Ambona
Zdjęcie nr 1: Ambona wisząca, przyścienna, z dostępem od zakrystii. Kosz na planie kwadratu o ściętych narożach, na cokole w formie wałka. U spodu podwieszony odwrócony, ścięty ostrosłup, o wklęsłych bokach, wydzielonych spływami wolutowymi dekorowanymi owocowymi festonami. Pola wypełnione ornamentem roślinnym. Całość zakończona szyszką w kształcie rozety z kulą. Ścianki kosza wydzielone pilastrami w formie wolut, spływających i ujmujących wypukłą cęgą ścięte naroża cokołu; trzony dekorowane owocowymi festonami oraz wstęgą przeplatającą się z ornamentem roślinnym. Podpory dźwigają parapet w formie gzymsu wyłamanego na ich osi. Na ściankach kwadratowe płyciny o wklęsłych narożach i dolnym boku, zwieńczone muszlą. W ich polach sztandary z trzema chwostami z płaskorzeźbioną dekoracją. Frontalny wypełniony wicią utworzoną ze strzępionych palmet i winnego grona; sztandar od strony prezbiterium z trzema obeliskami i podwieszonymi paludamentami w otoczeniu dekoracji roślinnej; sztandar od strony nawy z przedstawieniem trzech sztandarów oraz festonów z podwieszonej tkaniny. Zaplecek w formie wydłużonego, stojącego prostokąta ujętego lizenami zakończonymi konsolami, dźwigającymi baldachim. Konsole dekorowane akantem z podwieszonymi festonami z tkaniny. W polu zaplecka prostokątna płycina o wklęsłych narożach, w której znajdują się drzwiczki. Baldachim na planie kwadratu o ściętych narożach, w formie niepełnego belkowania, wyłamanego w narożach. Fryz z trzech stron dekorowany kartuszami flankowanymi przez kwiatowe festony, z podwieszonym lambrekinem. U spodu z kwadratową płyciną o wklęsłych narożach. Belkowanie stanowi podstawię dla czterech wolutowych kabłąków podtrzymujących płomienisty wazon, z podwieszoną u spodu szyszką. Na zakończeniach wolut w narożach cztery wazony. Struktura polichromowana w kolorze brązowym z czerwonymi oraz marmoryzowanymi w kolorze jasnozielonym detalami; ornamentyka i ramki złocone.
Zdjęcie nr 2: Ambona wisząca, przyścienna, z dostępem od zakrystii. Kosz na planie kwadratu o ściętych narożach, na cokole w formie wałka. U spodu podwieszony odwrócony, ścięty ostrosłup, o wklęsłych bokach, wydzielonych spływami wolutowymi dekorowanymi owocowymi festonami. Pola wypełnione ornamentem roślinnym. Całość zakończona szyszką w kształcie rozety z kulą. Ścianki kosza wydzielone pilastrami w formie wolut, spływających i ujmujących wypukłą cęgą ścięte naroża cokołu; trzony dekorowane owocowymi festonami oraz wstęgą przeplatającą się z ornamentem roślinnym. Podpory dźwigają parapet w formie gzymsu wyłamanego na ich osi. Na ściankach kwadratowe płyciny o wklęsłych narożach i dolnym boku, zwieńczone muszlą. W ich polach sztandary z trzema chwostami z płaskorzeźbioną dekoracją. Frontalny wypełniony wicią utworzoną ze strzępionych palmet i winnego grona; sztandar od strony prezbiterium z trzema obeliskami i podwieszonymi paludamentami w otoczeniu dekoracji roślinnej; sztandar od strony nawy z przedstawieniem trzech sztandarów oraz festonów z podwieszonej tkaniny. Zaplecek w formie wydłużonego, stojącego prostokąta ujętego lizenami zakończonymi konsolami, dźwigającymi baldachim. Konsole dekorowane akantem z podwieszonymi festonami z tkaniny. W polu zaplecka prostokątna płycina o wklęsłych narożach, w której znajdują się drzwiczki. Baldachim na planie kwadratu o ściętych narożach, w formie niepełnego belkowania, wyłamanego w narożach. Fryz z trzech stron dekorowany kartuszami flankowanymi przez kwiatowe festony, z podwieszonym lambrekinem. U spodu z kwadratową płyciną o wklęsłych narożach. Belkowanie stanowi podstawię dla czterech wolutowych kabłąków podtrzymujących płomienisty wazon, z podwieszoną u spodu szyszką. Na zakończeniach wolut w narożach cztery wazony. Struktura polichromowana w kolorze brązowym z czerwonymi oraz marmoryzowanymi w kolorze jasnozielonym detalami; ornamentyka i ramki złocone.

