Ołtarz boczny północny

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Nowy Targ
Miejscowość
Nowy Targ
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Nowy Targ
Parafia
Św. Katarzyny Aleksandryjskiej
Tagi
św. Antoni Padewski św. Kunegunda św. Teresa Większa Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny
Miejsce przechowywania
północna ściana nawy
Identyfikator
DZIELO/22414
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
druga połowa XVIII wieku (silnie przekształcony w XIX i XX wieku)
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie, snycerskie i rzeźbiarskie, marmoryzacja, polichromowanie, złocenie, srebrzenie
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Nieznane są starsze źródła archiwalne dotyczące ołtarza św. Antoniego. Pierwsza pewna wzmianka pochodzi z 1899 roku, z czasu gdy proboszczem parafii był ksiądz Michał Wawrzynowski. Ze składek III Zakonu sprawiono w miejsce starych i spróchniałych rzeźb dwie nowe figury – św. Teresy Większej i św. Kunegundy (wykonane przez rzeźbiarza z Zakopanego). W tym też czasie malarz Stanisław Bochyński namalował obraz Wniebowzięcia Matki Boskiej do zwieńczenia ołtarza.

Opis

Ołtarz przyścienny, architektoniczny, jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem. Mensa prostopadłościenna, w antepedium prostokątna, złocona rama. Prostokątna predella flankowana przed dwa wysunięte cokoły, na których ustawione są pilastry, wspierające przerwane belkowanie, zamknięte wydatnym, profilowanym gzymsem. Przed podporami ustawione są dwie figury świętych: po lewej stronie św. Teresy, a po prawej św. Kunegundy. W polu środkowym wnęka w kształcie stojącego prostokąta, zamkniętego łukiem nadwieszonym, w której umieszczona jest figura św. Antoniego Padewskiego na tle mniejszej płyciny o analogicznym kształcie. Imposty w partii fryzu ustawione są pod kątem, zdobione podwieszonymi od spodu szyszkami. Zwieńczenie w kształcie stojącego prostokąta, ujęte parą pilastrów, wspierających wyłamane belkowanie, zamknięte nad polem środkowym łukiem nadwieszonym. W polu obraz „Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny” w kształcie stojącego prostokąta od dołu i od góry zamkniętego łukiem nadwieszonym. Na szczycie zwieńczenia promienista gloria z monogramem maryjnym na tle obłoków. Podpory ustawione są na niskich bazach o trzonach dekorowanych płaską, skośnie oplatającą je szeroką wstęgą i o kapitelach korynckich. Boki nastawy i zwieńczenia zdobią uszaki formowane z ażurowej dekoracji rocaille’owej. Całość struktury ołtarza pokryta marmoryzacją zielono-niebieską; na cokole, fryzie, we wnęce i w zwieńczeniu cześciowo w kolorze jasnozielonym z jasnobrązowo-białym żyłkowaniem. Detale oraz profilowania pozłacane i posrebrzane.

Zarys problematyki artystycznej

Architektura nastawy reprezentuje typ aediculowy, czyli jednoosiowego retabulum, ujętego parą podpór dźwigających belkowanie ze zwieńczeniem. Ten typ ołtarza pojawił się w Małopolsce już w pierwszej połowie XVII wieku. Ołtarz posiada charakterystyczne uszy, zdobione dekoracją rocaille’ową, typową dla sztuki rokokowej drugiej połowy XVIII wieku. Pozostałe elementy dekoracyjne są w większości wynikiem późniejszych renowacji ołtarza z XIX i XX wieku. Niestety nie jest znany autor dzieła.

Streszczenie

Ołtarz powstał w drugiej połowie XVIII wieku (został silnie przekształcony w XIX i w XX wieku). W jego polu głównym znajduje się figura św. Antoniego Padewskiego, w zwieńczeniu obraz „Wniebowzięcie Matki Boskiej” Stanisława Bochyńskiego z 1899 roku, a po bokach ołtarza dwie figury: św. Teresy Większej i św. Kunegundy z tego samego okresu.

Bibliografia

Łukaszczyk Mieczysław , "650 lat parafii św. Katarzyny w Nowym Targu", Kalwaria Zebrzydowska 1997
Skorupa Andrzej, Monita Rafał, "Nowy Targ. Kościół św. Katarzyny", Kraków 2012
Skorupa Andrzej, "Zabytkowe kościoły Niżnego Podhala", Kraków 2004
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016
"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Archiwum parafialne w kościele św. Katarzyny w Nowym Targu, b. sygn., Inwentaryzacja kościoła parafialnego w Nowym Targu, 27.08.1983 rok, s. 4.

Jak cytować?

Maria Działo, "Ołtarz boczny północny", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-boczny-polnocny-2

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności