Wawrzyniec św.

Biogram

Święty Wawrzyniec urodził się około 225 roku, a zmarł 10 sierpnia 258 w Rzymie. Był męczennikiem, jednym z siedmiu diakonów Kościoła za papieża Sykstusa II, patronem kucharzy, bibliotekarzy, piekarzy, studentów, ubogich, w chorobach reumatycznych oraz pożarach. Święty Wawrzyniec pochodził z Hiszpanii, przybył do Rzymu, gdzie został wyświęcony na diakona, następnie jako archidiakon zarządzał majątkiem Kościoła rzymskiego. Przed męczeńską śmiercią papieża Sykstusa II miał od niego otrzymać polecenie rozdania majątku kościelnego potrzebującym. Po wypełnieniu zadania został wtrącony do więzienia, gdzie nawrócił kilku strażników. Na wezwanie prefekta Rzymu w sprawie wydania funduszy kościelnych przyprowadził przed sąd biednych i oznajmił, iż oni są skarbem Kościoła. Święty Wawrzyniec został skazany na tortury i śmierć – był męczony poprzez spalenie na żelaznej kracie. Jego szczątki pochowano w katakumbach Cyriaca. Początkowo kult św. Wawrzyńca rozwijał się w miejscu jego egzekucji, gdzie w VI wieku zbudowano bazylikę San Lorenzo fuori le Mura, w której umieszczono jego relikwie. W Polsce znajduje się 150 kościołów pod wezwaniem św. Wawrzyńca, a we Włoszech – 47. W Beskidzie Żywieckim, w tradycji ludowej w wigilię św. Wawrzyńca palono stosy zwane „hołdami” na pamiątkę śmierci męczennika. W ikonografii przedstawiano go jako młodego mężczyznę w stroju diakona, ubranego w dalmatykę, zwykle z tonsurą. Indywidualnym atrybutem świętego jest żelazna krata, na której poniósł męczeńską śmierć. Do innych symboli związanych ze św. Wawrzyńcem zaliczane są: księga, palma męczeństwa, kadzielnica i sakiewka. Czasem, jak na tryptyku z kręgu Lorenzo Monaco z XV wieku (Luwr, Paryż) święty trzyma w dłoni kielich wypełniony złotem. Najczęściej odtwarzaną sceną była jednak męczeńska śmierć świętego. Początkowo, jak w „Psałterzu utrechckim” z 816-843 roku uproszczona, później rozbudowana o postacie tronującego sędziego, oprawców oraz anioła wyłaniającego się z niebios lub przynoszącego symbole męczeńskiej śmierci (palmę i koronę), tak jak na obrazie Rubensa z 1613-1614 roku (Alte Pinakothek, Monachium) lub Szymona Czechowicza namalowanym po 1741 roku (kościół w Lubartowie). W innych kompozycjach anioł przynosi umierającemu świętemu kielich (Bronzino, fresk, 1565-1569, bazylika San Lorenzo we Florencji). W jeszcze innych przedstawieniach św. Wawrzyniec sam odbiera koronę z rąk Chrystusa (malowidło w prezbiterium, ok. 1418-1428, kościół filialny w Strzelnikach), a jego dusza wędruje do nieba, prowadzona przez anioła (M. Willman, ok. 1685 r., kościół w Rybnikach). Do pojedynczych kompozycji należy ukazanie sceny rozdawania jałmużny przez świętego (Bernardo Strozzi, około 1620 roku, Galleria Nazionale d’Arte Antica, Rzym). Częściej jednak w nawiązaniu do tej części żywota świętego na obrazie umieszczana jest sakiewka, jako symbol sprawowanej za życia funkcji oraz opieki nad biednymi.

Bibliografia