Ołtarz boczny św. Józefa

Dzieje zabytku

Dzieje zabytku nie są znane.

Opis

Ołtarz przyścienny, architektoniczny, na cokole. Mensa w typie sarkofagowym; antepedium dekorowane romboidalną plakietą z rozetą na tle liści. Na mensie tabernakulum na rzucie zbliżonym do kwadratu o ściętych przednich narożach, na profilowanej podstawie. Na froncie drzwi w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym dekorowane kielichem z hostią; na skośnych ściankach prostokątne płyciny. Zwieńczenie w formie gzymsu. Obok tabernakulum stoją niewielkie, całopostaciowe figurki aniołów – po lewej stronie skłaniającego się w modlitwie, po prawej wyciągającego ręce przed siebie. Nastawa ołtarzowa jednoosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem. Oś środkowa jest flankowana parą kolumn o kapitelach kompozytowych, ustawionych przed licem ołtarza, na tle zwielokrotnionych pilastrów. Cokoły kolumn dekorowane wieńcami laurowymi. Podpory dźwigają pełne, wyłamane wielokrotnie belkowanie oraz odpowiadające ich ułożeniu cokoły, na których klęczy para modlących się aniołów; na środku, na fryzie belkowania wić roślinna. W polu głównym, we wnęce w kształcie stojącego prostokąta obraz w kształcie takiegoż prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z przedstawieniem św. Józefa z małym Jezusem ujętego ramą z dekoracją w przyłuczach.
Kondygnację ujmują ażurowe uszaki utworzone z suchej wici akantowej połączonej z rozwiniętymi kwiatkami. Zwieńczenie o kształcie wklęsło-wypukłym, zamknięte od góry łukiem nadwieszonym utworzonym z wolut spiętych płomienistym rocaille’em. Wypełnia je mały owalny obraz z przedstawieniem św. Maksymiliana Kolbe w profilowanej ramie. Spływy zwieńczenia dekorują liście palmowe.
Struktura polichromowana na kolor jasnobrązowy ze złoconą i srebrzoną ornamentyką oraz detalami architektonicznymi; kolumny białe; tabernakulum białe z różowymi płycinami i złoconymi detalami.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz wykonano w XIX wieku, jednak odwołano się do typu struktury wykształconej i z powodzeniem stosowanej w epoce nowożytnej: konstruując nastawę jednokondygnacyjną, z większym obrazem w polu środkowym i mniejszym w zwieńczeniu. Ołtarz flankują kolumny, a szczyt w miejscu tradycyjnie umieszczanej glorii promienistej wieńczy płomienisty rocaille. Dynamiczna struktura, którą tworzą zwielokrotnione podpory, silnie wyłamane belkowanie, czy też kształt zwieńczenia dowodzą, że wzorowano się na dziełach późnego baroku. Uszaki utworzone z suchego akantu połączonego z rozwiniętymi kwiatkami, żłobkowane pilastry ujmujące pole z obrazem głównym oraz na przykład wieńce dekorujące cokoły kolumn to już inspiracje dziewiętnastowieczne. Świadomy powrót do form barokowych oraz okresu klasycyzmu czyni ołtarz boczny kościoła w Trzebuni dziełem neostylowym.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Zabrudzenia i spękania warstwy polichromii.

Streszczenie

Ołtarz w kaplicy bocznej kościoła w Trzebuni jest dziełem neostylowym wykonanym w XIX wieku. Świadczy o tym dynamiczna struktura, którą tworzą zwielokrotnione podpory, silnie wyłamane belkowanie, czy też kształt zwieńczenia uzupełniony o detale popularnie stosowane w okresie klasycyzmu.

Bibliografia