Ambona

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Spytkowice
Miejscowość
Spytkowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Rabka
Parafia
Parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny
Miejsce przechowywania
prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/06795
Kategoria
ambona
Ilość
1
Czas powstania
trzecia ćwierć XVIII wieku
Technika i materiał
drewno; stolarka, cięcie, rzeźbienie, polichromowanie, marmoryzowanie, złocenie
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Ambona, jako zdobiona dekoracją rzeźbiarską i złoceniami, została odnotowana wraz z m.in. czterema ołtarzami, chrzcielnicą czy figurą Chrystusa Zmartwychwstałego już w 1765 roku jako element okazałego wyposażenia nowo wzniesionego kościoła.

Opis

Ambona wisząca, przyścienna, z dostępem od zakrystii. Kosz na planie kwadratu o ściętych narożach, na cokole w formie wałka. U spodu podwieszony odwrócony, ścięty ostrosłup, o wklęsłych bokach, wydzielonych spływami wolutowymi dekorowanymi owocowymi festonami. Pola wypełnione ornamentem roślinnym. Całość zakończona szyszką w kształcie rozety z kulą. Ścianki kosza wydzielone pilastrami w formie wolut, spływających i ujmujących wypukłą cęgą ścięte naroża cokołu; trzony dekorowane owocowymi festonami oraz wstęgą przeplatającą się z ornamentem roślinnym. Podpory dźwigają parapet w formie gzymsu wyłamanego na ich osi. Na ściankach kwadratowe płyciny o wklęsłych narożach i dolnym boku, zwieńczone muszlą. W ich polach sztandary z trzema chwostami z płaskorzeźbioną dekoracją. Frontalny wypełniony wicią utworzoną ze strzępionych palmet i winnego grona; sztandar od strony prezbiterium z trzema obeliskami i podwieszonymi paludamentami w otoczeniu dekoracji roślinnej; sztandar od strony nawy z przedstawieniem trzech sztandarów oraz festonów z podwieszonej tkaniny. Zaplecek w formie wydłużonego, stojącego prostokąta ujętego lizenami zakończonymi konsolami, dźwigającymi baldachim. Konsole dekorowane akantem z podwieszonymi festonami z tkaniny. W polu zaplecka prostokątna płycina o wklęsłych narożach, w której znajdują się drzwiczki. Baldachim na planie kwadratu o ściętych narożach, w formie niepełnego belkowania, wyłamanego w narożach. Fryz z trzech stron dekorowany kartuszami flankowanymi przez kwiatowe festony, z podwieszonym lambrekinem. U spodu z kwadratową płyciną o wklęsłych narożach. Belkowanie stanowi podstawię dla czterech wolutowych kabłąków podtrzymujących płomienisty wazon, z podwieszoną u spodu szyszką. Na zakończeniach wolut w narożach cztery wazony.
Struktura polichromowana w kolorze brązowym z czerwonymi oraz marmoryzowanymi w kolorze jasnozielonym detalami; ornamentyka i ramki złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Ambona, zwana także kazalnicą, stanowi jeden z głównych elementów wyposażenia kościoła. Jej przeznaczenie wiąże się z odczytywaniem teksów liturgicznych oraz wygłaszaniem kazań. Prezentowany typ ambony wiszącej na ścianie bądź filarze wykształcił się w XVI wieku.
Powstała w połowie XVIII wieku ambona znajdująca się w kościele parafialnym w Spytkowicach wraz ze swoją barokową formą stanowi dopełnienie pozostałych elementów wyposażenia, jakie powstało około połowy XVIII wieku dla nowo wzniesionej wówczas świątyni.
Typowymi dla barokowych struktur elementami charaketryzującymi prezentowaną ambonę są m.in. wklęsło-wypukłe opracowanie kosza, wyłamujące się na narożach partie belkowania, wolutowe kabłąki tworzące zwieńczenie baldachimu oraz dekoracja ornamentalna z lambrekinem, wazonami czy kwietnymi festonami.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Wykonana około połowy XVIII wieku ambona w kościele parafilanym w Spytkowicach stanowi jeden z pierwotnych elementów wyposażenia świątyni.

Inne dzieła z tego miejsca

SDM_COVER_PHOTO
feretron
Feretron z przedstawieniem św. Floriana
SDM_COVER_PHOTO
feretron
Feretron z przedstawieniem św. Antoniego
SDM_COVER_PHOTO
feretron
Feretron z przedstawieniem św. Franciszka
SDM_COVER_PHOTO
feretron
Feretron z przedstawieniem Marii
Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica w typie kielichowym na płaskiej podstawie na planie koła, osadzona na niewysokim, ośmiobocznym postumencie. Stopa niewielka, ujęta półwałkiem. Spłaszczony, puklowany nodus trzonu ujęty parą talerzyków. Czara półkulistą o powierzchni imitującej puklowanie z wklęską i zaoblonym brzegiem. Stożkowata pokrywa zwieńczona sześcioma kabłąkami w formie spływów wolutowych, spiętymi ujętą dołem sterczynką zamkniętą kulą z krzyżem. Struktura kielicha chrzcielnicy utrzymana w kolorze kamienia, pokrywa polichromowana w kolorze niebieskim i turkusowym, zwieńczenie złocono-srebrzone.
chrzcielnica
Chrzcielnica
Zdjęcie nr 1: Rzeźba całopostaciowa, pełnoplastyczna, ustawiona na cokole w formie obłoku. Sylwetka Jezusa zwrócona na wprost, w wydatnym kontrapoście, z prawą nogą wspartą na leżącej na podstawie czaszce. Głowa Jezusa uniesiona, skierowana delikatnie w prawo. Twarz pociągła, o kwadratowym zarysie szczęki, o głęboko osadzonych oczach z drążonymi kącikami, zwróconych ku górze; prostym, długim nosie, rozchylonych ustach; okolona krótką kręconą brodą, układającą się w dwa pukle. Włosy długie, gęste, kręcone, układające się w wijące pasma, opadające na ramiona. Jezus w lewej ręce trzyma czerwony sztandar na drzewcu zakończonym krzyżem, prawą unosi wysoko w geście błogosławieństwa. Ciało o delikatnie zarysowanej muskulaturze z zaznaczonymi śladami męki. W partii bioder przepasany złoconym perizonium przewiązanym sznurem, sięgającym połowy uda i odsłaniającym lewe biodro; tkanina drapowana w grube fałdy, marszczona, z wywiniętym brzegiem. Na ramiona narzucony czerwony płaszcz opadający na plecy, drapowany w proste fałdy, z zawiniętym brzegiem. Głowę ujmuje gloria promienista.
rzeźba
Chrystus Zmartwychwstały

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum siedząca postać Marii zwrócona trzy czwarte w lewo, delikatnie pochylona z rękami złożonymi w geście modlitwy. Przed nią siedzące na skale Dzieciątko, zwrócone trzy czwarte w prawo, delikatnie pochylone, opierające ciężar ciała na prawej ręce. Maria o delikatnych rysach: owalnej twarzy, małym nosie i drobnych ustach. Na głowie ma biały welon przykrywający jej włosy. Ubrana jest w bladoróżową suknię oraz silnie udrapowany ciemnogranatowy płaszcz, spod którego widoczna jest bosa stopa. Dzieciątko o jasnej, różowawej karnacji. Twarz pełna o małym nosie i głęboko osadzonych oczach. Głowę okalają krótkie, złote włosy. Wokół głów Marii i Dzieciątka złote, świetliste nimby. W tle pejzaż z widocznymi fragmentami drzew w brunatnej i ciemnozielonej tonacji. Rama złocona, fakturowana, w narożach i pośrodku boków zdobiona stylizowaną wicią roślinną.
obraz

Adoracja Dzieciątka

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie pionowego prostokąta z przedstawieniem Matki Boskiej Karmiącej. W centrum kompozycji została ukazana Maria w półpostaci z głową przechyloną na lewe ramię. W lewej dłoni trzyma Dzieciątko Jezus, a prawą przytrzymuje pierś, którą go karmi. Ubrana jest w zielone szaty: suknię oraz płaszcz zdobione jasnoczerwonymi i kolistymi różami, niebieskimi tulipanami oraz zielonymi listkami. Szaty obwiedzione są czarnym konturem, w środku malowane płaską plamą barwną, bez cieniowania. Twarz Marii pełna o jasnej karnacji z zaróżowionymi policzkami z długim nosem i małymi ustami. Włosy długie, ciemnobrązowe, schowane pod welonem. Dzieciątko ponad naturalnych rozmiarów z odkrytymi ramionami i kolanami. Tło po lewej stronie obrazu ciemnoniebieskie, a po prawej zielone z żółtym nimbem wokół głowy Dzieciątka oraz żółtym fragmentem w prawym, górnym narożu. Wokół głów postaci rozmieszczonych jest jednaście, dużych i złotych gwiazd. Rama prosta, drewniana i bejcowana.
obraz

Matka Boska Karmiąca

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta, zamknięty łukiem nadwieszonym z przedstawieniem Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. Maria ukazana w półpostaci, frontalnie, z Dzieciątkiem Jezus na lewym ręku. Dzieciątko widoczne z prawego profilu, z głową odwróconą do tyłu, oburącz ujmuje dłoń Marii. Owalne twarze postaci charakteryzują linearnie opracowane rysy, z długimi, wąskimi nosami oraz drobnymi ustami. Oczy Marii mają migdałowy kształt, jej wzrok skierowany jest na wprost. Matka Boska ubrana jest w czerwoną suknię z długimi rękawami ze złotymi obszyciami oraz ciemnoniebieski płaszcz nałożony na głowę. Dzieciątko ubrane jest w zieloną sukienkę i czerwony płaszcz, z jego lewej stopy zsuwa się sandał. Jezus spogląda w kierunku niewielkiej sylwetki jednego z dwóch archaniołów znajdującego się po prawej stronie – archanioła Gabriela. Po drugiej stronie jest archanioł Michał, obaj trzymają w dłoniach narzędzia Męki Pańskiej: Michał (włócznię i gąbkę z octem), Gabriel (krzyż). Na głowach Marii i Dzieciątka znajdują się otwarte korony ze szlachetnymi kamieniami, a wokół nimby: Matki Boskiej dekorowany bogatą wicią floralną, u Dzieciątka nimb krzyżowy. Wszystkie postacie są podpisane inicjałami: nad głową Marii, po lewej stronie obrazu widnieją litery „MP”, a po prawej „ΘΥ”; następnie po lewej stronie obrazu, nad głową archanioła Michała znajdują się litery „ΟΡМ”, a nad głową archanioła Gabriela „OΡГ” i dalej, po prawej stronie obrazu, obok Dzieciątka Jezus litery „IC-XC”. Tło jest złocone. Obraz ujęty jest prostokątną, profilowaną ramą zdobioną od zewnątrz ażurową wicią roślinną. W górnej części kompozycji napis „MATKO BOSKA NIEUSTAJĄCEJ POMOCY / MÓDL SIĘ ZA NAMI”. Rama drewniana, profilowana, złocona, ozdobiona rzędem stylizowanych liści akantu.
obraz

Matka Boska Nieustastającej Pomocy

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta w rozbudowanej, profilowanej ramie dekorowanej nakładanymi motywami geometrycznymi oraz kwiatowymi, zwieńczonej na osi monogramem maryjnym. W centrum kompozycji, nieco z lewej strony obrazu przedstawienie Marii trzymającej na kolanach martwe ciało Chrystusa. Twarz Marii szeroka, z delikatnie otwartymi ustami, szerokim nosem i wzrokiem skierowanym ku niebu. Matka Boska jest ubrana w czerwoną suknię, ciemnobłękitny płaszcz nałożony na głowę oraz biały welon. Chrystus ukazany w pozycji półleżącej na białym płótnie, z lewą ręką podtrzymywaną przez Marię, prawą opadłą bezwładnie w dół. Twarz szczupła, oczy zamknięte, okolona krótką brodą i długimi, ciemnobrązowymi włosami, spływającymi na ramiona i plecy. Odziany jest w białe perizonium na biodrach, delikatnie drapowane. Wokół głów są zaznaczone nimby. W lewym, dolnym rogu przedstawienia titulus oraz misa, w prawym widoczny fragment krzyża. W tle otwiera się rozległy pejzaż z widokiem na Jerozolimę. Kolorystyka ciemna, ciepła z dominacją brązów.
obraz

Pieta

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta ujęty profilowaną, złoconą ramą. W centrum kompozycji, na tle rozległego, górzystego pejzażu przedstawiony św. Antoni Padewski trzymający na ręku Dzieciątko Jezus. Święty ukazany frontalnie, w pozycji stojącej z głową zwróconą w trzech czwartych w lewo. Ubrany w brązowy habit franciszkański przepasany sznurem (cingulum), z przewieszonym u pasa różańcem. Stopy obute w brązowe sandały. Święty przedstawiony jako mężczyzna o okrągłej twarzy z pełnymi, zaróżowionymi policzkami, o dużych, ciemnych oczach oraz długim, prostym nosie. Głowa z tonsurą okolona nimbem. W prawym ręku postać trzyma kwiat białej lilii; w lewym podtrzymuje zamkniętą księgę, na której znajduje się Dzieciątko Jezus. Chrystus ukazany w postawie siedzącej, zwrócony w trzech czwartych w prawo. Ukazany jako jasnowłose, pulchne dziecko o jasnej karnacji z wyraźnie zaznaczonym rumieńcem. Oczy duże, nos prosty, usta lekko uśmiechnięte. Głowa otoczona nimbem. Biodra przepasane białą tkaniną. Dzieciątko wznosi prawą rękę w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma kulę ziemską. Tło kompozycji stanowi rozległy, górzysty pejzaż z widoczną w oddali sylwetą miasta i płynącą rzeką. Powyżej niebo zasnute białymi obłokami. Na odwrociu obrazu napis „Ołtarz S(więtego) Józefa odnowiony kosztem Pana Józefa Mianowskiego 1851” oraz „Ten Obraz z Ramą Odnowiony na Honor S Antoniego dnia 15 Grudnia 1851. Woj(ciech) Dembowski, Malarz i Pozłotnik m.p. O.M.K.”
obraz

Św. Antoni Padewski

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta przedstawiający stygmatyzację św. Franciszka. W centrum kompozycji znajduje się św. Franciszek, usytuowany nieco z lewej strony obrazu, w pozycji klęczącej, zwrócony w trzech czwartych w lewo, z rękami rozłożonymi szeroko na boki. Ma podłużną twarz, z krótkim i jasnym zarostem, z oczami skierowanymi na Chrystusa, na głowie tonsurę. Święty ubrany jest w habit franciszkański przewiązany sznurem, a na stopach ma założone sandały. W górnej części obrazu, po prawej stronie znajduje się Chrystus jako serafin, z którego ran wychodzą czerwone promienie tworzące stygmaty u świętego Franciszka. Przed świętym, na wysokim wzniesieniu ułożone są: otwarta księga oraz czaszka. W tle, pośrodku widać zakonnika, ukazanego w pozycji siedzącej, czytającego księgę. W oddali widać pejzaż górski i pochmurne niebo. W dolnej części obrazu słabo czytelna sygnatura „Wład(ysław) P. Bąkowski 1886.” Rama drewniana, profilowana, fakturowana i złocona, zdobiona stylizowanymi rocaille'ami.
obraz

Stygmatyzacja św. Franciszka

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Ambona ", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ambona-70

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności