Matka Boska Szkaplerzna ze św. Szymonem Stockiem i św. Marią Magdaleną de Pazzi

Dzieje zabytku

Obraz Matki Boskiej Szkaplerznej ze św. Szymonem Stockiem i św. Marią Magdaleną de Pazzi powstał po wybudowaniu świątyni w Łętowni, z przeznaczeniem do nowego ołtarza w kaplicy, a więc po 1765 roku.

Opis

Obraz w formie trapezu zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym, o wklęsłych bokach. W centrum ukazana Maria flankowana przez klęczące postacie świętych karmelitów - Szymona Stocka i Marę Magdalenę de Pazzi. Matka Boska siedząca na obłoku, ze stopami opartymi na sierpie księżyca oplecionym przez węża, przedstawiona frontalnie, przechylona w lewo podaje szkaplerz św. Szymonowi Stockowi, prawą ręką przytrzymuje na kolanie Dzieciątko. Twarz ma pociągłą, o małych, okrągłych oczach, uniesionych brwiach, wąskim, długim nosie i małych ustach. Ubrana jest w czerwoną suknię, niebieski płaszcz zarzucony na kolana, na głowie ma szary, rozwiany welon, na stopach złote sandały. Dzieciątko ukazane w pozycji siedzącej , zwrócone w trzech czwartych w lewo, z głową skierowaną w prawo, lewą rękę kładzie na piersi, prawą wyciąga w bok i podaje różaniec św. Marii Magdalenie de Pazzi. Twarz ma kwadratową, o pełnych policzkach, małych, okrągłych oczach, małym nosie i pełnych ustach, okoloną jasnymi, krótkimi włosami. Ciało ma pulchne, przesłonięte partiami białą pieluszką. W lewej części obrazu św. Maria Magdalena de Pazzi w pozycji klęczącej, zwrócona w trzech czwartych w lewo, z obiema rękami złożonymi na piersi, w prawej dłoni trzyma różaniec. Twarz ma pociągłą, o małych, okrągłych oczach, uniesionych brwiach, wąskim nosie i małych ustach. Ubrana jest w brązowy habit ze szkaplerzem, kremowy płaszcz zarzucony na ramiona, wokół twarzy ma białą podwikę, na głowie czarny welon i koronę cierniową. W prawej części obrazu św. Szymon Stock w pozycji klęczącej, zwrócony w trzech czwartych w prawo, z pochyloną głową, prawą ręką przyciska do piersi szkaplerz, lewą wyciąga do przodu. Twarz ma pociągłą, szczupłą, o małych oczach skierowanych w dół, uniesionych brwiach, wąskim, długim nosie i małych ustach. Włosy ma krótkie, siwe, na głowie tonsura. Ubrany jest w brązowy habit ze szkaplerzem, na ramiona ma narzucony kremowy płaszcz z pelerynką i kapturem. Postacie ukazane na tle pejzażu z zachmurzonym niebem.

Zarys problematyki artystycznej

Autor omawianego dzieła namalował szereg obrazów ołtarzowych do kościoła w Łętowni, mianowicie św. Jana Nepomucena, św. Floriana, św. Szymona i św. Judy, św. Jana, św. Marii Magdaleny, św.Walentego, św. Barbary oraz św. Anny Samotrzeć. Wszystkie te dzieła cechuje zbliżony typ fizjonomii postaci o małych, okrągłych oczach i uniesionych, łukowatych brwiach, wąskim nosie i pełnych ustach. Tkanina strojów modelowana jest bardzo miękko, układa się w duże fałdy i zagięcia, mocno rozjaśnione w miejscach załamania, z silnym światłocieniem. Widoczna jest duża szczegółowość w sposobie oddania strojów i atrybutów. Postacie są smukłe, o wydłużonych, lekko zachwianych proporcjach, ale upozowane są swobodnie.
Przedstawienie Matki Boskiej przekazującej szkaplerz św. Szymonowi Stockowi łączy się z legendą, według której w nocy z 15 na 16 lipca 1251 świętemu objawiła się Matka Boska, która trzymała w ręku tę część stroju zakonnego i objaśniła mu przywileje z nim związane. W sztukach plastycznych objawienie to zaczęto przedstawiać jako wizję podarowania świętemu szkaplerza przez Marię. Jako osobny temat ofiarowanie szkaplerza pojawiało się od XVI wieku. Z czasem przedstawienia te zaczęto rozbudowywać o współuczestniczące w tym akcie postacie innych karmelitańskich świętych. Na omawianym obrazie św. Szymonowi w wizji przekazania szkaplerza towarzyszy św. Maria Magdalena de Pazzi, karmelitańska mistyczka, której atrybutem jest korona cierniowa. Kompozycja symetrycznej sceny z przedstawieniem Matki Boskiej z Dzieciątkiem, w której Maria przekazuje szkaplerz św. Szymonowi, a Dzieciątko różaniec bądź szkaplerz innej świętej tego samego zakonu nawiązuje do popularnych w XVII i XVIII wieku wizerunków Matki Boskiej Różańcowej ze św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Ściemniały werniks; pęknięcie deski i rozdarcie płótna po środku obrazu.

Streszczenie

Obraz Matki Boskiej Szkaplerznej ze św. Szymonem Stockiem i św. Marią Magdaleną de Pazzi powstał po wybudowaniu świątyni w Łętowni, z przeznaczeniem do nowego ołtarza w kaplicy, a więc po 1765 roku. Przedstawienie Matki Boskiej przekazującej szkaplerz św. Szymonowi Stockowi łączy się z legendą, według której świętemu objawiła się Matka Boska i przekazała mu tę część stroju zakonnego, objaśniając przywileje z nim związane. Z czasem przedstawienia te zaczęto rozbudowywać o współuczestniczące w tym akcie postacie innych karmelitańskich świętych. Na omawianym dziele ukazano mistyczkę karmelitańską – św. Marię Magdalenę de Pazzi.

Bibliografia