Ołtarz boczny

Dzieje zabytku

Ołtarz Matki Bokiej Różańcowej pochodzi z wyposażenia dawnego kościoła w Zawoi (Skawicy). Najprawdopodobniej był do niego zakupiony lub sprowadzony z innego kościoła, gdyż struktura, jak i dekoracja rzeźbiarska mogły być wykonane w pierwszej połowie XVIII wieku. Nastawa była przekształcana na przestrzeni drugiej połowy XIX wieku. Została przeniesiona do nowo wybudowanej świątyni w 1888 roku. Była opisana w inwentarzu księdza Adama Górkiewicza z 1919 roku, jako wybudowana w stylu rokokowym (sic!). W polu głównym ołtarz miał płaskorzeźbę Matki Boskiej Różańcowej (1872) oraz obraz Matki Boskiej Bolesnej ze św. Janem, w zwieńczeniu obraz Pana Jezusa w Ogrójcu, rzeźbę Boga Ojca, figury św. Marii Magdaleny i św. Weroniki. W 1921 roku sprawiono do ołtarza trzeci obraz Matki Boskiej Szkaplerznej malowany przez Mariana Szczurowskiego, a w kolejnym roku statuę Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej. Wszystkie ołtarze w kościele były odnawiane w latach 1930 i 1966. W 2000 roku nastawa była poddana pełnej konserwacji.

Opis

Nastawa architektoniczna, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem, ustawiona na dwustrefowym cokole, w górnej strefie z wyłamanymi, zdwojonymi prostopadłościanami. Ołtarz drewniany, prostopadłościenny, z drewnianą mensą. Antepedium ujęte profilowaną ramą, w polu na pomarańczowym tle namalowana korona otwarta z różańcem nad symetrycznie umieszczonymi liśćmi, z napisem „Królowo różańca świętego módl się za nami”. Nastawa ujęta parą kolumn o skręconych trzonach podzielonych na dwie strefy i kapitelach kompozytowych, ustawionych na tle wyłamanych ścianek bocznych nastawy. Podpory dźwigają pełne belkowanie, częściowo przerwane nad polem środkowym, wyłamane na ich osi. Na belkowaniu ustawione figury aniołów z arma Christi. Pole centralne wypełnione wnęką w formie stojącego prostokąta o ściętych górnych narożach, ujęte profilowaną ramą, z płaskorzeźbą Matki Boskiej Różańcowej. Wnęka flankowana ornamentem roślinnym, w przyłuczach dwa putta. Kondygnacja ujęta uszami utworzonymi z akantu i wstęgi. Zwieńczenie w formie leżącego prostokąta. W polu obraz Chrystusa w Ogrójcu o kształcie zbliżonym do kwadratu, ujęty profilowaną ramą. Obraz flankują figury św. Marii Magdaleny i św. Weroniki, nad którymi znajdują się baldachimy ze stylizowanym lambrekinem. Całość zwieńczona płaskorzeźbą tronującego Boga Ojca pośród obłoków i uskrzydlonych główek anielskich, w glorii promienistej. Struktura polichromowana w kolorze białym, profile złocone, kolumny, ornamentyka złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Struktura pierwszej kondygnacji nastawy jest bardzo zbliżona do ołtarzy powstających w Małopolsce na przełomie XVII i XVIII wieku. Jest to szczególnie widoczne w jej płaskim licu, wyłamanym jedynie na osi podpór oraz dzięki kręconym trzonom kolumn, które były szczególnie popularne w pierwszej połowie XVIII wieku. Dekoracja rzeźbiarska i ornamentalna nastawy (akant, wstęga) również nosi cechy pozwalające ją datować na pierwszą połowę XVIII wieku. Najprawdopodobniej w drugiej połowie XIX wieku struktura nastawy była przebudowana, o czym świadczy zupełnie bezstylowe zwieńczenie, w które zostały wmontowane dawne figury i nowy obraz Chrystusa w Ogrójcu. Dekoracja rzeźbiarska ołtarza z postaciami św. Marii Magdaleny, św. Weroniki oraz aniołami z arma Christi może wskazywać na to, że nastawa pierwotnie miała ikonografię pasyjną, a więc mogła być pod wezwaniem Ukrzyżowania lub Zdjęcia z krzyża itp. Natomiast wtórnie została przystosowana do funkcji ołtarza Matki Boskiej Różańcowej, poprzez wmontowanie w jej pole główne płaskorzeźby Marii ze świętymi.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Ołtarz Matki Bokiej Różańcowej pochodzi z wyposażenia dawnego kościoła w Zawoi (Skawicy). Najprawdopodobniej był do niego zakupiony lub sprowadzony z innego kościoła, gdyż struktura, jak i dekoracja rzeźbiarska mogła być wykonana w pierwszej połowie XVIII wieku. Nastawa była przekształcana na przestrzeni drugiej połowy XIX wieku.

Bibliografia