Krucyfiks

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Nowy Targ
Miejscowość
Nowy Targ
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Nowy Targ
Parafia
Św. Katarzyny Aleksandryjskiej
Tagi
Dobry Łotr Golgota krucyfiks rzeźba XVIII wieku Zły Łotr
Miejsce przechowywania
Golgota na zewnątrz kościoła
Identyfikator
DZIELO/22390
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
XVIII wiek
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie, srebrzenie
Wymiary podstawowe
szerokość – 150 cm
wysokość – 220 cm
Wymiary szczegółowe
Wysokość figury – 154 cm
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Krucyfiks został wykonany w XVIII wieku wraz z rzeźbami Dobrego i Złego Łotra.

Opis

Chrystus przybity do krzyża na wyciągniętych do góry ramionach z prawą nogą ugiętą w kolanie i stopami przebitymi jednym gwoździem w układzie prawa na lewą. Klatka piersiowa smukła z wyraźnie zaznaczoną linią żeber i mostka, wciętą talią i dużą raną na prawym boku z wyrzeźbioną obficie broczącą krwią. Chrystus ma głowę opuszczoną w dół o podłużnej twarzy z zamkniętymi oczami, długim nosem i rozchylonymi ustami. Twarz okala bujna broda, rozdzielona na końcu w dwa szerokie pukle; włosy długie, ciemnobrązowe, opadają na prawe ramię. Perizonium jest przewiązane podwójnym sznurem, zakończonym chwostami. Tkanina na lewym boku Chrystusa i na środku jest przewieszona przez sznur i zdobiona na brzegach koronką, a po prawej stronie zawiązana u góry z końcem spływającym wzdłuż prawego uda, silnie drapowana, bez koronki. Na głowie Zbawiciela założona jest złocona, szeroka korona cierniowa z wbitymi oddzielnie długimi kolcami. Nad głową titulus w formie srebrzonej wstęgi z napisem „INRI”. Na skroniach, dłoniach i stopach ślady obficie spływającej krwi, na rękach Chrystusa wyraźnie zaznaczona siatka żył. Krzyż drewniany, gładki u góry i na bokach zakończony profilowanymi, złoconymi gzymsikami; od skrzyżowania ramion odchodzą cztery wiązki promieni o nierównej długości. Perizonium, korona cierniowa, wiązki promieni, gwoździe i gzymsiki złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Krucyfiks został wykonany w XVIII wieku w warsztacie nieznanego artysty. Rzeźba należy do Grupy Ukrzyżowania na Golgocie wraz z rzeźbami Dobrego i Złego Łotra, które znajdują się na zewnątrz kościoła św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Nowym Targu. Wszystkie figury mają podobny sposób rzeźbienia klatki piersiowej, włosów i szczegółów twarzy. Jednakże artysta celowo wyrzeźbił sylwetki Łotrów, jako bardziej krępe i muskularne niż delikatną sylwetką Zbawiciela. Artysta podjął również próbę rozróżnienia Łotrów po fizjonomii ich twarzy. Dobry Łotr (który zwykle ukazywany jest po prawej stronie Chrystusa) ma spokojną twarz z wyrazem smutku i żalu, z kolei twarz Złego Łotra z wyszczerzonymi zębami i wybałuszonymi oczami przywodzi na myśl karykaturalne ujęcia postaci demonicznych w sztuce. Dodatkowo Zły Łotr ekspresyjnie porusza się, odrywając przybitą wcześniej stopę, podczas gdy Dobry Łotr ze skruchą i spokojem wisi na krzyżu. Dramatyzm sceny podkreśla również ukazanie męki Chrystusa poprzez silnie napięte żyły na rękach, krwawiące rany, a przede wszystkim obficie broczącą ranę na boku. Omawiana scena została opisana w Ewangelii św. Łukasza: „Jeden ze złoczyńców, których [tam] powieszono, urągał Mu: «Czy Ty nie jesteś Mesjaszem? Wybaw więc siebie i nas». Lecz drugi, karcąc go, rzekł: «Ty nawet Boga się nie boisz, chociaż tę samą karę ponosisz? My przecież - sprawiedliwie, odbieramy bowiem słuszną karę za nasze uczynki, ale On nic złego nie uczynił». I dodał: «Jezu, wspomnij na mnie, gdy przyjdziesz do swego królestwa». Jezus mu odpowiedział: «Zaprawdę, powiadam ci: Dziś ze Mną będziesz w raju»” (Łk 23, 39-43).

Streszczenie

Krucyfiks został wykonany w XVIII wieku w warsztacie nieznanego artysty. Rzeźba należy do Grupy Ukrzyżowania na Golgocie wraz z rzeźbami Dobrego i Złego Łotra, które znajdują się na zewnątrz kościoła św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Nowym Targu.

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Krakowie, Karta inwentaryzacyjna krucyfiksu, oprac. Maria Puchalska, 1969.

Jak cytować?

Maria Działo, "Krucyfiks", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/krucyfiks-143

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności