Ołtarz boczny Matki Boskiej z Dzieciątkiem

Dzieje zabytku

Jeszcze w 1972 roku struktura była polichromowana na kolor jasnozielony z białymi kolumnami i złoconymi detalami.

Opis

Ołtarz przyścienny, architektoniczny, na cokole. Mensa w typie sarkofagowym; antepedium dekorowane przebitym mieczem gorejącym sercem w wieńcu z róż ujętym kwitnącymi gałązkami. Na mensie tabernakulum na rzucie zbliżonym do prostokąta, na profilowanej podstawie, ujęte spływami wolutowymi. Na licu drzwi w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym dekorowane kielichem z hostią, ujęte ustawionymi skośnie pilastrami dźwigającymi pełne belkowanie z wysuniętym gzymsem. Obok tabernakulum stoi figura św. Antoniego Padewskiego. Nastawa jednoosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem. Oś środkowa flankowana parą kolumn o kapitelach kompozytowych, ustawionych przed licem ołtarza na tle zwielokrotnionych pilastrów. Cokoły kolumn dekorowane płycinami z dekoracją z wici. Podpory dźwigają pełne, wyłamane wielokrotnie belkowanie oraz odpowiadający ich ułożeniu przerwany przyczółek, na którym spoczywa para adorujących aniołów; belkowanie nad częścią środkową ucięte łukowato. W polu środkowym we wnęce w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem nadwieszonym z uskokiem obraz z przedstawieniem Matki Boskiej z Dzieciątkiem w profilowanej ramie z dekoracją płaskorzeźbioną. W ramie ponad obrazem płaskorzeźbiona kompozycja z aniołków trzymających koronę ponad monogramem maryjnym. Powyżej kartusz z napisem „AVE / MARYA”.
Kondygnację ujmują ażurowe uszaki utworzone z wici roślinnej. Zwieńczenie o kształcie wklęsło-wypukłym, zamknięte od góry łukiem nadwieszonym utworzonym z wolut spiętych muszlą palmetową. Wypełnia je obraz w ramie powtarzającej jego kształt z wizerunkiem św. Cecylii grającej na instrumencie. Zwieńczenie ujmują podobne, ażurowe uszaki.
Struktura polichromowana na biało ze złoconą ornamentyką oraz detalami architektonicznymi.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz wykonano w XIX wieku, jednak odwołano się do typu struktury wykształconej i z powodzeniem stosowanej w epoce nowożytnej: konstruując nastawę jednokondygnacyjną, z większym obrazem w polu środkowym i mniejszym w zwieńczeniu. Ołtarz flankują kolumny, a szczyt w miejscu tradycyjnie umieszczanej glorii promienistej wieńczy muszla palmetowa. Dynamiczna struktura, którą tworzą zwielokrotnione podpory, silnie wyłamane belkowanie, czy też kształt zwieńczenia dowodzą, że wzorowano się na dziełach późnego baroku. Uszaki utworzone ze wstęg i elementów roślinnych w formie liści, rozwiniętych kwiatów i gałązek róż to już kompozycja dziewiętnastowieczna. Świadomy powrót do form barokowych czyni go dziełem neostylowym.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Ołtarz w kaplicy bocznej kościoła w Trzebuni jest dziełem neobarokowym wykonanym w XIX wieku. Dynamiczna struktura, którą tworzą zwielokrotnione podpory, silnie wyłamane belkowanie, czy też kształt zwieńczenia dowodzą, że wzorowano się na dziełach późnego baroku.

Bibliografia