarz w kaplicy św. Sebastiana

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
Kraków
Gmina
Kraków
Miejscowość
Kraków
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Św. Anny
Kościół
Św. Anny
Identyfikator
DZIELO/23584
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
1695-1703
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Kraków
Technika i materiał
kamień, stiuk, techniki kamieniarskie i rzeźbiarskie, marmoryzacja, skaliola
Autor noty katalogowej
Józef Skrabski
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0

Dzieje zabytku

Średniowieczny kościół św. Anny został rozebrany w 1679 roku. W jego miejsce wybudowano nową świątynię pod kierunkiem księdza Sebastiana Piskorskiego, według projektu Tylmana z Gameren. W latach 1695-1703 powstał wystrój wnętrza świątyni. Dekorację rzeźbiarską wykonał warsztat Baltazara Fontany.

Opis

Na niskim postumencie o krawędzi przedniej wyciętej linią falistą osadzony ołtarz w kształcie wybrzuszonej górą tumby. Jego antepedium wypełnione marmoryzacją (w technice skaliola) z krzyżującymi się palmami męczeństwa. Po bokach ołtarza dwa ukośnie dostawione postumenty, na których dwie figury aniołów flankujących owalny obraz w złoconej ramie z przedstawieniem męczeństwa św. Sebastiana. Malowidło jest obwiedzione dekoracją sztukatorską w formie obłoków z główkami lub postaciami aniołów, zwieńczone krzyżem i glorią promienistą. Anioły klęczące na postumentach ukazane są w poruszonych pozach, w obficie drapowanych szatach, tworzących grube, mięsiste poły. Anioł po lewej stronie ma głowę zwróconą w kierunku obrazu, a ręce rozkłada na boki, anioł po przeciwnej stronie głowę odwraca w odwrotnym niż obraz kierunku, a jego ręce są uniesione na wysokość klatki piersiowej i skierowane do środka. Nad obrazem anioł po lewej stronie niemalże leży na ramie obrazu, w lewej ręce trzyma krzyż, prawą lekko unosi. Ubrany jest w miękko drapowane szaty, odsłaniające dolną część jego prawej nogi. Duże skrzydła o gęstych piórach rozłożone są niesymetrycznie. Po przeciwnej stronie ukazane putta i główki modelowanych sumarycznie, pulchnych aniołków. Dolne partie wykonane z kamienia, marmoryzowane w jasnych kolorach z czarnym polem antepedium wypełnionym jasnozielonymi palmami męczeństwa. Partie rzeźbiarskie białe, rama obrazu, krzyż i gloria złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Niearchitektoniczny typ nastawy ołtarzowej, w której zrezygnowano z kolumn i pilastrów, należy do rzadkości w sztuce Małopolski. Dlatego rozwiązanie zastosowane przez Baltazara Fontanę należy uznać za nowatorskie. Rzeźbiarz swobodnie zinterpretował wzory podpatrzone w czasie swojego pobytu w Rzymie, w tym typ nastawy z obrazem flankowanym przez anioły zastosowany w ołtarzach w ramionach transeptu bazyliki Santa Maria del Popolo autorstwa Ercole Ferraty, Arrigio Giardé, Giovanniego Antonia Mariego i Antonia Raggiego. Fontana upodobał sobie ten rodzaj nastawy ołtarzowej, powtórzy ją w jednym ze swoich dzieł na Morawach, gdzie stale pracował, w ołtarzu św. Wolfganga w kościele w Podhradní Lhota. Uzupełnieniem programu ideowego jest dekoracja kaplicy. Na ścianach arkady między kaplicą a nawą Fontana wyrzeźbił panoplia złożone z elementów uzbrojenia i sprzętów kościelnych, a nad arkadami wykonał reliefy z przedstawieniem świętych Aleksa i Rocha.

Streszczenie

Ołtarz w kaplicy św. Sebastiana powstał w latach 1695-1703. Jego strukturę i dekorację rzeźbiarską wykonał Baltazar Fontana i jego warsztat. Nowatorski typ nastawy w formie owalnego obrazu flankowanego przez anioły był inspirowany rzymskimi dziełami z kręgu Gian Lorenzo Berniniego (ołtarze w kościele Santa Maria del Popolo).

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4: Miasto Kraków, cz. 2: Kościoły i klasztory śródmieścia, z. 1", Warszawa 1971
Karpowicz Mariusz, "Baltazar Fontana", Warszawa 1994
Kurzej Michał, "Siedemnastowieczne sztukaterie w Małopolsce", Kraków 2012
Kurzej Michał, "Budowa i dekoracja kościoła św. Anny w świetle źródeł archiwalnych" , [w:] "Studia z dziejów kościoła św. Anny w Krakowie" , red.Kliś Zdzisław, Węcławowicz Tomasz , Kraków 2009 , s. 139-178

Jak cytować?

Józef Skrabski, "Ołtarz w kaplicy św. Sebastiana ", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-w-kaplicy-sw-sebastiana

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności