Najświętsze Serca Jezusa

Dzieje zabytku

Omawiany witraż został wykonany w 1938 roku w pracowni prowadzonej przez Maksymiliana Romańczyka przy ulicy św. Jana 30 w Krakowie. Fundatorami byli członkowie lokalnej Kasy Stefczyka. Pendant do omawianego wizerunku Najświętszego Serca Jezusa stanowi witraż przedstawiający Najświętsze Serce Matki Boskiej. Witraże w zabierzowskiej świątyni uległy uszkodzeniu w 1945 roku w wyniku wybuchu składu amunicji w pobliskim Kłaju. Jak odnotowano w „Liber memorabilium” koszt napraw wyniósł 12 tysięcy złotych. W 1981 roku witraże zabezpieczono poprzez zamontowanie w każdym z okien dodatkowego przeszklenia.

Opis

Witraż w kształcie wydłużonego owalu. W centrum kompozycji, na geometrycznym tle owalny medalion mieszczący półpostaciowe, frontalne przedstawienie Najświętszego Serca Jezusa. Chrystus ukazany jako młody mężczyzna o owalnej twarzy z długim, prostym nosem i niewielkimi ustami. Długie, jasnobrązowe włosy opadają na ramiona postaci. Krótka broda rozdwaja się na końcu. Oczy postaci skierowane na wprost. Chrystus lewą dłonią wskazuje na widoczne na piersi gorejące serce umieszczone na tle glorii promienistej, prawą wykonuje gest błogosławieństwa. Ubrany jest w białą szatę z długimi rękawami wykończoną pod szyją szeroką, złotą lamówką oraz czerwono-złoty płaszcz luźno zarzucony na lewe ramię. Wokół postaci gloria promienista.

Zarys problematyki artystycznej

Zespół witraży wypełniający okna naw oraz prezbiterium kościoła w Zabierzowie Bocheńskim został wykonany w krakowskim Zakładzie Witrażów i Oszkleń Artystycznych Maksymiliana Romańczyka w latach 1937-1938. Historia tego przedsiębiorstwa sięga początku lat trzydziestych XX wieku. Bracia Maksymilian i Fryderyk Romańczykowie wcześniej byli zatrudnieni w firmie witrażowniczej S. G. Żeleński. Jednak na początku lat trzydziestych rozstali się z dotychczasowym pracodawcą i związali się z zakładem prowadzonym przez Jana Kusiaka, który od lat dwudziestych XX wieku dzierżawił dawną firmę szklarską Teodora Zajdzikowskiego (zał. 1880). Fryderyk Romańczyk w 1931 roku założył własną pracownię w Siemianowicach Śląskich. Jego brat natomiast w bliżej nieznanych okolicznościach przejął zakład od wspomnianego wyżej Jana Kusiaka. Jak uważa Danuta Czapczyńska-Kleczyńska, nastąpiło to w pierwszej połowie lat trzydziestych XX wieku, najpewniej do 1934 roku. Funkcjonująca pod auspicjami Maksymiliana Romańczyka firma działała do 1945 roku. Zakład wykonywał liczne zlecenia na terenie małopolski i województwa śląskiego, m.in. zespół witraży o tematyce eucharystycznej w prezbiterium kościoła św. Mikołaja w Rychwałdzie (1935), witraże w kościele św. Zygmunta w Żelichowie (1938), w kościele świętych Apostołów Piotra i Pawła w Mszance (1939). W 1937 roku pracownia Romańczyka wykonała bliżej nieokreślone prace w kościele parafialnym w Grybowie. W tym samym roku zaczęto również realizować zamówienie dla kościoła w Zabierzowie Bocheńskim. Część witraży została ukończona w 1937 roku, pozostałe powstały już w 1938 roku. Jak pisze Tomasz Szybisty: „stylistyka partii figuralnych w kompozycjach „Serce Jezusa" i „Serce Marii" w prezbiterium sięga jeszcze wyraźnie do rozwiązań dziewiętnastowiecznych (idealizowane typy postaci), które czytelne są także w pozostałych medalionach z wizerunkami świętych, jednak już w nieco bardziej zmodernizowanej redakcji, odwołującej się do malarstwa młodopolskiego i nurtów współczesnych (zastosowanie przeskalowanych motywów roślinnych oraz charakterystycznych pasowych teł). W niektórych witrażach, zwłaszcza, górnych partiach kompozycji „Św. Stanisław Kostka” i „Św. Teresa od Dzieciątka Jezus”, dochodzą również wyraźnie do głosy inspiracje art déco".

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Omawiany witraż został wykonany w 1937 roku w pracowni prowadzonej przez Maksymiliana Romańczyka przy ulicy św. Jana 30 w Krakowie. Pendant do omawianego wizerunku Najświętszego Serca Jezusa stanowi witraż przedstawiający Najświętsze Serce Matki Boskiej.

Bibliografia