Ołtarz główny

Dzieje zabytku

Ołtarz główny oraz ołtarze boczne ufundował ksiądz Walenty Bańkowski, w czasie gdy był proboszczem parafii w Biórkowie Wielkim w latach 1777-1801. W pole główne wstawiono obraz Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, wymieniony w wizytacjach biskupich z 1747 i 1783 roku. Pierwotnie nad bramkami ołtarza były ustawione urny klasycystyczne.

Opis

Ołtarz typu architektonicznego, jednokondygnacyjny, jednoosiowy, z bramkami i ze zwieńczeniem w formie glorii. Mensa prostopadłościenna, na ściance przedniej zdobiona rzędem płycin w kształcie stojącego prostokąta, zamkniętych łukiem nadwieszonym. W polu środkowej płyciny malowany krzyż grecki, w pozostałych gałązki białych lilii. Tabernakulum w formie prostopadłościennej skrzynki, z częścią środkową wysuniętą do przodu, zamknięte od góry profilowanym gzymsem w kształcie łuku nadwieszonego. Drzwiczki metalowe, pośrodku dekorowane płyciną w kształcie stojącego prostokąta, zamkniętego łukiem nadwieszonym, w polu kielich z hostią, kłosy zboża i kiście winogron. Nad tabernakulum tron wystawienia na tle promienistej glorii z monogramem IHS pośrodku, po bokach flankowany przez parę aniołków usadzonych na wolutach. Retabulum ustawione na wysokim cokole, ujęte parą zdwojonych, ukośnie ustawionych pilastrów podtrzymujących przerywane belkowanie, na którym usadzona para putt. Trzony pilastrów zdobione kanelowaniem, kapitele stylizowane, kompozytowe. Putto po lewej stronie z otwartą księgą, w której znajduje się napis: „Assu/pta / est / Maria / in / Caelum”. W polu głównym nastawy, na wysokości dwóch trzecich obraz z przedstawieniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Po bokach obrazu para rzeźbionych aniołków. W zwieńczeniu płaskorzeźba Boga Ojca na tle promienistej glorii. Drzwiczki bramek zdobione płyciną w kształcie stojącego prostokąta, zamkniętą od góry łukiem nadwieszonym. Zwieńczenie bramek zdobione festonem z liści wawrzynu, zakończone niskim cokołem, na którym ustawione rzeźby: po lewej św. Jana Chrzciciela, po prawej św. Kazimierza. Uszy ażurowe w postaci ornamentu rocaille'owego. Struktura ołtarza w kolorze beżowym, ornamentyka, detale i profilowania złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Wyposażenie architektoniczno-rzeźbiarskie w kościele w Biórkowie Wielkim zostało wykonane w jednym warsztacie rzeźbiarskim. Fundatorem ołtarzy, a być może również ambony, był ksiądz Walenty Bańkowski (proboszcz parafii w latach 1777-1801). Ołtarz reprezentuje typ aediculowy, czyli jednokondygnacyjnej, jednoosiowej struktury ujętej parą podpór dźwigających przerywane belkowanie, z glorią w zwieńczeniu. Ołtarz powstał w czwartej ćwierci XVIII wieku, jednak nastawa nosi cechy charakterystyczne dla kręgu Antoniego Frączkiewicza z pierwszej połowy XVIII wieku. Wzory te przejął następnie Michał Dobkowski około połowy XVIII wieku. Ołtarz w Biórkowie Wielkim mógł być wzorowany na ołtarzu w kościele św. Floriana w Krakowie, przypisywanemu Dobkowskiemu. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły twórcy biórkowskiego retabulum.

Streszczenie

Ołtarz główny oraz ołtarze boczne ufundował ksiądz Walenty Bańkowski, w czasie gdy był proboszczem parafii w Biórkowie Wielkim w latach 1777-1801. W pole główne wstawiono wtórnie obraz Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, wymieniony w wizytacjach biskupich z 1747 i 1783 roku. Pierwotnie nad bramkami ołtarza były ustawione wazony klasycystyczne. Ołtarz jest jako całość jest przykładem późnej realizacji nurtu późnobarokowego w snycerce krakowskiej końca XVIII wieku.

Bibliografia