Ołtarz główny

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wielicki
Gmina
Wieliczka
Miejscowość
Podstolice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Wieliczka
Parafia
Ducha Świętego
Miejsce przechowywania
prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/22906
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
przed 1754 rokiem
Technika i materiał
piaskowiec; drewno cięte, rzeźbione, polichromowane, złocone, srebrzone
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

W inwentarzu z 1754 roku, w części, gdzie opisano wyposażenie ówczesnej świątyni w Podstolicach, wymienione są cztery ołtarze, w tym „ołtarz wielki […] umieszczony na dwóch stopniach, z balaskami, z mensą murowaną, częściowo złocony” zawierający obraz „Zesłanie Ducha Świętego”. Po wybudowaniu w 1870 roku nowego kościoła zostały w nim umieszczone ołtarze stanowiące wyposażenie rozebranej świątyni. W ramach przygotowań do jubileuszu 700-lecia istnienia parafii w latach dziewięćdziesiątych XX wieku wykonano m.in. konserwację obrazu „Zesłania Ducha Świętego” przeprowadzoną przez Sabinę Kozłowską, zaś w 1991 roku wizerunku Matki Boskiej Podstolickiej autorstwa Barbary Budziaszek.

Opis

Ołtarz architektoniczny, jednokondygnacyjny, jednoosiowy, z bramkami i zwieńczeniem. Ołtarz kamienny, sarkofagowy, wklęsło-wypukły, na cokole. Mensa kamienna, o brzegu w formie profilowanego gzymsu. Tabernakulum drewniane, obite blachą, w postaci prostopadłościennej skrzynki, z wypukłą ścianką frontową, flankowane parą drewnianych kolumienek o kapitelach kompozytowych, na cokołach. Drzwiczki w formie kwadratu zamkniętego łukiem półkolistym, ujęte ramą z odlewaną dekoracją roślinną, w polu aplikowane, odlewane przedstawienie kielicha eucharystycznego w glorii promienistej na obłoku, z kłosami zbóż po bokach. Na tabernakulum osadzony tron wystawienia w formie prostopadłościanu, z wypukłą ścianką frontową oraz obrotową niszą ujętą profilowaną ramą, flankowany parą kolumienek o kapitelach kompozytowych, dźwigających imposty oraz przerwane w partii architrawu i fryzu belkowanie opasujące go z trzech stron. Na osi podpór przerwany, segmentowy przyczółek, ustawiony pod kątem. Na belkowaniu figurka Baranka Apokaliptycznego, leżącego na księdze na tle glorii promienistej.
Retabulum na dwustrefowym cokole, w górnej partii zryzalitowanym przy brzegach, ujęte parą zwielokrotnionych pilastrów oraz stojącą przed nimi parą kolumn o kapitelach kompozytowych, ustawionych pod katem względem lica. Podpory dźwigają pełne belkowanie, wyłamane na ich osi, przerwane nad polem środkowym; na linii kolumn przerwany półokrągły przyczółek. W polu zwieńczenia gloria promienista z rzeźbioną gołębicą Ducha Świętego w otoczeniu obłoków i uskrzydlonych główek anielskich. W polu środkowym nisza w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem segmentowym, w profilowanej ramie, z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem w aediculi. Bramki z przejściami w formie wydłużonego, stojącego prostokąta o wklęsłych górnych narożach, zamknięte dwoma spływami wolutowymi stanowiącymi podstawę dla cokołów na figury św. Piotra i św. Pawła.
Cokoły kolumn dekorowane akantem. W polu środkowym, nad niszą para puttów podtrzymujących koronę; ramę flankują rocaillowe zwisy; u jej spodu palmety i rozety. Na brzegach belkowania wazony dekorowane plecionką i liśćmi. Kondygnacja ujęta uszami utworzonymi z wolut i liści palmowych. Spód cokołu wieńczącego bramki dekorowany muszlą; woluty zdobione kampanulami.
Struktura polichromowana w kolorze szaro-niebieskim; kolumny, ramy, gloria, profile i ornamentyka złocone; obłoki srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Struktura ołtarza głównego w Podstolicach powstała przed 1754 rokiem. Nastawa należy do typowych dla Małopolski dzieł, których geneza sięga twórczości Baltazara Fontany. Retabulum z ukośnie dostawionymi kolumnami, przerwanym przyczółkiem z motywem promienistej glorii wstępującej w partię przerwanego belkowania – motywem często stosowanym przez włoskiego artystę. Wpływy twórczości Baltazara Fontany widoczne są także w plastyce rzeźb św. Piotra i św. Pawła flankujących nastawę. Figury charakteryzują obfite drapowania, miękki modelunek częściowo rozwianych szat. Taki sposób opracowania struktury wywodzi się z tradycji rzeźby krakowskiej pierwszej połowy XVIII wieku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Struktura ołtarza głównego w kościele parafialnym w Podstolicach powstała przed 1754 rokiem. Nastawa należy do typowych dla Małopolski dzieł powstałych pod wpływem twórczości Baltazara Fontany.

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Ołtarz główny", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-glowny-117

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności