Św. Jacek

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Kęty
Miejscowość
Kęty
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Małgorzaty i św. Katarzyny
Miejsce przechowywania
kaplica południowa, nisza w ścianie południowej
Identyfikator
DZIELO/23836
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
przełom XIX i XX wieku
Technika i materiał
Drewno rzeźbione, złocone, srebrzone i polichromowane
Wymiary podstawowe
wysokość – około 160 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Opis

Całopostaciowa, pełnoplastyczna figura przedstawia zwróconego na wprost św. Jacka Odrowąża stojącego w lekkim kontrapoście na niewysokiej, prostopadłościennej podstawie o ściętych narożach. Lekko przechyloną w lewo głowę świętego charakteryzuje smukła, pociągła twarz o delikatnych rysach z długim, prostym nosem, skierowanym w dół wzrokiem i zarumienionymi policzkami. Krótkie, brązowe włosy przycięte są w formie tonsury. Święty ubrany jest w habit dominikański z białą stułą na ramionach i czarną kukullą. Na stopach ma czarne buty, głowę okala wąska aureola. W prawej ręce trzyma złoconą monstrancję, w lewej, na pole płaszcza podtrzymuje niewielki, osadzony na niewysokim, profilowanym postumencie, biały posążek Madonny trzymającej oburącz Dzieciątko Jezus.

Zarys problematyki artystycznej

Święty Jacek urodził się około 1200 roku w Kamieniu Śląskim, w rodzinie należącej do śląskiej linii rodu Odrowążów. Był spokrewniony m.in. z krakowskimi biskupami Iwonem Odrowążem oraz Janem Prandotą, bł. Czesławem Odrowążem czy bł. Bronisławą. Nauki pobierał w szkole katedralnej w Krakowie u Wincentego Kadłubka, następnie został kanonikiem w tamtejszej katedrze. Wraz z bł. Czesławem towarzyszył biskupowi Iwonowi Odrowążowi podczas podróży do Rzymu około 1220 roku. Wówczas poznał św. Dominika i podjął decyzję o przystąpieniu do założonego przez niego zakonu. Niedługo później został odesłany na studia teologiczne do Bolonii. Po powrocie do Polski około 1222 roku założył w Krakowie pierwszy w kraju klasztor dominikański. Inicjatywę tę wspierał biskup Iwo Odrowąż. Kolejnym misyjnym przedsięwzięciem św. Jacka były wyprawy na Ruś (1228-1232) oraz na tereny Prus (około 1236-1238). Najprawdopodobniej z jego inicjatywy powstały wówczas klasztory w Kijowie oraz Gdańsku i Wrocławiu. Ostatnie dwie dekady życia spędził jednak w Krakowie. Jacek Odrowąż zmarł 15 sierpnia 1257 w opinii świętości, stąd jego kult zaczął się rozwijać jeszcze w XIII wieku. Już w 1266 roku w miejscu jego spoczynku odnotowywano pierwsze ślady łask otrzymywanych za jego wstawiennictwem. Po dokonanej przez papieża Klemensa VIII w 1594 roku kanonizacji kult św. Jacka stopniowo rozprzestrzeniał się zarówno w Europie, jak i w Amerykach i Azji.
Święty Jacek zazwyczaj ukazywany jest jako dojrzały mężczyzna z krótkim zarostem bądź bez, ubrany w dominikański habit. Jego atrybutami są symbolizująca działalność kaznodziejską księga, monstrancja odnosząca się do kultu Najświętszego Sakramentu oraz posążek Matki Boskiej z Dzieciątkiem – symbol wielkiego kultu, jakim darzył Najświętszą Marię Pannę. Te dwa atrybuty odnoszą się także do jednej z legend o św. Jacku, który przebywając w 1240 roku w Kijowie, w trakcie najazdu Tatarów miał ocalić z tamtejszego kościoła Dominikanów monstrancję z Najświętszym Sakramentem oraz alabastrowy posążek Matki Boskiej, zwanej odtąd Jackową.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, drobne zabrudzenia powierzchni.

Literatura

Witkowska Aleksandra, Jacniacka Maria, Jacek Odrowąż, [w:] Encyklopedia katolicka, red. Gigilewicz Edward, t. 7, Lublin 1997, sp. 640-642.

Streszczenie

Jedną z rzeźb zdobiących ściany kaplicy bocznej w kościele parafialnym w Kętach jest figura św. Jacka Odrowąża. Jako pierwszy Polak wstąpił do nowo założonego przez św. Dominika zakonu kaznodziejskiego, a po pewnym czasie sprowadził kilku współbraci do ojczystego kraju.

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Św. Jacek", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-jacek-7

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności