Chrzcielnica

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wielicki
Gmina
Wieliczka
Miejscowość
Podstolice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Wieliczka
Parafia
Ducha Świętego
Miejsce przechowywania
południowa strona nawy
Identyfikator
DZIELO/22887
Kategoria
chrzcielnica
Ilość
1
Czas powstania
1833 rok
Technika i materiał
kamień kuty, cięty, rzeźbiony, rytowany; pokrywa: drewno cięte, rzeźbione, polichromowane, farba złota; kociołek: blacha miedziana
Wymiary podstawowe
wysokość – 185 cm
Inne wymiary – wys. pokrywy: 80 cm; wys. kociołka: 17 cm
Wymiary szczegółowe
Wymiar podstawy – 61 cm x 61 cm
Średnica czary – 37,5 cm
Wymiary szczegółowe
Średnica czary – 37,5 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Chrzcielnica została wykonana w 1833 roku, natomiast w 1846 roku pozłocono partie drewnianej pokrywy. W drugiej połowie XIX wieku została przeniesiona do nowo wybudowanego w 1870 roku kościoła.

Opis

Chrzcielnica na schodkowej, trójstopniowej podstawie o kwadratowym przekroju. Trzon, w formie krótkiego walca, ujęty u góry półwałkiem o dekoracji sznurowej. Czara kielichowa z rytym zdobieniem w kształcie łezek oraz inskrypcją „R(oku) P(ańskiego) 1833”. Pokrywa drewniana w formie baldachimu na planie ośmioboku zwieńczona ośmioma kabłąkami ujmującymi szyszkę, podtrzymującymi okrąg z wazonem. Naroża baldachimu artykułowane taśmą o wolutowo zwiniętych końcach. Pokrywa malowana na brązowo, jasnoniebiesko i złoto. Kociołek w formie półkolistej misy z dwoma uchwytami.

Zarys problematyki artystycznej

Jednym z podstawowych sprzętów liturgicznych stanowiących wyposażenie kościoła jest chrzcielnica służąca udzielaniu sakramentu chrztu i odnawianiu przyrzeczeń chrzcielnych. Początkowo obrzęd chrztu odbywał się przez zanurzenie i dotyczył najczęściej osób dorosłych. Miejscem, jakie służyło sprawowaniu tego sakramentu było baptysterium stanowiące odrębny lub przylegający do bryły kościoła niewielki budynek. Około VI-VII wieku obrzęd podlegał stopniowemu upraszczaniu i coraz częstszym zjawiskiem stały się chrzty dzieci. Natomiast około XII-XIII stulecia został spopularyzowany sposób chrzczenia poprzez polanie wodą. Owe przemiany spowodowały pojawienie się w przestrzeni świątyń chrzcielnic. Nie umieszczano ich w obrębie prezbiterium czy zakrystii. Najczęściej znajdowały się one po północnej, bądź północno-zachodniej stronie kościoła z uwagi na symbolikę kierunków (północ – zło, zachód – nieznajomość Boga). Chrzest bowiem był oświeceniem i odrzuceniem zła. Od XVIII wieku chrzcielnice zaczęto umieszczać naprzeciwko ambony. Od XII wieku w Europie występują chrzcielnice typu kielichowego składające się z osadzonej na stopie i trzonie z nodusem czary będącej zbiornikiem na wodę, nakrytej dekoracyjną czaszą. Struktura chrzcielnicy w kościele w Podstolicach stanowi przykład twórczości ludowej, nawiązując przy tym do form sztuki barokowej głównie poprzez kształt pokrywy. Przybiera ona ażurową formę architektonicznej kopuły artykułowanej zespołem spływów wolutowych, natomiast zwieńczenie tworzy grupa spiętych kabłąków z motywem wazonu w szczycie. Tego typy układy detali typowych dla sztuki XVIII wieku występują często w przykładach pokryw chrzcielnic barokowych.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Chrzcielnica w kościele parafialnym w Podstolicach została wykonana w 1833 roku. Stanowi ona część wyposażenia dawnego podstolickiego kościoła rozebranego w drugiej połowie XIX wieku.

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Chrzcielnica", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/chrzcielnica-56

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności