Ambona
Zdjęcie nr 1: Kosz na rzucie ośmioboku ze ścianami o dekoracji w formie ostrołukowych płycin artykułowanymi pilastrami o kompozytowych kapitelach z podwieszonymi festonami. W dolnej części kosza ćwierćwałek dekorowany, złoconymi liscmi akantu. Kosz zwieńczony profilowanym, wydatnym gzymsem wyłamanym w osiach pilastrów. Na osi znajduje się nowsze lektorium zdobione kostkowaniem. Struktura malowana w odcieniu seledynowej zieleni z elementami koloru ciemnoczerwonego (trzony i kapitele pilastrów oraz ćwierćwałek), ornamentyka i załamania profili architektonicznych złocone.
Zdjęcie nr 2: Kosz na rzucie ośmioboku ze ścianami o dekoracji w formie ostrołukowych płycin artykułowanymi pilastrami o kompozytowych kapitelach z podwieszonymi festonami. W dolnej części kosza ćwierćwałek dekorowany, złoconymi liscmi akantu. Kosz zwieńczony profilowanym, wydatnym gzymsem wyłamanym w osiach pilastrów. Na osi znajduje się nowsze lektorium zdobione kostkowaniem. Struktura malowana w odcieniu seledynowej zieleni z elementami koloru ciemnoczerwonego (trzony i kapitele pilastrów oraz ćwierćwałek), ornamentyka i załamania profili architektonicznych złocone.

Ambona

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wielicki
Gmina
Niepołomice
Miejscowość
Zabierzów Bocheński
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Niepołomice
Parafia
Opieki Matki Boskiej
Miejsce przechowywania
kościół; prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/09638
Kategoria
ambona
Czas powstania
koniec XIX wieku / początek XX wieku (?)
Technika i materiał
drewno polichromowane i złocone; techniki snycerskie
Autor noty katalogowej
Justyna Kuska
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Pulpit lektora wykonany najprawdopodobniej z kosza wcześniejszej ambony znajdującej się na wyposażeniu zabierzowskiej świątyni na potrzeby liturgii posoborowej.

Opis

Kosz na rzucie ośmioboku ze ścianami o dekoracji w formie ostrołukowych płycin artykułowanymi pilastrami o kompozytowych kapitelach z podwieszonymi festonami. W dolnej części kosza ćwierćwałek dekorowany, złoconymi liscmi akantu. Kosz zwieńczony profilowanym, wydatnym gzymsem wyłamanym w osiach pilastrów. Na osi znajduje się nowsze lektorium zdobione kostkowaniem. Struktura malowana w odcieniu seledynowej zieleni z elementami koloru ciemnoczerwonego (trzony i kapitele pilastrów oraz ćwierćwałek), ornamentyka i załamania profili architektonicznych złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Reprezentuje styl eklektyczny.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Pulpit lektora o cechach eklektycznych wykonany najprawdopodobniej z kosza wcześniejszej ambony znajdującej się na wyposażeniu zabierzowskiej świątyni na potrzeby liturgii posoborowej.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Natanek Piotr, "Informator Archidiecezji Krakowskiej 2000. Parafie i kościoły", Kraków 2000
Czapczyńska-Kleszczyńska Danuta, Szybisty Tomasz, "Korpus witraży z lat 1800-1945 w kościołach rzymskokatolickich metropolii krakowskiej i przemyskiej, t. 1: Archidiecezja Krakowska, dekanaty krakowskie", Kraków 2014
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Witraż w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkoliście ujęty geometryczną bordiurą wypełnioną błękitnymi i jasnozielonymi trójkątami oraz ciemnoczerwonymi rombami. W polu ukośna krata wypełniona naprzemiennie białymi i jasnofioletowymi rombami. W dolnej części witraża umieszczony owalny medalion wsparty na girlandzie z kwitnących róż mieszczący frontalne przedstawienie Chrystusa przedstawionego w typie Dobrego Pasterza. Chrystus ujęty w popiersiu, ubrany w białą szatę z długimi rękawami oraz czerwony płaszcz spięty pod szyją złotą klamrą w kształcie czwórliścia. Na rękach trzyma białego baranka. Wokół głowy postaci widoczny nimb krzyżowy. Tło medalionu w kolorach zielonym, fioletowym i odcieniach niebieskiego. Powyżej prostokątne pole z napisem: "Fund[ator]: Fr[anciszek] Grodowski i Józef Łosiński / inwalidzi wojenni / Wykonano R[oku] P[ańskiego] 1938 za pobytu Ks[iędza] Prob[oszcza] Wł[adysława] Ziemińskiego".
witraż
Chrystus Dobry Pasterz
Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica ustawiona na prostopadłościennej podstawie. Profilowany cokół o przekroju prostokąta o ściętych narożach, trzon o takim samym przekroju ujęty u góry i u dołu profilowanymi wałkami. Czara spłaszczona o przekroju czworoboku o ściętych narożach; z wylewem. Pola z płycinową dekoracją peudomaswerkową. Pokrywa drewniana o dekoracji analogicznej jak czara, zwieńczona pełnoplastyczną, rzeźbioną sceną Chrztu Chrystusa.
chrzcielnica
Chrzcielnica
Zdjęcie nr 1: Wizerunek Chrystusa przybitego trzema gwoździami do krzyża. Ciało wyprostowane, o wyraźnie wyeksponowanej linii żeber i muskulaturze, długie i szczupłe ręce rozciągnięte powyżej głowy, nogi delikatnie ugięte w kolanach, prawe kolano powyżej lewego. Głowa pochylona na prawy bark. Twarz szczupła, oczy zamknięte, nos prosty. Włosy długie, ciemnobrązowe, lekko falowane opadające na prawe ramię postaci. Na twarzy ciemny zarost – krótka, ciemnobrązowa broda i wąsy. Na głowie złocona korona cierniowa. Biodra otacza krótkie, złote perizonium przewiązane w węzeł. W miejscach przebić gwoździami oraz na ranie w boku ślady krwi. Krzyż gładki, ciemnobrązowy, na górnej belce titulus w formie złoconego, wolutowego kartusza z napisem „INRI” (łac. Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum) na białym tle. Figura w pełni polichromowana, partie szat złocone.
rzeźba
Krucyfiks
Zdjęcie nr 1: Pełnoplastyczna i w pełni polichromowana figura Ukrzyżowanego Chrystusa. Ciało Zbawiciela o nienaturalnych proporcjach z dużą głową oraz krótkimi ramionami. Chrystus został przedstawiony jako mężczyzna o długich, brązowych włosach opadających na ramiona w spiralnie skręconych lokach. Głowa postaci pochylona na prawe ramię. Oczy zamknięte, długi, prosty nos. Na głowie złocona korona cierniowa. Stopy przebite jednym gwoździem. Z dłoni, stóp oraz rany w boku płynie krew. Perizonium białe, krótkie luźno udrapowane wokół podwójnego, złoconego sznura zakończonego chwostami opadającymi wzdłuż prawego uda postaci.
rzeźba
Krucyfiks
Zdjęcie nr 1: Kościół na planie krzyża łacińskiego, jednonawowy, pięcioprzęsłowy, z transeptem i jednoprzęsłowym prezbiterium zakończonym wielobocznie. Ramiona transeptu jednoprzęsłowe, o wysokości nawy, zamknięte prostymi ścianami. W narożnikach pomiędzy prezbiterium i ramionami transeptu dwa prostokątne aneksy mieszczące zakrystię i skarbiec. Prezbiterium i ramiona transeptu oddzielone od nawy wydatnymi półfilarami przechodzącymi bezpośrednio w gurty sklepienne. Prezbiterium od absydy oddziela arkada tęczowa wsparta na dostawionych do węgarów kolumnach kompozytowych. Sklepienie nad skrzyżowaniem naw krzyżowe, nad pozostałymi przęsłami nawy kolebkowe o przekroju koszowym, nad ramionami transeptu krzyżowe (ostrołukowe), w absydzie ćwierćsferyczne z lunetami. Otwory okienne prostokątne, zamknięte półkoliście, rozglifione do wewnątrz; trzy pary w nawie, dwa na ścianach zamykających ramiona transeptu. Ponad oknami w transepcie dodatkowo po jednym okrągłym oknie wypełnionym rozetą. W prezbiterium okna w kształcie wydłużonego prostokąta o smukłych proporcjach zamkniętego półkoliście, pomiędzy nimi para regularnie rozmieszczonych okien owalnych. W zachodnim przęśle nawy murowany trójprzęsłowy chór muzyczny wsparty na parze ośmiobocznych filarów z cokołami, a pod ścianami na parze półfilarów. Balustrada o prostej dekoracji płycinowej. Podniebie chóru podzielone belkami na trzy kasetony, pośrodku których kwadratowe płyciny. Fasada kościoła dwukondygnacyjna, trójosiowa przechodząca w czworoboczną wieżę. Ściany rozczłonkowane lizenami, kondygnacje oddzielone profilowanym gzymsem. W części środkowej wejście zamknięte łukiem półkolistym, z dwuspadowym drewnianym daszkiem, wyżej prostokątne okno zamknięte półkoliście. W polach bocznych mniejsze, prostokątne okna zamknięte półkoliście. Wieża o narożach ujętych lizenami, podtrzymującymi gzyms, nakryta ozdobnym zwieńczeniem z czterema wieżyczkami w narożach, pomiędzy którymi trójkątne szczyciki nad oknami i ostrosłupowy hełm zakończony krzyżem. Ściany boczne nawy i transeptu ujęte uskokowymi przyporami. Ściany zamykające ramiona transeptu podzielone na dwie strefy, z których dolna ujęta lizenami, górna wypełniona oknem w ozdobnym obramieniu. Dachy dwuspadowe, kryte dachówką. Na skrzyżowaniu naw wieloboczna, drewniana wieżyczka na sygnaturkę nakryta ostrosłupowym hełmem pokrytym blachą.
kościół
Kościół Opieki Najświętszej Marii Panny
Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta ujęty profilowaną i częściowo złoconą ramą. W centrum kompozycji postać Chrystusa zwróconego frontalnie, który lewą ręką dotyka rany na piersi, prawą unosi w geście błogosławieństwa. Postać ubrana jest w białą szatę o szerokich rękawach, przepasaną w talii. Z boku wydobywają się dwie wiązki promieni czerwona i niebieska. Wokół głowy widoczny świetlisty nimb. Jezus stoi na obłokach. Tło obrazu jednolicie ciemnoszare. U dołu obrazu banderola z napisem „JEZU UFAM TOBIE”.
obraz
Jezu Ufam Tobie

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca, z dostępem w postaci jednobiegowych schodów z pełną balustradą, dostawionych od północy. Kosz na planie ośmioboku, ustawiony na niskim, profilowanym cokole, z podwieszeniem w formie zbliżonej do spłaszczonego stożka, o wklęsło-wypukłych ściankach, zakończonego szyszką. Ścianki ambony wydzielone zwielokrotnionymi pilastrami toskańskimi, z płycinami w partii trzonów, podtrzymującymi przełamujący się nad nimi gzyms tworzący parapet. W polach płyciny w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z figurami czterech ewangelistów ustawionych na wspornikach w postaci uskrzydlonych główek anielskich. Baldachim na planie ośmioboku, w formie zbliżonej do spłaszczonego stożka, o wklęsło-wypukłych ściankach, o krawędzi obwiedzionej lambrekinem, zakończonego postumentem z figurą Chrystusa w typie Salvator Mundi. Na podniebieniu gołębica Ducha Świętego w glorii promienistej. Struktura polichromowana w odcieniach beżu, z bladoróżowymi detalami i złoconymi profilami. Figury ewangelistów i Chrystusa ścięte z tyłu, ukazane frontalnie, w kontrapostach. Twarze mają pociągłe, o migdałowatych oczach, garbatych nosach i pełnych ustach, okolone są gęstymi, krótkimi brodami i falowanymi włosami opadającymi na ramiona. Postacie ubrane są w złocone tuniki przepasane w talii oraz płaszcze. Ewangeliści trzymają w rękach pióra i otwarte księgi, przy nogach znajdują się ich atrybuty. Chrystus w lewej ręce trzyma jabłko królewskie, prawą błogosławi.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona zawieszona jest na ścianie, z wejściem w zaplecku. Kosz ambony, na rzucie owalu, artykułują cztery pilastry osadzone na obiegającym jego podstawę cokole, wspierające wyłamujący się ponad nimi gzyms wieńczący. Podwieszenie kosza jest w formie czterech wolutowych kabłąków spiętych spłaszczonym pierścieniem. Zaplecek jest w formie prostokątnej płyciny ujętej parą pilastrów wspierających wyłamujące się ponad nimi belkowanie z wydatnym gzymsem. Zwieńczenie ma formę półkolistego przyczółka. Pola kosza ambony wypełniają płaskorzeźbione przedstawienia trzech świętych Janów. W środkowym znajduje się św. Jan Kanty siedzący przy pulpicie z otwartą księgą, poniżej znajduje się kartusz herbowy, o krawędziach zdobionych ornamentyką akantową, z napisem: „Et lex / clementia / in linqua / eius”, natomiast w medalionie powyżej jest zamknięta księga z siedmioma pieczęciami. Po lewej znajduje się św. Jan Ewangelista, poniżej na kartuszu napis: „Quia verum est testimo/nium eius”, w medalionie zaś klatka. Po prawej jest przedstawienie św. Jana Chrzciciela z kartuszem z napisem: „Et enim / manus Domini / errat /cum / suo” oraz medalionem ze znakiem ręki trzymającej trąbę. Pilastry zdobią motywy kampanulli oraz uskrzydlonych główek anielskich, z których niektóre są na tle konch. Tuż pod gzymsem wieńczącym podwieszona jest girlanda kwiatowa. Belkowanie zaplecka ambony wsparte jest dodatkowo na wolutowych wspornikach, trzony pilastrów zdobią kampanulle. Po środku płyciny zaplecka, nad wejściem znajduje się ujęty akantem kartusz herbowy z napisem: „Docebit vos omnia”. Zwieńczenie ambony zdobią figurki dwóch par aniołków, z czego jedna usytuowana jest na krawędziach przyczółka, druga wypełnia pole tympanonu. Ukazane naprzeciw siebie w pozycjach półleżących, o przeplatających się nogach obuczącz podtrzymują otwartą księgę z napisem: „EVANGELIUM IESU CHRISTI”. Szczyt zwieńczenia jest w formie promienistej glorii z gołębicą Ducha Świętego po środku. Struktura ambony jest pomalowana na biało, podobnie, jak odsłonięte partie ciał aniołków. Detal architektoniczny, ornamnetyka, szaty i skrzydła są złocone i srebrzone.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca ustawiona przy północnej ścianie, dostępna jednobiegowymi schodami z balustradą od strony prezbiterium. Kosz na planie sześcioboku u dołu z ćwierćwałkiem, zdobionym na narożach dekoracją rokokową; u góry zamknięty profilowanym gzymsem. Ścianki artykułowane spływami wolutowymi o karbowanych trzonach. W polach prostokątne płyciny mieszczące płaskorzeźbione rocaille. Podwieszenie w formie stożka o wklęsło-wypukłych bokach, zakończonego płaskorzeźbioną rozetą. Ścianki flankowane w narożach analogicznie jak kosz, w polach trapezoidalne płyciny, przerwane pośrodku okręgiem z rozetką. Zaplecek prostokąty ujęty płaskim obramieniem o zgeometryzowanych wolutach w dolnych narożach oraz rocaille'm w górnych. Pośrodku płaskorzeźbione przedstawienie św. Jana Chrzciciela na tle pejzażu. Baldachim powtarzający plan kosza, zwieńczony wazonem ustawionym na sześciu spiętych kabłąkach. W podniebiu gołębica Ducha Świętego na tle promienistej glorii, na brzegach zawieszony lambrekin. Balustrada schodów pełna, od dołu ujęta półwałkiem, zamknięta profilowanym gzymsem, w polu dwie płyciny w kształcie rombów, w których umieszczone są rocaille. Balustrada zakończona filarkiem, na którym ustawiony jest wazonik. Całość struktury ambony polichromowana w odcieniach brązu, płaskorzeźba wielobarwna, profilowania i detal architektoniczny pozłacany, podniebienie baldachimu malowane na niebiesko, lambrekin posrebrzany.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca z dostępem od zakrystii. Podwieszenie w formie odwróconego ostrosłupa o ściętym wierzchołku, na krawędziach flankowane pilastrami zakończonymi u góry wolutowo, a na ściankach zdobione płycinami. Kosz na planie kwadratu umieszczony na wybrzuszonej podstawie, dekorowanej rocaille'owymi kartuszami, o ściętych górnych narożach; ścianki wklęsłe, zwężające się ku górze, ujęte w narożach pilastrami z trzonami dekorowanymi rocaille'em i zwisami z różanych gałązek. Podpory dźwigają gzyms wyłamany na ich osi, tworzący parapet. W polu ścianek płyciny z rocaille'ami w narożach z malowanymi olejem na desce obrazami przedstawiającymi ewangelistów. Od strony lewej: św. Mateusz z aniołem, pośrodku św. Marek z lwem i św. Łukasz z wołem, a po prawej św. Jan z orłem. Ewangeliści ukazani w pozycji siedzącej z księgami w dłoniach, ubrani w różnokolorowe, powłóczyste szaty na złotym tle. Zaplecek w kształcie stojącego prostokąta, ujęty pilastrami dekorowanymi rocaille'ami. W polu płycina w kształcie stojącego prostokąta, zamkniętego łukiem nadwieszonym z płaskorzeźbionymi tablicami dekalogu, ujętymi od dołu skrzyżowanymi gałązkami oliwnymi, związanymi wstęgą. Belkowanie nad zapleckiem o wypukłej linii, z przerwanym pośrodku gzymsem, od góry wypełnionym rocaille'em, od dołu ozdobionym podwieszonym lambrekinem z chwostami. Zwieńczenie ma formę zbliżoną do trapezu, ujęte jest wolutami spływającymi na belkowanie, na których ustawione są rokokowe wazony. W polu zwieńczenia znajduje się medalion z glorią pośród obłoków, a powyżej gołębica Ducha Świętego. Zwieńczenie flankują umocowane na ścianie, uskrzydlone główki aniołków dobrej i złej rady: po lewej o jasnej karnacji, a po prawej o czarnej karnacji. Szczyt zwieńczenia ma formę gzymsu z podwieszonym lambrekinem. Całość wieńczy zawieszona na ścianie promienista gloria z wieńcem utworzonym z obłoków. Struktura polichromowana jest w kolorze czerwonym, z czarnymi profilami oraz złoconą i srebrzoną ornamentyką.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona stojąca, ustawiona w prezbiterium. Stopa na planie ośmioboku z uskokiem; tuleja na podwójnym cokole, ośmioboczna, przechodząca w podstawę dla kosza; dekorowana w narożach maswerkiem. Kosz na planie sześciu boków z ośmioboku. Ścianki wydzielone wąskimi kolumienkami na wysokich cokołach podtrzymujących wysokie imposty i parapet kosza. W polu ścianek bocznych prostokątne płyciny z maswerkiem, powyżej fryz z kwadratowymi płycinami ze stylizowanymi rozetkami. Kosz u spodu dekorowany motywem geometrycznym i krenelażem. Na parapecie ustawiony na nóżce kwadratowy pulpit w profilowanej ramie. Z boku dwustopniowe schodki z metalową, ażurową balustradą, dekorowaną motywem roślinnym. Polichromia w kolorze jasnozielonym, z marmoryzowanymi i czerwonymi elementami, detale złocone.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca, z wejściem od strony zaplecka. Kosz jest na planie ściętego sześcioboku ze ściankami wydzielonymi półfilarami o kapitelach korynckich. Pola ścianek wypełniają płyciny w kształcie stojącego prostokąta o narożach w formie uszaków, ujęte profilowanym obramieniem. Dół kosza obiega belkowanie z wybrzuszonym architrawem, szerokim fryzem i delikatnym gzymsem. Podwieszenie kosza zakończone jest motywem złoconej szyszki. Parapet ambony jest w formie belkowania ze znacznie wysuniętym gzymsem. W dolnej części zaplecka znajdują się prowadzące na ambonę drzwi. Powyżej jest płycina w kształcie leżącego prostokąta z płaskorzeźbioną, złoconą parą tablic Mojżeszowych, ujętych srebrzonymi obłokami. Baldachim na rzucie sześcioboku tworzy sześć wklęsłych płycin, dołem obiega je belkowanie z wydatnym gzymsem. Powyżej gzymsu znajduje się niewysoki cokół wyłamujący się na narożach, na których ustawione są płonące wazony. Baldachim wieńczy krzyż. Płyciny kosza ambony zdobią motywy stylizowanej ornamentyki roślinnej, w podniebiu znajduje się sylwetka gołębicy Ducha Świętego ujętej promienistą glorią. Struktura ambony utrzymana jest w odcieniach brązu, detal architektoniczny i ornamentyka są złocone i srebrzone.
ambona

Ambona

Jak cytować?

Justyna Kuska, "Ambona", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ambona-124

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności