Stacje drogi krzyżowej
Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Mogilany
Miejscowość
Gaj
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Mogilany
Parafia
Parafia Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Miejsce przechowywania
kościół
Identyfikator
DZIELO/01256
Kategoria
obraz
Ilość
14
Czas powstania
przed 1868 rokiem
Technika i materiał
olej na płótnie; drewno, techniki stolarskie, złocenie
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Dzieje zabytku
Proboszcz Tomasz Leśniak w 1868 roku wprowadził do kościoła w Gaju kanoniczną drogę krzyżową, zatem stacje musiały powstać przed tym rokiem. W 1995 roku obrazy zostały odnowione.
Opis
Stacje drogi krzyżowej w formie obrazów o kształcie stojącego prostokąta, ujęte drewnianą, profilowaną ramą, zwieńczone cokolikiem z krzyżem równoramiennym. U dołu ramy podwieszone pole o fantazyjnym kształcie z rzymską cyfrą. Sceny wielofigurowe, ukazane we wnętrzach lub na tle pejzażu. Postać Chrystusa przedstawiona w różowej tunice i niebieskim płaszczu lub w białym perizonium, z nimbem wokół głowy. Kolorystyka przedstawień intensywna.
Zarys problematyki artystycznej
Stacje drogi krzyżowej tworzy czternaście krzyżyków bądź obrazów ilustrujących poszczególne etapy męki Chrystusa, od sądu Piłata po złożenie ciała Jezusa w grobie. Wierni, przechodząc przez wszystkie stacje, dostępują odpustów. Według tradycji zapoczątkowała je sama Matka Boska, która po śmierci Syna przeszła śladami Chrystusa przez jego drogę krzyżową, opłakując wszystkie jej etapy. Droga krzyżowa znana jest od XIII wieku, natomiast rozpowszechnili ją franciszkanie, którzy utworzyli pierwsze stacje w Jerozolimie, później zaś przeszczepili nabożeństwo do Europy. Dopiero na przełomie XVII i XVIII wieku za odprawienie drogi krzyżowej zaczęto udzielać odpustów.
Stan zachowania / Prace konserwatorskie
Dobry.
Streszczenie
Proboszcz Tomasz Leśniak w 1868 roku wprowadził kanonicznie nabożeństwo drogi krzyżowej, zatem stacje musiały powstać przed tym rokiem. Stacje drogi krzyżowej tworzy czternaście krzyżyków bądź obrazów ilustrujących poszczególne etapy męki Chrystusa, od sądu Piłata po złożenie ciała Jezusa w grobie. Wierni, przechodząc przez wszystkie stacje, dostępują odpustów.
Bibliografia
Wiecheć Władysław, "Parafia Matki Bożej w Gaju", Kraków 2001
Nowowiejski Antoni, "Wykład liturgii Kościoła katolickiego", Warszawa 1893
Inne dzieła z tego miejsca
Inne dzieła z tego roku
![Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta przedstawiający Matkę Boską Różańcową z Dzieciątkiem i świętymi dominikańskimi. W centrum kompozycji tronująca Matka Boska z Dzieciątkiem na kolanach, po bokach której klęczące postacie św. Dominika i św. Katarzyny Sieneńskiej. Matka Boska ukazana frontalnie, przechylona delikatnie w prawo z pochyloną głową, ukazaną w trzech czwartych, prawą ręką opuszczoną wzdłuż ciała podaje różaniec św. Dominikowi, lewą podtrzymuje Dzieciątko. Twarz o delikatnym rysach z długim i wąskim nosem oraz drobnymi ustami, głowa okolona ciemnobrązowymi, długimi włosami z przedziałkiem na środku. Maria jest ubrana w czerwoną suknię oraz niebieski płaszcz, ułożony na kolanach, zdobiony na brzegach złocona bordiurą. Głowa ujęta nimbem z jedenastu gwiazd, a na niej założona otwarta korona. Dzieciątko ukazane frontalnie, w postawi stojącej, rączkami przekazujące różaniec św. Katarzynie Sieneńskiej. Twarz okrągła z wąskim nosem, małymi ustami i silnie zarumienionymi policzkami. Głowa okolona jasnymi, krótkimi włosami, wokół niej nimb krzyżowy wpisany w okrąg. Dzieciątko ubrane w biała tkaninę, odsłaniającą prawe ramię. Po lewej stronie obrazu św. Dominik ukazany z prawego profilu, w pozycji klęczącej, lewą ręką sięga po różaniec, prawą, w której trzyma gałązkę białej lilii wyciąga przed siebie. Głowa zwrócona do góry, z tonsurą, nad nią mały i okrągły nimb. Twarz szczupła o śniadej karnacji, okolona zarostem, prosty nos, głęboko osadzone oczy patrzące w górę. Święty ubrany jest w biały habit oraz czarny płaszcz dominikański. Święta Katarzyna zwrócona w trzech czwartych w prawo, w pozycji klęczącej, z głową uniesioną do góry, prawą ręką odbiera różaniec, w lewej trzyma gałązkę białej lilii. Twarz z zaróżowionymi policzkami, szczupła, o ciemnobrązowych oczach uniesionych ku górze, prostym nosie, różowych ustach i wydatnym podbródku. Święta ubrana jest w habit i płaszcz dominikański; z podwiką i welonem; z koroną cierniową na głowie, nad nią złoty i okrągły nimb. W dolnej części obrazu posadzka, u stóp Marii wianek z różowych róż, w górze pochmurne niebo i uskrzydlone główki aniołków. W prawym dolnym narożu, sygnatura zasłonięta ramą „M. Sz.[?]”. Na odwrociu napis „RENOVATUM ANNO 1990 / STARANIEM KS(IĘDZA) PRAŁATA / BRONISŁAWA FIDELUSA / KANCLERZA KURII / RODEM Z ZEMBRZYC”. Rama drewniana, profilowana i złocona.](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/5761655c94eef3d32613de3c/WorkImage/5d9dcc050f12b271a5fdf0e8/5d9dcc050f12b271a5fdf0e8_blockSmall.jpg?rand=1714059426)
Podobne dzieła
Po tytule
Po kategorii
Po tagach
Po technice i materiale
![Zdjęcie nr 1: Obrazy w kształcie stojących prostokątów, ujęte w prostokątne, drewniane ramy, zakończone u góry trójkątnym przyczółkiem, nakrytym profilowanym gzymsikiem i zwieńczone prostym krzyżykiem. W polu przyczółka numery stacji. Kompozycje wielofigurowe, postacie statyczne, przedstawione na tle sumarycznie oddanego krajobrazu lub sztafażu architektonicznego. Kolorystyka intensywna z dominacją czerwonych i niebieskich płaszczy. W dolnej części każdego obrazu podpis sceny, malowany czarno na białym pasku:
1. „St(acja) I / Fundatorem [tekst nieczytelny] / JEZUS NA ŚMIERĆ OSĄDZONY”;
2. „St(acja) II / JEZUS BIERZE KRZYŻ NA ZBITE RAMIONA”;
3. „St(acja) III / JEZUS ONDLALY PIERWSZY RAZ UPADA”;
4. „St(acja) IV / JEZUS POTYKA SIE Z NAYSWIEISZA”;
5. „St(acja) V / JEZUSOWI KRZYŻ CIĘŻKI NIEŚĆ POMAGA SZYMON”;
6. „St(acja) VI / JEZUSOWI TWARZ SKRWAWIONA I UPLWANA”;
7. „St(acja) VII / R: Q: S: P: / JEZUS DRUGI RAZ UPADA POD KRZYZEM”;
8. „St(acja) VIII / JEZUS NAUCZA PŁACZĄCE NAD SOBĄ NIE/WIASTY ”;
9. „St(acja) IX / JEZUS TRZECI RAZ UPADA POD KRZYŻEM”;
10. „St(acja) X / JEZUS Z SZAT OBNAŻONY”;
11. „St(acja) XI / JEZUS OKRUTNIE DO KRZYŻA PRZYBITY”;
12. [brak zdjęcia]
13. [brak zdjęcia]
14. „St(acja) XIV / JEZUS DO GROBU WŁOZONY / Franz Jog Mahler in Fre(?) / 6 Aprill 1827”.](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/5761631d94eef3d32613b9c8/WorkImage/5ec66d1666ea2b0a6d814ea6/5ec66d1666ea2b0a6d814ea6_home.jpg?rand=1714059426)
![Zdjęcie nr 1: Stacje drogi krzyżowej w formie stojącego prostokąta w drewnianej ramie, ujęte od góry i dołu uszami o fantazyjnym wykroju, zwieńczone krzyżykiem. W dolnej części podpisy stacji, a na górnych uszach ich numery pisane cyframi rzymskimi. Kompozycja otwarta i wielopostaciowa, przedstawienia dynamiczne z przewagą linii diagonalnych. Kolorystyka bogata z przewagą barw ziemi, błękitu i czerwieni. Światło rozproszone, na szatach modelunek światłocieniowy. Draperia bogata i płynna. Wokół głów postaci pozłacane nimby, otoczone czarnym konturem. Rama drewniana, profilowana i ciemnobrązowa ze złoconymi pasami. Na dolnych uszach podpisy w języku słowackim, pisane kursywą, w dwóch wersach:
„I. / Ježiš na smartˇodsúdený.”
„II. / Ježiš berie križ na ramená svoje.”
„III. / Ježiš po prvýkratˇ padá pod križom.”
„IIII. / Ježiš nesúc križ stretá saso svoju żarmúte nou Matkou.”
„V. / Šimon pomáha Ježiš - sovi niest križ.”
„VI. / Veronika podáva Ježiššovi ru[?]nik kutieraniu tvári jeho.”
„VII. / Ježiš to druhýkrát padá pod križom.”
„VIII. / Ježiš napomina placúce ženy jeruzalemské.”
„IX. / Ježiš to tretikrát padá pod križom.”
„X. / Ježišša zo siat vyzliekajú a zlcou napájajú.”
„XI. / Ježiša na križ pribijajú.”
„XII. / Ježiš na križi skonáva.”
„XIII. / Telo Ježiššova z križasni majú a Marii do lona skladajú.”
„XIV. / Telo Ježiššovo kladú do hrobu."](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/576163b494eef3d32613c4fd/WorkImage/5feb30752892e745ce856d66/5feb30752892e745ce856d66_home.jpg?rand=1714059426)
![Zdjęcie nr 1: Stacje drogi krzyżowej zawieszone na ścianach bocznych nawy głównej. Obrazy w kształcie stojących prostokątów. W zwieńczeniu w kartuszu oplecionym rzeźbionymi liśćmi akantu malowane nazwy stacji, zapisane „STACYA I / STACYA II [...]”. U góry zakończone krzyżykiem łacińskim. Obrazy ujęte profilowaną ramą, zdobioną kimationem. Kolorystyka żywa, z dominacją czerwieni i błękitu, plan dalszy rozmyty. Rama polichromowana na bordowo, profilowania i ornamentyka złocone, detale srebrzone.](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/576163cd94eef3d32613c699/WorkImage/5c35d797f46d754594b67653/5c35d797f46d754594b67653_home.jpg?rand=1714059426)
Jak cytować?
Paulina Kluz , "Stacje drogi krzyżowej", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło: https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/stacje-drogi-krzyzowej-21