Cudowne rozmnożenie chleba

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Kęty
Miejscowość
Bulowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Wojciecha Biskupa i Męczennika
Miejsce przechowywania
ołtarz boczny Opatrzności Bożej w zamknięciu prawej nawy bocznej
Identyfikator
DZIELO/23896
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
przed 1878 rokiem
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Lipnik (obecnie Bielsko-Biała)
Technika i materiał
olej na płótnie
Wymiary szczegółowe
Wysokość bez ramy – 164 cm
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Obraz najprawdopodobniej powstał w pracowni Petera Michala Bohúňa (1822-1878), czynnego w Lipniku (obecnie Bielsko-Biała) w latach 1865-1878. Przeznaczono go na zasuwę do jednego z bocznych ołtarza w Bulowicach. Po zakończeniu rozbudowy kościoła o dwie nawy boczne w latach 2007-2008 obraz umieszczono w nowej nastawie ołtarzowej w nawie południowej.

Opis

Obraz uzyskał kształt stojącego prostokąta zamkniętego u góry łukiem odcinkowym, obramienionym profilowaną, złoconą ramą. W centrum kompozycji przedstawiono frontalnie siedzącego na niewielkim wzniesieniu Chrystusa z rozłożonymi rękami. Zbawiciel ma nieznacznie ujętą głowę w trzech czwartych w prawo. Jego pełną twarz o jasnej karnacji z rumianymi policzkami charakteryzuje wydatny nos i usta oraz łagodne spojrzenie. Okalają je gęste, brązowe włosy spływające na ramiona oraz krótka broda. Jezusa ubrany jest w czerwoną tunikę przewiązaną w pasie oraz niebieski płaszcz podbity bladym filetem, spiętym pod szyją i okrywającym jego plecy, a także nogi. Spod tuniki widać fragment lewej, bosej stopy. Jego głowę okala żółty nimb. Przed Jezusem z prawej strony klęczy na lewe kolano ujęty w profilu chłopak trzymający oburącz płaski kosz z pięcioma bochenkami chleba. Chłopiec odchylając się nieznacznie do tyłu ciężar kosza wspiera na prawej nodze. Ma owalną twarz o rumianych policzkach z drobnym nosem i ustami, okoloną krótkimi, jasnymi włosami. Ubrany jest w luźną, jasną koszulę z podwiniętymi rękawami oraz krótkie, brązowe spodnie. Przed nim w prawym rogu kompozycji leży pusty wiklinowy kosz, a obok niego na ziemi dwie ryby. Za Zbawicielem stoi trzech apostołów z nimbami talerzowymi nad głowami. Pierwszy z lewej widoczny jest nieznacznie od tyłu. To starszy mężczyzna z siwiejącymi włosami i brodą, ubrany w niebieską tunikę, ochrowy płaszcz i sandały. Dwóch następnych flankuje postać Jezusa. Obaj zostali przedstawieni frontalnie. Apostoł z lewej strony trzyma złożone ręce na wysokości piersi. Jego głowę otacza bujny zarost i broda. Ubrany jest w bladofioletową tunikę i narzucony na ramiona ciemnozielony płaszcz. Z kolei apostoł z prawej strony Chrystusa to młody mężczyzna, który obiema rękami zdaje się wskazywać na trzymany przez chłopca przed Jezusem kosz z chlebem. Ma on owalną twarz pozbawioną zarostu o jasnej karnacji i rumianych policzkach z wydatnym nosem i pełnymi ustami. Jego głowę otaczają krótkie, jasne włosy. Młodzieniec ubrany jest w luźną, ciemnozieloną tunikę oraz w czerwony płaszcz podbity bladym fioletem przerzucony przez lewe ramię. Na drugim planie w głębi za chłopcem z koszem chleba i najmłodszym apostołem widać grupę siedzących ludzi. Podobną grupę przedstawiono w głębi obrazu na trzecim planie na tle wzgórzystego krajobrazu z rozlanym jeziorem i roślinnością oraz bladoniebieskim niebem z obłokami.

Zarys problematyki artystycznej

Poprzez scenę cudownego rozmnożenia chleba przez Chrystusa odwoływano się do prawdy o Bożej Opatrzności. Szczególny kult tej prawdy wiary istniał na Śląsku Cieszyńskim i Opawskim, a także na Morawach, w Czechach i krajach dawnej monarchii habsburskiej. W zbliżony sposób z siedzącym Chrystusem w centrum przedstawiono scenę rozmnożenia chleba na obrazie z drugiej połowy XVIII wieku w dawnej kaplicy przypałacowej w Kończycach Małych, która stanowiła lokalne sanktuarium Opatrzności Bożej licznie odwiedzane przez pielgrzymów. Z kolei motyw chłopca podającego Chrystusowi chleby w koszu występuje na obrazie ze sceną cudownego rozmnożenia chleba w ołtarzu głównym w kościele Opatrzności Bożej w Bielsku-Białej z drugiej połowy XIX wieku. Za autorstwem Petera Michala Bohúňa bulowickiego obrazu przemawia sposób kształtowania postaci, modelunek twarzy oraz kolorystyka szat, co można zauważyć w zestawieniu np. sygnowanych przez niego stacji drogi krzyżowej w Polance Wielkiej i w kościele Opatrzności Bożej w Bielsku-Białej, czy też na dwóch obrazach ze św. Katarzyną Aleksandryjską i św. Janem Nepomucenem w Polance Wielkiej oraz obrazie św. Urbana w ołtarzu głównym w Brzeszczach.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ostatnią konserwację przeprowadzono po 2008 roku.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4, Województwo katowickie, z. 3, Miasto Cieszyn i powiat cieszyński, red. I. Rejduch-Samkowa, J. Samek, Warszawa 1974, s. 92, il. 162;
Sz. Tracz, Troska o artystyczne dziedzictwo sztuki sakralnej w Diecezji Bielsko-Żywieckiej w latach 1992-2012, [w:] In aedificationem Corporis Christi. W 50-lecie święceń prezbiteriatu Księdza Biskupa Tadeusza Rakoczego Pierwszego Pasterza Diecezji Bielsko-Żywieckiej, red. T. Borutka, Bielsko-Biała, Kraków 2013, s. 363.

Streszczenie

Obraz najprawdopodobniej powstał w pracowni Petera Michala Bohúňa (1822-1878), czynnego w Lipniku (obecnie Bielsko-Biała) w latach 1865-1878. Przeznaczono go na zasuwę do jednego z bocznych ołtarza w Bulowicach. Po zakończeniu rozbudowy kościoła o dwie nawy boczne w latach 2007-2008 obraz umieszczono w nowej nastawie ołtarzowej w nawie południowej.

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Cudowne rozmnożenie chleba", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/cudowne-rozmnozenie-chleba

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności