Św. Wawrzyniec

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Kęty
Miejscowość
Kęty
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Małgorzaty i św. Katarzyny
Miejsce przechowywania
ołtarz boczny Matki Boskiej Odkupienia Niewolników
Identyfikator
DZIELO/13998
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
XVIII wiek
Technika i materiał
drewno; techniki stolarskie, snycerskie i rzeźbiarskie; polichromia i złocenia
Wymiary szczegółowe
Wysokość figury – 122 cm
Szerokość figury – 44 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Opis

Całopostaciowa, drążona z tyłu rzeźba przedstawia stojącego w kontrapoście św. Wawrzyńca zwróconego na wprost, dodatkowo sylwetkę charakteryzuje delikatny układ „figura serpentinata”. Pochyloną głowę cechuje owalna w obrysie twarz o sumarycznie opracowanych, wyrazistych, młodzieńczych rysach, z długim, prostym nosem i przymkniętymi oczami. Skręcona w przylegający do głowy pukiel grzywka opada półkoliście na czoło, po bokach twarz ujmują podkręcone na końcach pasma sięgających szyi, ciemnobrązowych włosów. Święty ubrany jest w albę i złoconą dalmatykę, na stopach ma buty. Ręce wysunięte są nieznacznie do przodu. W uniesionej nieco do góry lewej dłoni trzyma złoconą gałązkę palmową, w prawej bliżej nieokreślony przedmiot (być może jest to uchwyt stojącego obok, złoconego rusztu).

Zarys problematyki artystycznej

Wawrzyniec, zaliczany do grona świętych wczesnochrześcijańskich, najprawdopodobniej pochodził z okolic hiszpańskiego miasta Huesca. Pomimo iż uchodzi za jednego z najbardziej znanych świętych, nie zachowało się zbyt wiele informacji na temat jego życia. Jako młodzieniec przybył do Rzymu, gdzie przyjął święcenia diakonatu. Jako archidiakon pełnił funkcję zarządcy majątków Kościoła. Żył w czasach prześladowań chrześcijan, jakich doświadczył m.in. jego zwierzchnik papież Sykstus II, który tuż przed śmiercią nakazał Wawrzyńcowi przekazanie ubogim wszelkich dóbr kościelnych. Za wypełnienie papieskiego polecenia został aresztowany i przetrzymywany w więzieniu, gdzie nawrócił kilku strażników. Podczas sądu przed prefektem Rzymu otrzymał polecenie zwrócenia kościelnych majątków. W odpowiedzi miał przyprowadzić biednych, oznajmiając że to właśnie jest skarb Kościoła. Wawrzyniec został skazany na śmierć poprzedzoną torturami. Wraz z nim mieli umrzeć subdiakon Klaudiusz, prezbiter Sewer, lektor Krescencjusz oraz ostiariusz Roman. Według tradycji św. Wawrzyniec zginął spalony na kracie (ruszcie) na via Tiburtina w Rzymie. Jego ciało zostało pochowane w katakumbach Cyriaca, kult jednak rozwijał się w miejscu męczeństwa, gdzie w VI wieku wzniesiono bazylikę San Lorenzo fuori le mura, w której umieszczono jego relikwie. Reprezentatywne wizerunki św. Wawrzyńca, ukazywanego jako młodzieńca bez zarostu, charakteryzuje strój diakona składający się z alby i dalmatyki. Atrybutami świętego jest żelazna krata (ruszt) i gałązka palmowa, jako symbole jego męczeńskiej śmierci. Ukazywany bywa także z kadzielnicą bądź sakiewką podkreślającymi jego posługę liturgiczną oraz rolę opiekuna kościelnych majątków i dobroczyńcy ubogich.
Rzeźba utrzymana jest w stylistyce baroku. Wskazuje na to zdynamizowany układ postaci, noszący znamiona tzw. „figura serpentinata” charakteryzującej się lekkim skręceniem sylwetki, co dodatkowo podkreśla układ plastycznie opracowanego fałdowania ubioru. Typowym dla tego okresu jest także sposób opracowania twarzy z wyraziście zaakcentowanymi poszczególnymi jej partiami oraz plastyczny modelunek charakterystycznie podkręconych włosów.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, ołtarz restaurowany był prawdopodobnie w 1902 roku.

Literatura

Koczwara Stanisław, Patyra Jowita, Św. Wawrzyniec [w:] Encyklopedia katolicka, (red.) Gigilewicz Edward, t. 17, Lublin 2012, sp. 296-297.

Streszczenie

Część wyposażenia ołtarza bocznego Matki Boskiej Odkupienia Niewolników w kościele parafialnym w Kętach stanowi figura św. Wawrzyńca. Często jest on przedstawiany wraz ze św. Szczepanem, bowiem obaj stanowią parę jednych z pierwszych męczenników chrześcijańskich.

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Św. Wawrzyniec", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-wawrzyniec-6

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności