ambona
Zdjęcie nr 1: Przyścienną, wiszącą ambonę z dostępem w postaci jednobiegowych schodów z balustradą od strony prezbiterium usytuowano przy łuku tęczowym na ścianie północnej. Ambona składa się kosz na planie ściętego sześcioboku oraz zaplecka zwieńczonego gołębicą Ducha Świętego w promienistym otoku. Kosz ambony został w dolnej części zamknięty wyłamanym na jego ścięciach cokołem dekorowanym rytmicznie usytuowanymi płaskorzeźbionymi palmetami, tworząc dekoracyjny fryz, który poprowadzono również jako cokół balustrady schodów. Odpowiednikiem ukształtowania cokołu jest wieńczące kosz wyłamane belkowanie, także przechodzące na balustradę schodów, ozdobione w górnej partii mniejszymi liśćmi palmetowymi. Kosz od spodu zamknięty jest gładkimi spływami ujętymi wiszącą, liściastą szyszką. Ścięte boki kosza udekorowano spływami wolutowymi, ozdobionymi u spodu stylizowanym liściem akantu. W płycinach pomiędzy wolutami umieszczono złocone, wiszące gałązki różane. Zaplecek uzyskał kształt stojącego prostokąta flankowany dwoma pilastrami o głowicach pozbawionych dekoracji, na których wsparto przerwane belkowanie. W przerwie belkowania usytuowano złocony, promienisty otok z wyobrażeniem srebrzonej gołębicy Ducha Świętego. Trzony pilastrów zdobi wisząca gałązka liściasta, natomiast płycinę pomiędzy pilastrami motyw roślinny ułożony w formie arabeski. Strukturę pomalowano w dwóch odcieniach beżu, zaś elementy ornamentalne wyzłocono.
Zdjęcie nr 2: Przyścienną, wiszącą ambonę z dostępem w postaci jednobiegowych schodów z balustradą od strony prezbiterium usytuowano przy łuku tęczowym na ścianie północnej. Ambona składa się kosz na planie ściętego sześcioboku oraz zaplecka zwieńczonego gołębicą Ducha Świętego w promienistym otoku. Kosz ambony został w dolnej części zamknięty wyłamanym na jego ścięciach cokołem dekorowanym rytmicznie usytuowanymi płaskorzeźbionymi palmetami, tworząc dekoracyjny fryz, który poprowadzono również jako cokół balustrady schodów. Odpowiednikiem ukształtowania cokołu jest wieńczące kosz wyłamane belkowanie, także przechodzące na balustradę schodów, ozdobione w górnej partii mniejszymi liśćmi palmetowymi. Kosz od spodu zamknięty jest gładkimi spływami ujętymi wiszącą, liściastą szyszką. Ścięte boki kosza udekorowano spływami wolutowymi, ozdobionymi u spodu stylizowanym liściem akantu. W płycinach pomiędzy wolutami umieszczono złocone, wiszące gałązki różane. Zaplecek uzyskał kształt stojącego prostokąta flankowany dwoma pilastrami o głowicach pozbawionych dekoracji, na których wsparto przerwane belkowanie. W przerwie belkowania usytuowano złocony, promienisty otok z wyobrażeniem srebrzonej gołębicy Ducha Świętego. Trzony pilastrów zdobi wisząca gałązka liściasta, natomiast płycinę pomiędzy pilastrami motyw roślinny ułożony w formie arabeski. Strukturę pomalowano w dwóch odcieniach beżu, zaś elementy ornamentalne wyzłocono.
Zdjęcie nr 3: Przyścienną, wiszącą ambonę z dostępem w postaci jednobiegowych schodów z balustradą od strony prezbiterium usytuowano przy łuku tęczowym na ścianie północnej. Ambona składa się kosz na planie ściętego sześcioboku oraz zaplecka zwieńczonego gołębicą Ducha Świętego w promienistym otoku. Kosz ambony został w dolnej części zamknięty wyłamanym na jego ścięciach cokołem dekorowanym rytmicznie usytuowanymi płaskorzeźbionymi palmetami, tworząc dekoracyjny fryz, który poprowadzono również jako cokół balustrady schodów. Odpowiednikiem ukształtowania cokołu jest wieńczące kosz wyłamane belkowanie, także przechodzące na balustradę schodów, ozdobione w górnej partii mniejszymi liśćmi palmetowymi. Kosz od spodu zamknięty jest gładkimi spływami ujętymi wiszącą, liściastą szyszką. Ścięte boki kosza udekorowano spływami wolutowymi, ozdobionymi u spodu stylizowanym liściem akantu. W płycinach pomiędzy wolutami umieszczono złocone, wiszące gałązki różane. Zaplecek uzyskał kształt stojącego prostokąta flankowany dwoma pilastrami o głowicach pozbawionych dekoracji, na których wsparto przerwane belkowanie. W przerwie belkowania usytuowano złocony, promienisty otok z wyobrażeniem srebrzonej gołębicy Ducha Świętego. Trzony pilastrów zdobi wisząca gałązka liściasta, natomiast płycinę pomiędzy pilastrami motyw roślinny ułożony w formie arabeski. Strukturę pomalowano w dwóch odcieniach beżu, zaś elementy ornamentalne wyzłocono.

ambona

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Polanka Wielka
Miejscowość
Polanka Wielka
Miejsce przechowywania
Północna ściana prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/25122
Kategoria
ambona
Ilość
1
Czas powstania
początek XIX wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie i snycerskie, polichromowanie, złocenie i srebrzenie
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Klasycystyczną ambonę do kościoła w Polance Wielkiej wykonano na początku XIX wieku w stylu klasycystycznym, z widocznymi elementami dekoracji późnobarokowej.

Opis

Przyścienną, wiszącą ambonę z dostępem w postaci jednobiegowych schodów z balustradą od strony prezbiterium usytuowano przy łuku tęczowym na ścianie północnej. Ambona składa się kosz na planie ściętego sześcioboku oraz zaplecka zwieńczonego gołębicą Ducha Świętego w promienistym otoku. Kosz ambony został w dolnej części zamknięty wyłamanym na jego ścięciach cokołem dekorowanym rytmicznie usytuowanymi płaskorzeźbionymi palmetami, tworząc dekoracyjny fryz, który poprowadzono również jako cokół balustrady schodów. Odpowiednikiem ukształtowania cokołu jest wieńczące kosz wyłamane belkowanie, także przechodzące na balustradę schodów, ozdobione w górnej partii mniejszymi liśćmi palmetowymi. Kosz od spodu zamknięty jest gładkimi spływami ujętymi wiszącą, liściastą szyszką. Ścięte boki kosza udekorowano spływami wolutowymi, ozdobionymi u spodu stylizowanym liściem akantu. W płycinach pomiędzy wolutami umieszczono złocone, wiszące gałązki różane. Zaplecek uzyskał kształt stojącego prostokąta flankowany dwoma pilastrami o głowicach pozbawionych dekoracji, na których wsparto przerwane belkowanie. W przerwie belkowania usytuowano złocony, promienisty otok z wyobrażeniem srebrzonej gołębicy Ducha Świętego. Trzony pilastrów zdobi wisząca gałązka liściasta, natomiast płycinę pomiędzy pilastrami motyw roślinny ułożony w formie arabeski. Strukturę pomalowano w dwóch odcieniach beżu, zaś elementy ornamentalne wyzłocono.

Zarys problematyki artystycznej

Ambona w Polance Wielkiej stanowi ciekawy przykład sprzętu kościelnego, którego kształt jest już dziełem następnej epoki artystycznej, jaką był neoklasycym, mimo, iż dekoracja na wskroś jeszcze tkwi w tradycji późnego baroku. Na uwagę zasługuje fakt, iż ambona nie posiada baldachimu, zaś często zdobiące podniebie baldachimów ambon barokowych lub jego zwieńczenie usytuowane zostało w zwieńczeniu zaplecka.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Zły. Struktura drewna zniszczona przez drewnojady. Widoczne są ubytki ornamentyki, znaczne przetarcia złoceń i polichromii oraz duże zabrudzenie.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 23;
Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska, red. S. Brzezicki, J. Wolańska, Warszawa 2016, s. 1076.

Streszczenie

Klasycystyczną ambonę do kościoła w Polance Wielkiej wykonano na początku XIX wieku w stylu klasycystycznym, z widocznymi elementami dekoracji późnobarokowej.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica osadzona na cylindrycznej, wysokiej podstawie, ze stopą na rzucie koła, z cokolikiem i płaszczem płynnie przechodzącym w okrągły trzon. Trzon przedzielony kostkowym nodusem, zwieńczony opaską. Czara od dołu zdobiona obłymi rowkami zwieńczona szerokim kołnierzem. Pokrywa trójstrefowa, dołem puklowana, w środkowej części zdobiona pasem z liści, w górnej zakończona odwróconym talerzykiem z wieńcem laurowym i od górypokrytym palmetkami. Pokrywę wieńczy kula z krzyżem.
chrzcielnica
Chrzcielnica z pokrywą
Zdjęcie nr 1: Feretron utworzono z mocno obecnie zniszczonej, prostopadłościennej podstawy w formie postumentu z otworami przeznaczonymi na drążki do noszenia oraz czworobocznego obramienia dekorowanego z trzech stron złoconą, ażurową wicią stylizowanego akantu. Na zwieńczeniu w owalu wyobrażona na awersie chrystogram "IHS", a na rewersie monogram maryjny. Dwustronne pole obrazowe uzyskało kształt stojącego prostokąta. Na awersie przedstawiono Świętą Rodzinę ze św. Janem Chrzcicielem, określaną jako Matka Boska Dzikowska. W centrum kompozycji w półpostaci wyobrażono ukazaną frontalne z pochyloną w lewo głową Madonnę trzymającą przed sobą obiema rękami Dzieciątko Jezus. Matka Boska ma pociągłą twarz o jasnej karnacji z rumianymi policzkami, ciemne oczy, wydatny nos i usta. Na głowie ma ciemnozieloną chustę lamowaną złotą tasiemką, okrytą przeźroczystym welonem oraz złotą, zamkniętą koronę z krzyżykiem na globie. Ubrana jest w bladofioletową suknię obszytą złotą taśmą z malarską imitacją kameryzacji oraz niebieski płaszcz narzucony na ramiona i lamowany złotym galonem. Dzieciątko zostało ukazane w pozycji siedząco-leżącej w trzech czwartych w prawo. Jezus w obu wyciągniętych rękach trzyma wiśnie. Jego twarz o jasnej karnacji i rumianych policzkach charakteryzuje wydatny nos i usta. Głowę okalają krótkie, ciemne włosy odsłaniające prawe ucho. Dzieciątko ma na głowie zamkniętą, złotą koronę z krzyżykiem na globie. Zbawiciel ubrany jest w jasną tunikę. Od piersi w dół jego postać zakrywa wzorzysta tkanina, w którą jest owinięty. Głowy obu postaci otaczają złociste, zębate nimby. Z lewej strony w tyle widać do połowy postać św. Józefa. Jest to starszy mężczyzna z głową ujętą w trzech czwartych w prawo, z lilią w prawej ręce. Ma szeroko otwarte ciemne oczy, wydatny nos i usta. Głowę okalają siwe włosy i krótka broda. Ubrany jest w niebiesko-zieloną tunikę z kołnierzykiem oraz narzucony na ramiona żółty płaszcz. Na pierwszym planie w lewym rogu kompozycji w półpostaci przedstawiono w profilu małego św. Jana Chrzciciela z głową obrócona w stronę widza. Święty obiema rączkami przytula do siebie baranka. Ma owalną twarz o jasnej karnacji z drobnym nosem i ustami, okoloną jasnymi lokami. Jego nagie ciało okrywa skóra wielbłądzia. Za nim widać górną część laski krzyżowej z białą banderolą z napisem "ECCE AGNUS DEI". W głębi w prawym rogu obrazu widać w oddali budynki konwentu dominikańskiego w Dzikowie. Na rewersie feretronu wyobrażono w centrum kompozycji stojącą frontalnie Matkę Boską Saletyńską. Madonna ze skrzyżowanymi na piersi dłońmi stoi na kamiennej płycie. Ma owalną twarz o jasnej karnacji z rumianymi policzkami, prostym nosem i wydatnymi ustami oraz otwartymi, ciemnymi oczami. Na głowie otoczonej zębatym nimbem ma pasiastą chustę przykrytą welonem oraz złotą, zamkniętą koronę z krzyżykiem na globie, dodatkowo obwiedzioną różanym wiankiem. Maria ubrana jest w białą koszulę oraz bladoszkarłatną suknię lamowaną galonem, dekorowaną na dole malowanymi kamieniami szlachetnymi i przepasaną złotym fartuszkiem. W głębi przedstawienia po obu stronach Marii zilustrowano dwa epizodu z historii objawień. Z lewej strony kompozycji widać klęczącą naprzeciw siebie dwójkę dzieci, ponad głowami których zjawia się Madonna w promienistej mandorli na tle złocisto-brązowych obłoków, a po prawej ta sama Matka Boska siedzi płacząc na kamieniu, a dwójka dzieci śpi obok siebie z tyłu. Maria w obu przypadkach została ukazano tak samo, jak w głównym przedstawieniu. Całość kompozycji w dolnej strefie uzupełniają małe wyobrażenia pasących się krów oraz widoczne w głębi przy linii horyzontu małe domki, a w górnej strefie w prawym rogu obecność trzech uskrzydlonych główek anielskich na tle złocisto-brązowych obłoków.
feretron
Matka Boska Dzikowska / Matka Boska Saletyńska
Zdjęcie nr 1: Rzeźbioną postać Ukrzyżowanego Chrystusa została umieszczona na drewnianym krzyżu, którego górne ramię wieńczy biały titulus w formie krótkiej banderoli z napisem: "I.N. / R.I". Ciało Chrystusa wisi na lekko opadniętych ramionach. Głowa Zbawiciela opada na jego prawe ramię. Chrystus ma pociągłą twarz okoloną kędzierzawą brodą oraz mocno pofalowanymi, ciemnymi włosami spływającymi na ramiona, odsłaniającymi jego lewe ucho. Na głowie ma koronę cierniową uplecioną z gęstych gałązek ciernia. Spod korony spływają na szyję i tułów strużki krwi. Anatomicznie ukształtowany tors wyraźnie ukazuje układ żeber oraz intensywna wybroczynę przebitego prawego boku. Nogi Zbawiciela, skrzyżowana jedna na drugiej, do krzyża zostały przytwierdzone jednym gwoździem, podobnie jak i obie dłonie. Biodra Jezusa okala złocone perizonium przerzucone przez sznur, z widocznym festonem przy prawym boku. Całość rzeźby pokryto naturalistyczną polichromią.
rzeźba
Krucyfiks
Zdjęcie nr 1: Antependium uzyskało kształt wydłużonego, leżącego prostokąta. W jego polu na tle bladoczerwonej marmoryzacji zawieszono, a na wyraźnie zaznaczonym marmoryzowanym na czerwono stopniu rozmieszczono, narzędzia męki Pańskiej (arma Christi). W centrum kompozycji w otoku utworzonym z kłosów zbóż oraz winnej latorośli wyobrażono na kamiennym ołtarzu płonącego baranka ofiarnego. Po obu stronach otoku namalowano wiszące dwie białe chusty. Na chuście z prawej przedstawiono płonące serce Pana Jezusa otoczone przebitymi dłońmi i stopami Chrystusa, a chusta z lewej to Veraicon z obliczem cierpiącego Zbawiciela w koronie cierniowej. Poniżej, idąc od lewej, na stopniu ukazano niską kolumnę do biczowania z przywiązanym do niej biczem i wiązką rózg, żelazną rękawice, koronę cierniową, trzcinę, młotek, dzbanek, gwoździe i obcęgi oraz drewniany krzyż ze skrzyżowaną gąbką na kiju i lancą wraz z leżącym na stopniu titulusem w formie banderoli z napisem „I.N.R.I." i datą 1838.
inne dzieła sztuki
Antependium
Zdjęcie nr 1: Drewniany kościół pw. św. Mikołaja w Polance jest budowlą orientowaną. Do prostokątnej nawy przylega węższe, wydłużone, trójbocznie zamknięte prezbiterium z piętrową zakrystią na osi o poligonalnym zamknięciu. Do zakrystii przylega od południa kruchta. Fragment północnej ściany prezbiterium jest murowany. Od zachodu do nawy dobudowano czworoboczną wieżę poprzedzoną przedsionkiem, który również dostawiono do nawy od południa. Prezbiterium i nawę wzniesiono na zrąb, natomiast wieżę w konstrukcji słupowej. Wieża na rzucie kwadratu posiada dwie kondygnacje. Dolna jest tej samej szerokości co nawa, górna natomiast znacznie węższa. Jej masyw podzielono smukłymi pilastrami i lizenami, zaś poniżej profilowanego gzymsu koronującego umieszczono wyrzynaną w desce koronkę. Kondygnacje oddzielono daszkiem gontowym zlewającym się po bokach z dachem kościoła. Wieżę nakryto kopulastym hełmem blaszanym, zwieńczonym blaszanym obeliskiem z krzyżem. Prezbiterium i nawę nakryto eternitowym dachem siodłowym podkreślonym profilowanym gzymsem. Nad nawą w części wschodniej zainstalowano wieżyczkę na sygnaturkę w formie wielobocznego graniastosłupa przykrytego cebulastą banią z krzyżem. Dokoła kościoła założono daszek gontowy chroniący podwaliny. Pod kościołem urządzono kryptę grzebalną. Wnętrze kościoła artykułowano za pomocą pilastrów i gzymsu. Całość nakryto stropem z fasetą. Otwór tęczowy uzyskał kształt trójlistnego, ściętego łuku, wspartego na filarkach ustawionych na profilowanej belce zawieszonej na kroksztynach. W części zachodniej nawy urządzono chór muzyczny, wsparty na dwóch kolumnach jońskich z przedpiersiem rozczłonkowanym balasami. We wnętrzu ustawiono ołtarz główny i dwa ołtarze boczne oraz ambonę, a na chórze muzycznym zainstalowano prospekt organowy.
kościół
Kościół św. Mikołaja
Zdjęcie nr 1: Obraz uzyskał kształt stojącego prostokąta ujętego w proste, złocone i profilowane ramy oraz dekoracyjne obramienie utworzone z płaskorzeźbionego ornamentu małżowinowo-chrząstkowego przytwierdzonego do zielono-błękitnego marmurowego tła. W zwieńczeniu obramienia kartusz z napisem: AVE MARIA. W centrum kompozycji na ciemnym, jednolitym tle ukazano frontalnie Madonnę z Dzieciątkiem w typie Matki Boskiej Częstochowskiej. Maria na lewym przedramieniu trzyma Dzieciątko Jezus, na które wskazuje prawą ręką przyłożoną do piersi. Matka Boska ma pociągłą twarz o brązowej karnacji z wyraźnie zaznaczonymi drobnymi ustami o pełnych wargach, wydatnym nosie i małych, migdałowych, otwartych oczach. Na jej prawym policzku widoczne są dwie rysy. Madonna ubrana jest w ciemnoniebieski maforion podbity czerwienią i lamowany taśmą z malarskim naśladownictwem kameryzacji. Spod maforionu widoczna jest zielona, marszczona suknia obwiedziona pod szyją taśmą także z malarskim naśladownictwem kameryzacji. Siedzące Dzieciątko Jezus zostało ujęte w trzech czwartych w prawo. Prawą rękę unosi w geście błogosławieństwa, lewą zaś podtrzymuje na kolanach zamknięty na dwie klamry kodeks. Jezus o jasnobrązowej karnacji ma owalną twarz o spojrzeniu skierowanym na matkę, mały nos i pełne usta. Jego głowę otaczają kędzierzawe, brązowe włosy rozjaśnione przy końcówkach loków. Ubrany jest w czerwoną, marszczoną na piersi tunikę lamowaną pod szyją, u spodu i przy rękawach taśmą z malarskim naśladownictwem kameryzacji. Spod tuniki wdać na dole jego bosą stopę. Głowy obu postaci otaczają złocone nimby oraz dwanaście malowanych gwiazd, na które nałożono mniejsze, metalowe i złocone. Na głowach Marii i Jezusa nałożone są srebrne i złocone korony o floranych sterczynach zdobione kameryzacją.
obraz
Matka Boska Częstochowska

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Ambona zawieszona jest na ścianie, z wejściem w zaplecku. Kosz ambony, na rzucie owalu, artykułują cztery pilastry osadzone na obiegającym jego podstawę cokole, wspierające wyłamujący się ponad nimi gzyms wieńczący. Podwieszenie kosza jest w formie czterech wolutowych kabłąków spiętych spłaszczonym pierścieniem. Zaplecek jest w formie prostokątnej płyciny ujętej parą pilastrów wspierających wyłamujące się ponad nimi belkowanie z wydatnym gzymsem. Zwieńczenie ma formę półkolistego przyczółka. Pola kosza ambony wypełniają płaskorzeźbione przedstawienia trzech świętych Janów. W środkowym znajduje się św. Jan Kanty siedzący przy pulpicie z otwartą księgą, poniżej znajduje się kartusz herbowy, o krawędziach zdobionych ornamentyką akantową, z napisem: „Et lex / clementia / in linqua / eius”, natomiast w medalionie powyżej jest zamknięta księga z siedmioma pieczęciami. Po lewej znajduje się św. Jan Ewangelista, poniżej na kartuszu napis: „Quia verum est testimo/nium eius”, w medalionie zaś klatka. Po prawej jest przedstawienie św. Jana Chrzciciela z kartuszem z napisem: „Et enim / manus Domini / errat /cum / suo” oraz medalionem ze znakiem ręki trzymającej trąbę. Pilastry zdobią motywy kampanulli oraz uskrzydlonych główek anielskich, z których niektóre są na tle konch. Tuż pod gzymsem wieńczącym podwieszona jest girlanda kwiatowa. Belkowanie zaplecka ambony wsparte jest dodatkowo na wolutowych wspornikach, trzony pilastrów zdobią kampanulle. Po środku płyciny zaplecka, nad wejściem znajduje się ujęty akantem kartusz herbowy z napisem: „Docebit vos omnia”. Zwieńczenie ambony zdobią figurki dwóch par aniołków, z czego jedna usytuowana jest na krawędziach przyczółka, druga wypełnia pole tympanonu. Ukazane naprzeciw siebie w pozycjach półleżących, o przeplatających się nogach obuczącz podtrzymują otwartą księgę z napisem: „EVANGELIUM IESU CHRISTI”. Szczyt zwieńczenia jest w formie promienistej glorii z gołębicą Ducha Świętego po środku. Struktura ambony jest pomalowana na biało, podobnie, jak odsłonięte partie ciał aniołków. Detal architektoniczny, ornamnetyka, szaty i skrzydła są złocone i srebrzone.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona wisząca, przyścienna, umieszczona na ścianie łuku tęczowego, z parapetem dziś nieistniejących schodów od strony prezbiterium i usytuowanej przy nim kaplicy. Kosz ambony założony na rzucie trójliścia z trójkątnymi występami, wsparty na puklowanej konsoli z podwieszoną szyszką. Dolna część ambony wybrzuszona, pokryta rozłożystymi liśćmi akantu, kosz prosty na rzucie odcinków koła z prostokątnymi płycinami wypełnionymi liśćmi akantu, zakończony profilowanym gzymsem. Zaplecek z profilowaną płyciną zakończoną łukiem półkolistym nadwieszonym. Nad koszem baldachim powielający rzut kosza, zwieńczony silnie wystającym gzymsem, z podwieszoną w podniebieniu gołębicą Ducha Świętego na tle glorii promienistej. Nad baldachimem kabłąki w formie spływów wolutowych opatrzonych liśćmi akantu, podtrzymujące koronę zamkniętą z kulą i krzyżem. Parapet schodów z dekoracją w postaci trzech płycin w kształcie równoległoboku obwiedzionych profilowanymi ramami. Płycina w polu łączącym parapet schodów z podestem przed amboną w formie stojącego prostokąta z uszakami, ujętego motywami roślinnymi. Ambona w kolorze czarnym, z zielonymi i czerwonymi imitacjami marmoryzacji, ze złoconymi ornamentami.