Stacje Drogi Krzyżowej

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Polanka Wielka
Miejscowość
Polanka Wielka
Miejsce przechowywania
nawa nowego kościoła
Identyfikator
DZIELO/25118
Kategoria
obraz
Ilość
14
Czas powstania
przed 1878 rokiem
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Lipnik (obecnie Bielsko-Biała)
Technika i materiał
olej na płótnie
Wymiary podstawowe
szerokość – 73 cm
wysokość – 96 cm
Wymiary szczegółowe
Wysokość bez ramy – 90 cm
Szerokość bez ramy – 66 cm
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Czternaście obrazów ilustrujących Drogę krzyżową powstało w pracowni słowackiego malarza Petera Michala Bohúňa, który osiadł w Lipniku (obecnie dzielnica Bielska-Białej) w 1865 roku. W Lipniku artysta pracował aż do swojej śmierci w 1878 roku, tworząc liczne obrazy dla okolicznych kościołów, w tym dla Polanki Wielkiej. Stacje powstały dla starego kościoła św. Mikołaja i stąd też zostały przeniesione w latach dziewięćdziesiątych do wybudowanej obok nowej świątyni Narodzenia Najświętszej Marii Panny.

Opis

Czternaście obrazów uzyskało ten sam kształt stojącego prostokąta, obramienionego prostą, złoconą i profilowaną ramą. W polach obrazowych znalazły się wielopostaciowe kompozycje umieszczone najczęściej na tle pejzażu, ale także i architektury. Narracja każdego z obrazów skupia się na osobie Chrystusa, któremu towarzyszą inni ludzie, zgodnie z tematyką kolejnej stacji. Namalowane postacie wykonują gwałtowne i dynamiczne gesty. Na ich twarzach o jasnych karnacjach widoczne są różne emocje. Postacie ubrane są w obficie drapowane szaty o intensywnej i kontrastowej kolorystyce. Cykl przedstawia: 1) Sąd Piłata, 2) Jezus bierze krzyż na ramiona, 3) Pierwszy upadek Chrystusa, 4) Chrystus spotyka matkę, 5) Szymon z Cyreny pomaga nieść krzyż Jezusowi, 6) Weronika ociera twarz Jezusa, 7) Drugi upadek pod krzyżem Chrystusa, 8) Jezus upomina płaczące niewiasty, 9) Trzeci upadek pod krzyżem Chrystusa, 10) Obnażenie z szat Jezusa, 11) Przybicie do krzyża Chrystusa, 12) Śmierć Chrystusa na krzyżu, 13) Opłakiwanie Jezusa, 14) Złożenie Chrystusa do grobu.

Zarys problematyki artystycznej

Czternaście stacji Drogi krzyżowej w Polance Wielkiej wpisują się w długą tradycję zapoczątkowaną na początku XVIII wieku w umieszczaniu we wnętrzach kościołów cyklu obrazowych przedstawień ilustrujących drogę Chrystusa na Kalwarię. Ich obecność była ściśle związana z praktyką nabożeństw Drogi krzyżowej, ostatecznie ukształtowanego na początku XVIII wieku. Cykle Drogi krzyżowej w układzie czternastu stacji tworzyli m.in. Giovanni Battista Tiepolo dla kościoła Frari w Wenecji (1745), Szymon Czechowicz dla kaplicy zamkowej w Podhorcach (1763), Joseph Zick dla kościoła św. Ulryka w Augsburgu (po 1780), i inni. Także w XIX wieku powstało wiele innych realizacji rozpropagowanych przez oleodruki i litografie, zwłaszcza pochodzące ze środowiska nazareńczyków - stacje Drogi krzyżowej autorstwa Josepha von Führicha z 1840 roku dla kościoła św. Wawrzyńca w Pradze oraz z lat 1844-1846 dla kościoła św. Jana w Wiedniu, a także cykl czternastu stacji autorstwa Johanna Friedricha Overbecka z lat 1850-1857 w bazylice św. Jana na Lateranie w Rzymie. Warto tu także wspomnieć prace szkoły w Beuron pod kierunkiem Daniela Lenza, która w latach 1889-1890 stworzyła stacje dla kościoła Mariackiego w Stuttgardzie. Peter Michael Bohúň jest także autorem stacji Drogi krzyżowej w obecnej katedrze św. Mikołaja w Bielsku-Białej (1860) oraz z tego samego czasu w kościele Opatrzności w Bielsku-Białej, gdzie zostały powtórzone kompozycje występujące w Polance Wielkiej.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ostatnią konserwację przeprowadzono w latach dziewięćdziesiątych XX wieku.

Literatura

J. Kopeć, Droga krzyżowa w sztuce, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 4. Docent-Ezzo, red. R. Łukaszyk, L. Bieńskowski, F. Gryglewicz, Lublin 1989, kol. 220;
Katedra św. Mikołaja, kościół św. Stanisława Biskupa w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała 1998, s. 14.

Streszczenie

Czternaście obrazów ilustrujących Drogę krzyżową powstało w pracowni słowackiego malarza Petera Michala Bohúňa, który osiadł w Lipniku (obecnie dzielnica Bielska-Białej) w 1865 roku. Stacje powstały dla starego kościoła św. Mikołaja i stąd też zostały przeniesione w latach dziewięćdziesiątych do wybudowanej obok nowej świątyni Narodzenia Najświętszej Marii Panny.

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Stacje Drogi Krzyżowej", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/stacje-drogi-krzyzowej-30

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności