Najświętsze Serce Matki Boskiej

Dzieje zabytku

Omawiany witraż został wykonany w 1938 roku w pracowni prowadzonej przez Maksymiliana Romańczyka przy ulicy św. Jana 30 w Krakowie. Fundatorami dzieła byli członkowie lokalnej Kasy Stefczyka. Pendant do omawianego wizerunku Matki Boskiej stanowi witraż przedstawiający Najświętsze Serce Jezusa. Witraże w zabierzowskiej świątyni uległy uszkodzeniu w 1945 roku w wyniku wybuchu składu amunicji w pobliskim Kłaju. Jak odnotowano w „Liber memorabilium” koszt napraw wyniósł 12 tysięcy złotych. W 1981 roku witraże zabezpieczono poprzez zamontowanie w każdym z okien dodatkowego przeszklenia.

Opis

Witraż w kształcie wydłużonego owalu. W centrum kompozycji, na geometrycznym tle owalny medalion mieszczący półpostaciowe, frontalne przedstawienie Matki Boskiej wskazującej na serce widoczne na jej piersi. Maria ukazana jako młoda kobieta o owalnej twarzy z długim, prostym nosem i niewielkimi ustami. Oczy skierowane na wprost. Obie dłonie na wysokości piersi, wskazujące na serce umieszczone na tle glorii promienistej. Matka Boska ubrana w białą suknię z długimi rękawami wykończoną pod szyją szeroką, złotą lamówką oraz błękitny płaszcz. Na głowie Marii biała chusta o jasnozielonej podszewce. Wokół postaci gloria promienista.

Zarys problematyki artystycznej

Zespół witraży wypełniający okna naw oraz prezbiterium kościoła w Zabierzowie Bocheńskim został wykonany w krakowskim Zakładzie Witrażów i Oszkleń Artystycznych Maksymiliana Romańczyka w latach 1937-1938. Historia tego przedsiębiorstwa sięga początku lat trzydziestych XX wieku. Bracia Maksymilian i Fryderyk Romańczykowie wcześniej byli zatrudnieni w firmie witrażowniczej S. G. Żeleński. Jednak na początku lat trzydziestych rozstali się z dotychczasowym pracodawcą i związali się z zakładem prowadzonym przez Jana Kusiaka, który od lat dwudziestych XX wieku dzierżawił dawną firmę szklarską Teodora Zajdzikowskiego (zał. 1880). Fryderyk Romańczyk w 1931 roku założył własną pracownię w Siemianowicach Śląskich. Jego brat natomiast w bliżej nieznanych okolicznościach przejął zakład od wspomnianego wyżej Jana Kusiaka. Jak uważa Danuta Czapczyńska-Kleczyńska, nastąpiło to w pierwszej połowie lat trzydziestych XX wieku, najpewniej do 1934 roku. Funkcjonująca pod auspicjami Maksymiliana Romańczyka firma działała do 1945 roku. Zakład wykonywał liczne zlecenia na terenie małopolski i województwa śląskiego, m.in. zespół witraży o tematyce eucharystycznej w prezbiterium kościoła św. Mikołaja w Rychwałdzie (1935), witraże w kościele św. Zygmunta w Żelichowie (1938), w kościele świętych Apostołów Piotra i Pawła w Mszance (1939). W 1937 roku pracownia Romańczyka wykonała bliżej nieokreślone prace w kościele parafialnym w Grybowie. W tym samym roku zaczęto również realizować zamówienie dla kościoła w Zabierzowie Bocheńskim. Część witraży została ukończona w 1937 roku, pozostałe powstały już w 1938 roku. Jak pisze Tomasz Szybisty: „stylistyka partii figuralnych w kompozycjach „Serce Jezusa" i „Serce Marii" w prezbiterium sięga jeszcze wyraźnie do rozwiązań dziewiętnastowiecznych (idealizowane typy postaci), które czytelne są także w pozostałych medalionach z wizerunkami świętych, jednak już w nieco bardziej zmodernizowanej redakcji, odwołującej się do malarstwa młodopolskiego i nurtów współczesnych (zastosowanie przeskalowanych motywów roślinnych oraz charakterystycznych pasowych teł). W niektórych witrażach, zwłaszcza, górnych partiach kompozycji „Św. Stanisław Kostka” i „Św. Teresa od Dzieciątka Jezus”, dochodzą również wyraźnie do głosy inspiracje art déco".

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Witraż został wykonany w 1937 roku w pracowni prowadzonej przez Maksymiliana Romańczyka przy ulicy św. Jana 30 w Krakowie. Pendant do omawianego wizerunku Matki Boskiej stanowi witraż przedstawiający Najświętsze Serce Jezusa.

Bibliografia