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca ustawiona przy północnej ścianie, dostępna jednobiegowymi schodami z balustradą od strony prezbiterium. Kosz na planie sześcioboku u dołu z ćwierćwałkiem, zdobionym na narożach dekoracją rokokową; u góry zamknięty profilowanym gzymsem. Ścianki artykułowane spływami wolutowymi o karbowanych trzonach. W polach prostokątne płyciny mieszczące płaskorzeźbione rocaille. Podwieszenie w formie stożka o wklęsło-wypukłych bokach, zakończonego płaskorzeźbioną rozetą. Ścianki flankowane w narożach analogicznie jak kosz, w polach trapezoidalne płyciny, przerwane pośrodku okręgiem z rozetką. Zaplecek prostokąty ujęty płaskim obramieniem o zgeometryzowanych wolutach w dolnych narożach oraz rocaille'm w górnych. Pośrodku płaskorzeźbione przedstawienie św. Jana Chrzciciela na tle pejzażu. Baldachim powtarzający plan kosza, zwieńczony wazonem ustawionym na sześciu spiętych kabłąkach. W podniebiu gołębica Ducha Świętego na tle promienistej glorii, na brzegach zawieszony lambrekin. Balustrada schodów pełna, od dołu ujęta półwałkiem, zamknięta profilowanym gzymsem, w polu dwie płyciny w kształcie rombów, w których umieszczone są rocaille. Balustrada zakończona filarkiem, na którym ustawiony jest wazonik. Całość struktury ambony polichromowana w odcieniach brązu, płaskorzeźba wielobarwna, profilowania i detal architektoniczny pozłacany, podniebienie baldachimu malowane na niebiesko, lambrekin posrebrzany.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona stojąca, ustawiona w prezbiterium. Stopa na planie ośmioboku z uskokiem; tuleja na podwójnym cokole, ośmioboczna, przechodząca w podstawę dla kosza; dekorowana w narożach maswerkiem. Kosz na planie sześciu boków z ośmioboku. Ścianki wydzielone wąskimi kolumienkami na wysokich cokołach podtrzymujących wysokie imposty i parapet kosza. W polu ścianek bocznych prostokątne płyciny z maswerkiem, powyżej fryz z kwadratowymi płycinami ze stylizowanymi rozetkami. Kosz u spodu dekorowany motywem geometrycznym i krenelażem. Na parapecie ustawiony na nóżce kwadratowy pulpit w profilowanej ramie. Z boku dwustopniowe schodki z metalową, ażurową balustradą, dekorowaną motywem roślinnym. Polichromia w kolorze jasnozielonym, z marmoryzowanymi i czerwonymi elementami, detale złocone.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca z dostępem od zakrystii. Podwieszenie w formie odwróconego ostrosłupa o ściętym wierzchołku, na krawędziach flankowane pilastrami zakończonymi u góry wolutowo, a na ściankach zdobione płycinami. Kosz na planie kwadratu umieszczony na wybrzuszonej podstawie, dekorowanej rocaille'owymi kartuszami, o ściętych górnych narożach; ścianki wklęsłe, zwężające się ku górze, ujęte w narożach pilastrami z trzonami dekorowanymi rocaille'em i zwisami z różanych gałązek. Podpory dźwigają gzyms wyłamany na ich osi, tworzący parapet. W polu ścianek płyciny z rocaille'ami w narożach z malowanymi olejem na desce obrazami przedstawiającymi ewangelistów. Od strony lewej: św. Mateusz z aniołem, pośrodku św. Marek z lwem i św. Łukasz z wołem, a po prawej św. Jan z orłem. Ewangeliści ukazani w pozycji siedzącej z księgami w dłoniach, ubrani w różnokolorowe, powłóczyste szaty na złotym tle. Zaplecek w kształcie stojącego prostokąta, ujęty pilastrami dekorowanymi rocaille'ami. W polu płycina w kształcie stojącego prostokąta, zamkniętego łukiem nadwieszonym z płaskorzeźbionymi tablicami dekalogu, ujętymi od dołu skrzyżowanymi gałązkami oliwnymi, związanymi wstęgą. Belkowanie nad zapleckiem o wypukłej linii, z przerwanym pośrodku gzymsem, od góry wypełnionym rocaille'em, od dołu ozdobionym podwieszonym lambrekinem z chwostami. Zwieńczenie ma formę zbliżoną do trapezu, ujęte jest wolutami spływającymi na belkowanie, na których ustawione są rokokowe wazony. W polu zwieńczenia znajduje się medalion z glorią pośród obłoków, a powyżej gołębica Ducha Świętego. Zwieńczenie flankują umocowane na ścianie, uskrzydlone główki aniołków dobrej i złej rady: po lewej o jasnej karnacji, a po prawej o czarnej karnacji. Szczyt zwieńczenia ma formę gzymsu z podwieszonym lambrekinem. Całość wieńczy zawieszona na ścianie promienista gloria z wieńcem utworzonym z obłoków. Struktura polichromowana jest w kolorze czerwonym, z czarnymi profilami oraz złoconą i srebrzoną ornamentyką.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca, z wejściem od strony zaplecka. Kosz jest na planie ściętego sześcioboku ze ściankami wydzielonymi półfilarami o kapitelach korynckich. Pola ścianek wypełniają płyciny w kształcie stojącego prostokąta o narożach w formie uszaków, ujęte profilowanym obramieniem. Dół kosza obiega belkowanie z wybrzuszonym architrawem, szerokim fryzem i delikatnym gzymsem. Podwieszenie kosza zakończone jest motywem złoconej szyszki. Parapet ambony jest w formie belkowania ze znacznie wysuniętym gzymsem. W dolnej części zaplecka znajdują się prowadzące na ambonę drzwi. Powyżej jest płycina w kształcie leżącego prostokąta z płaskorzeźbioną, złoconą parą tablic Mojżeszowych, ujętych srebrzonymi obłokami. Baldachim na rzucie sześcioboku tworzy sześć wklęsłych płycin, dołem obiega je belkowanie z wydatnym gzymsem. Powyżej gzymsu znajduje się niewysoki cokół wyłamujący się na narożach, na których ustawione są płonące wazony. Baldachim wieńczy krzyż. Płyciny kosza ambony zdobią motywy stylizowanej ornamentyki roślinnej, w podniebiu znajduje się sylwetka gołębicy Ducha Świętego ujętej promienistą glorią. Struktura ambony utrzymana jest w odcieniach brązu, detal architektoniczny i ornamentyka są złocone i srebrzone.
ambona

Ambona

Jak cytować?

Paulina Kluz, ks. Szymon Tracz, "ambona", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ambona-122

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności