Ołtarz boczny południowy

Dzieje zabytku

Ksiądz Franciszek Malecki po objęciu probostwa w Graboszycach w 1792 roku tak opisał stan kościoła i znajdujące się w nim ołtarze: „We wnętrzu ołtarze pomalowane na biało, pozłacane. Nad wejściem za główny ołtarz z obu stron figury aniołów. W ołtarzu po lewej stronie obraz Trójcy Świętej, a po prawej św. Tekli. Ołtarze na marmurowych portalitach […]”. Pierwszy obraz Trójcy Świętej do ołtarza bocznego (stojącego po drugiej stronie nawy) pojawił się zapewne wraz z założeniem Bractwa Koronki Trójcy Świętej w Graboszycach, o którym wzmiankowano w kronice parafialnej w 1733 roku, gdy wdowa po właścicielu dworu Stanisławie Russockim z Brzezia, Anna Russocka w związku z założeniem bractwa ofiarowała na rzecz kościoła zapis. Obecnie obraz Trójcy Świętej, nowszy z 1887 roku, znajduje się w ołtarzu po drugiej stronie nawy, a umieszczona w nim również płaskorzeźba św. Tekli w zwieńczeniu, świadczy o zamianie obrazów w ciągu dziejów. Pierwotnie w zwieńczeniu ołtarza znajdowały się figury aniołów, które zostały niestety skradzione w 2001 roku.

Opis

Ołtarz przyścienny, architektoniczny, jednokondygnacyjny, jednoosiowy ze zwieńczeniem. Mensa prostopadłościenna, drewniana, ustawiona na cokole, zamknięta profilowanym gzymsem. Antepedium zdobione malowaną płyciną w kształcie leżącego prostokąta o wklęsłych narożach i zryzalitowanym górnym i dolnym boku. W polu monogram IHS otoczony wieńcem z kłosów zbóż. Tło jasnoniebieskie, fakturowane w ciemnoszare plamki. Nastawa ołtarzowa ustawiona na niskim cokole o wysuniętych do przodu impostach, na których ustawiona jest para kolumn, wspierających przerwane belkowanie i wolutowy przyczółek. Pośrodku w ramie ozdobionej płaskorzeźbionymi liśćmi obraz Matki Boskiej Różańcowej w kształcie stojącego prostokąta, zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym z uskokami. Po bokach obrazu zwisy z kamapnul. Fryz dekorowany liśćmi akantu i rozetkami. Na tle kolumn prostokątne płyciny. W zwieńczeniu monogram maryjny na tle promienistej glorii z czterema uskrzydlonymi główkami anielskimi. Po bokach ołtarza akantowe uszy, przeplecione karbowaną wstęgą. Imposty w partii cokołu zdobione płycinami w kształcie niewielkich prostokątów, wypełnionych liśćmi akantu. Struktura malowana na kolor ciemnoniebieski i fakturowana w szare plamki, trzony kolumn marmoryzowane na kolor zielono-beżowy, profilowania na kolor bordowy, detale i ornamentyka złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz boczny w kościele w Graboszycach powstał w pierwszej połowie XVIII wieku. Reprezentuje typ aediculowy, czyli jednoosiowej nastawy, ujętej parą podpór dźwigających belkowanie z promienistą glorią w zwieńczeniu. Stanowi przykład jednego z najbardziej popularnych typów retabulum w XVIII wieku w Europie, najczęściej stosowanych do ołtarzy bocznych, skromniejszych od ołtarza głównego. Razem z drugim ołtarzem bocznym powstał w nieznanym warsztacie. Obecnie w polu głównym umieszczony jest obraz Matki Boskiej Różańcowej ze świętymi dominikańskimi.

Streszczenie

Ołtarz boczny w kościele w Graboszycach powstał w pierwszej połowie XVIII wieku. Reprezentuje typ aediculowy, czyli jednoosiowej nastawy, ujętej parą podpór dźwigających belkowanie z promienistą glorią w zwieńczeniu. Obecnie w polu głównym umieszczony jest obraz Matki Boskiej Różańcowej ze świętymi dominikańskimi.

Bibliografia