Scena Ukrzyżowania na belce tęczowej

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
suski
Gmina
Jordanów
Miejscowość
Łętownia
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Św. Apostołów Szymona i Judy
Tagi
rzeźba XVII wieku Scena Ukrzyżowania
Miejsce przechowywania
belka tęczowa
Identyfikator
DZIELO/10738
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
pierwsza połowa XVII wieku
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie i rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie, srebrzenie
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Scena rzeźbiarska Ukrzyżowania na belce tęczowej została wykonana w pierwszej połowie XVII wieku. Po wybudowaniu nowego kościoła (1760-1765) została do niego przeniesiona.

Opis

Belka tęczowa o falistym zarysie, zwieńczona profilowanym gzymsem. Z przodu napis „WSZYSCY KTÓRZY PRZYCHO/DZICIE OBACZCIE I UWAŻCIE: / OCZY MOJE BĘDĄ OTWARTE I USZY NACHYLONE NA PROŚBĘ TEGO KTÓRY SIĘ NA TEM MIEJSCU MODLIĆ BĘDZIE.”, na odwrociu napis „TEN KOŚCIÓŁ FUNDOWANY/ PRZEZ BARBARĘ LISICKĄ. / KONSEKROWANY W ROKU 1766. / ODNOMIONY W ROKU 1902. PO RAZ DRUGI W 1980”. Na belce ustawione figury ze sceny Ukrzyżowania. Pośrodku krzyż, do którego przybita jest trzema gwoździami figura umarłego Chrystusa. Ciało w lekkim zwisie o horyzontalnie rozłożonych ramionach, z głową opadającą na prawe ramię, z lekko ugiętymi nogami oraz stopami skrzyżowanymi w układzie prawa na lewą. Twarz ma szczupłą, o zamkniętych oczach, uniesionych brwiach, dużym, wąskim nosie oraz otwartych ustach, okoloną krótką, falowaną brodą i silnie kręconymi włosami opadającymi na ramiona. Na głowie ma koronę cierniową. Ciało jest wychudzone, o silnie zaznaczonych, guzowatych żebrach klatki piersiowej oraz mięśniach i ścięgnach ramion i ud. W partii bioder złocone perizonium zawieszone na sznurze, odsłaniające prawe udo, zawiązane ze zwisem tkaniny na prawym biodrze.
U dołu krzyża klęczy Maria Magdalena, zwrócona w trzech czwartych w lewo, z uniesioną głową, obiema rękami obejmuje belkę. Twarz ma pociągłą, o małych oczach, krótkim nosie i wąskich ustach, okoloną długimi falowanymi włosami opadającymi na ramiona. Ubrana jest w srebrzoną suknię oraz złocony płaszcz.
Po prawej stronie krzyża figura Marii, zwrócona w trzech czwartych w lewo, w kontrapoście, z pochyloną głową i rękami skrzyżowanymi na piersi. Twarz ma pociągłą, o wąskich oczach, uniesionych brwiach, małych nosie i ustach. Ubrana jest w srebrzoną suknię oraz złocony płaszcz narzucony na głowę i ramiona, wokół głowy ma białą podwikę.
Po lewej stronie krzyża św. Jan zwrócony w trzech czwartych w prawo, w kontrapoście, prawą rękę kładzie na piersi, w lewej, opuszczonej trzyma księgę. Twarz ma pociągłą, o wąskich oczach, małych nosie i ustach, okoloną brązowymi, silnie kręconymi włosami, sięgającymi ramion, z czubem nad czołem. Ubrany jest w srebrzoną tunikę z kołnierzykiem, przepasaną w talii oraz złocony płaszcz zarzucony na prawe ramię i podtrzymywany na lewym boku. Polichromia ciał postaci naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Przedstawienie Ukrzyżowania z Marią i św. Janem zostało zaczerpnięte ze sceny, która wydarzyła się podczas męczeńskiej śmierci Chrystusa na krzyżu, a którą opisuje Ewangelia św. Jana: „Kiedy więc Jezus ujrzał Matkę i stojącego obok Niej ucznia, którego miłował, rzekł do Matki: «Niewiasto, oto syn Twój». Następnie rzekł do ucznia: «Oto Matka twoja». I od tej godziny uczeń wziął Ją do siebie” (J 19, 26-27). Chwilę później Chrystus skonał i ten właśnie moment opłakiwania z postaciami Marii i św. Jana przedstawia grupa rzeźbiarska. Święta Maria Magdalena była jedną z niewiast obecnych przy ukrzyżowaniu Chrystusa. W ikonografii nowożytnej wyodrębniona spośród grupy niewiast Maria Magdalena zaczęła się pojawiać w towarzystwie Marii i Jana, jako klęcząca u dołu krzyża. W tym kontekście postacie Marii i Jana symbolizowały wiernych, natomiast obecność Marii Magdaleny nawróconych grzeszników.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Przetarcia złoceń i srebrzeń, silne zabrudzenia.

Streszczenie

Scena rzeźbiarska Ukrzyżowania na belce tęczowej została wykonana w pierwszej połowie XVII wieku. Przedstawienie Ukrzyżowania z Marią i św. Janem zostało zaczerpnięte ze sceny, która wydarzyła się podczas męczeńskiej śmierci Chrystusa na krzyżu, a którą opisuje Ewangelia św. Jana (J 19, 26-27). Święta Maria Magdalena była jedną z niewiast obecnych przy ukrzyżowaniu Chrystusa. W tym kontekście postacie Marii i Jana symbolizowały wiernych, natomiast obecność Marii Magdaleny nawróconych grzeszników.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Dziubecki Tomasz , "Ikonografia Męki Chrystusa w nowożytnym malarstwie kościelnym w Polsce", Warszawa 1996

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Scena Ukrzyżowania na belce tęczowej", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/scena-ukrzyzowania-na-belce-teczowej

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności