Matka Boska z Dzieciątkiem

Dzieje zabytku

Obraz odnotowano w aktach wizytacji z 1679 roku opisując, że jest ozdobiony srebrnymi sukienkami oraz koralami. Pozostałe dzieje wizerunki nie są znane.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta. W centrum kompozycji Matka Boska w typie Hodegetrii ukazana w półpostaci, frontalnie z Dzieciątkiem Jezus na lewym ręku i kwiatem białej lilii w prawej dłoni. Twarz Marii szeroka, z długim nosem, małymi ustami, ciemnobrązowymi oczami. Ubrana jest w ciemnoniebieską suknię oraz ciemnoniebieski płaszcz z czerwoną podszewką i złotą lamówką na brzegu, zarzucony na ramiona i głowę, spięty na piersi złotą, owalną broszką, zdobioną w okuciowe motywy. Dzieciątko ukazane w całej postaci, zwrócone trzy czwarte w prawo, lewą ręką przytrzymuje złote jabłko królewskie, prawą unosi na wysokości piersi w geście błogosławieństwa. Twarz okrągła z długim i szerokim nosem, wąskimi ustami, okolona krótkimi i brązowymi włosami. Jezus ubrany jest w czerwoną suknię z długimi rękawami, zdobioną złotymi rozetkami. Głowy obu postaci ujmują złocone promieniste nimby, otoczone złotym okręgiem. W prawym dolnym narożu obrazu tarcza z godłem herbu Lis oraz sygle „IK”. Tło złote, ryte w ornamenty roślinne.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz o prowieniencji gotycko-renesansowej. Reprezentuje półpostaciowy wizerunek Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie Hodegetrii. Przedstawienia Hodegetrii w malarstwie małopolskim rozpowszechniły się jeszcze przed połową XV stulecia, ale szczególnie były popularne w drugiej połowie XV wieku. Obrazy ukazujące Hodegetrię to jeden z najstarszych i najczęściej występujących wizerunków Matki Boskiej. Autorstwo pierwszego tego typu dzieła przypisywane jest św. Łukaszowi. Nazwa Hodegetria wywodzi się od świątyni dowódców, grec. „Ton Hodegon”, w której cesarze bizantyńscy modlili się, gdy opuszczali Konstantynopol na czele wojsk. Według innej wersji to nazwa monasteru, w którym przechowywano cudowny obraz Bogarodzicy. Greckie słowo „hodos” oznacza również – drogę. Stąd też rozwinęła się symboliczna interpretacja tego wizerunku, jako Matki Boskiej Wskazującej Drogę (Przewodniczki). Tło zdobi falisty pęd roślinny, ryty w gruncie, zwieńczony kwiatem.

Streszczenie

Obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiej o prowieniencji gotycko-renesansowej z XVI wieku. Obrazy ukazujące Hodegetrię to jeden z najstarszych i najczęściej występujących wizerunków Matki Boskiej. Autorstwo pierwszego tego typu dzieła przypisywane jest św. Łukaszowi. Nazwa Hodegetria wywodzi się od świątyni dowódców, grec. „Ton Hodegon”, w której cesarze bizantyńscy modlili się, gdy opuszczali Konstantynopol na czele wojsk. Według innej wersji to nazwa monasteru, w którym przechowywano cudowny obraz Bogarodzicy. Greckie słowo „hodos” oznacza również – drogę. Stąd też rozwinęła się symboliczna interpretacja tego wizerunku, jako Matki Boskiej Wskazującej Drogę (Przewodniczki). Tło zdobi falisty pęd roślinny, ryty w gruncie, zwieńczony kwiatem.

Bibliografia