Św. Anna Samotrzeć

Dzieje zabytku

Pierwotnie obraz znajdował się w ołtarzu bocznym, brackim, przy północnej ścianie arkady tęczowej kościoła. Ołtarz powstał przed 1748 rokiem, gdyż w tym roku był wzmiankowany w aktach wizytacji biskupiej, gdzie opisano go jako nowo wybudowany („de novo constructum et depictum”) i z wizerunkiem św. Anny, który zapewne powstał w podobnym czasie. W drugiej połowie XX wieku w ołtarzu zamontowano nowy obraz główny, a obraz św. Anny zawieszono na ścianie południowej kościoła.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta, zamknięty półkoliście z przedstawieniem św. Anny Samotrzeć. W centrum kompozycji ukazane zostały w pozycji siedzącej: po prawej św. Anna na czerwonym krześle, a po lewej Matka Boska z Dzieciątkiem Jezus, siedzącymi na zielonym tronie. Obie kobiety zwrócone są ku sobie. Święta Anna delikatnie pochyla się w stronę Dzieciątka i prawą ręką ujmuje je za lewą rączkę. Święta ma szczupłą twarz o starczych rysach, oczach podkreślonych cieniami i długim nosie. Ubrana jest w zieloną suknię oraz czerwony płaszcz zarzucony na plecy i kolana; na głowie ma biały welon, a wokół niej świetlisty nimb. Po lewej stronie Maria obejmuje obiema rękami Dzieciątko. Twarz pełna o bardzo jasnej karnacji, dużych oczach, długim nosie, drobnych ustach i z zaznaczonym wyraźnie podbródkiem; włosy brązowe, upięte z tyłu głowy, wokół której świetlisty nimb. Ubrana jest w czerwoną suknię oraz przerzucony przez ramiona i spływający na plecy niebieski płaszcz oraz biały welon na głowie. Dzieciątko ukazane frontalnie, półleżące z lewą nóżką delikatnie uniesioną, lewą ręką ujmuje dłoń św. Anny, a w prawej trzyma krzyż. Twarz owalna o delikatnych rysach, włosy krótkie i kędzierzawe, wokół głowy ma świetlisty nimb. Przewiązany jest w biodrach białą tkaniną. W górnej części kompozycji znajduje się gołębica Ducha Świętego z rozpostartymi szeroko skrzydłami na tle złotego nieba. W tle obrazu skłębione, ciemne obłoki. Po lewej stronie kompozycji fragment ciemnej, podwieszonej kotary. Kolorystyka ciemnobrunatna o intensywnych kolorach szat. Rama drewniana, profilowana, złocona.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz powstał przed 1748 rokiem, niestety nie jest znany jego autor. Ikonografia św. Anny Samotrzeć ukazującej św. Annę z Marią i Dzieciątkiem Jezus pojawiła się na przełomie XIII i XIV wieku w sztuce bizantyńskiej, gdzie początkowo trzy osoby święte były umieszczone w suprapozycji, tzn. jedna powyżej drugiej. Ujęcie widoczne na omawianym dziele, na którym Maria i Anna siedzą obok siebie, a Maria trzyma na kolanach Dzieciątko, wykształciło się w późnym średniowieczu, w sztuce powstającej na północ od Alp. Jego genezę można wiązać z powszechnym w tym regionie dążeniem do realizmu przedstawień. Dzieciątko trzymane przez Marię i zwrócone w stronę św. Anny stanowi centrum kompozycji i zarazem postać pozostającą w kontakcie z obiema kobietami.

Streszczenie

Obraz św. Anny Samotrzeć powstał przed 1748 rokiem w nieznanym warsztacie malarskim. Pierwotnie znajdował się w ołtarzu bocznym. Obecnie jest zawieszony na południowej ścianie kościoła.

Bibliografia