Ołtarz boczny

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Łapsze Niżne
Miejscowość
Kacwin
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Niedzica
Parafia
Parafia Wszystkich Świętych
Tagi
mała architektura styl eklektyczny sztuka pierwszej połowy XVIII wieku
Miejsce przechowywania
północna ściana nawy
Identyfikator
DZIELO/02026
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
pierwsza połowa XVIII wieku
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie i rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie, srebrzenie
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Ołtarz powstał w pierwszej połowie XVIII wieku. W aktach wizytacji z 1832 roku w ołtarzu wymieniono obraz św. Antoniego Padewskiego i dwie figury aniołów (obecnie w ołtarzu w kaplicy). Został przebudowany w 1902 roku. Dodano wówczas zwieńczenie, w polu centralnym umieszczono figurę Najświętszego Serca Jezusa (wykonana w Gröden w Tyrolu) oraz trzy figury w zwieńczeniu będące dziełem Franciszka Repesika z Nowej Wsi Spiskiej.

Opis

Nastawa architektoniczna, jednoosiowa, dwukondygnacyjna ze zwieńczeniem, ustawiona na dwustrefowym cokole z wyłamanymi pod kątem prostopadłościanami. Ołtarz sarkofagowy, wklęsło-wypukły, na wysokim cokole, dekorowany w narożach ornamentem roślinnym i rocaille'owym kartuszem w polu. Mensa szersza od ołtarza, drewniana. Nastawa ujęta parą kolumn o skręconych trzonach zdobionych wicią roślinną, podtrzymujących pełne belkowanie, wyłamane na ich osi pod kątem. Fryz i cokół na linii kolumn dekorowany płycinami z ornamentem roślinnym, na belkowaniu ustawione figury św. Teresy i św. Józefa. W środkowej części fryzu napis „O najsladsie Srdce môjho Ježiša / učíň, aby som Ta vždy viac a viac milovah”. Całe pole główne wypełnia wnęka ujęta ramą dekorowaną ornamentem roślinnym, z tłem złożonym z kratki i krzyży. Na jej tle, na cokole ustawiona figura Najświętszego Serca Jezusa. Druga kondygnacja węższa, ustawiona na cokole z wyłamanymi pod kątem prostopadłościanami; ujęta parą kolumn podtrzymującą pełne belkowanie, wyłamane na ich osi pod kątem, na nim dwie figurki aniołów. W polu figura św. Antoniego Padewskiego ustawiona na cokole. Zwieńczenie w formie leżącego prostokąta zamkniętego gzymsem przyjmującym kształt łuku półkolistego, dekorowanego ornamentem roślinnym, zwieńczonego krzyżem. W polu medalion z monogramem IHS w glorii promienistej, na wypukłym, półokrągłym cokole. Struktura polichromowana na sposób imitujący marmoryzację w kolorze zielono-białym, z czerwonymi detalami, kolumny, profile oraz ornamentyka złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Bardzo charakterystyczny motyw ustawionych pod kątem kolumn o skręconych trzonach podtrzymujących wyłamane belkowanie z silnie wysuniętym do przodu gzymsem przywodzi na myśl ołtarze z kościoła św. Katarzyny w Nowym Targu, ołtarz główny w świątyni w Niedzicy i inne, o bardzo zbliżonej strukturze i dekoracji figuralnej (jego dawne figury w ołtarzu w kaplicy). Być może dzieła te zostały wykonane przez wciąż słabo rozpoznany warsztat braci Wierzbickich z Nowego Targu, działający na terenie Spisza. Przebudowa ołtarza, pozbawienie go jego pierwotnej dekoracji ornamentalnej i figuralnej oraz zastąpienie jej rzeźbami z XX wieku sprawiły, że nastawa ma dziś charakter eklektyczny.


Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Ołtarz powstał w pierwszej połowie XVIII wieku. W aktach wizytacji z 1832 roku w ołtarzu wymieniono obraz św. Antoniego Padewskiego i dwie figury aniołów (obecnie w ołtarzu w kaplicy). Został przebudowany w 1902 roku. Dodano wówczas zwieńczenie, w polu centralnym umieszczono figurę Najświętszego Serca Jezusa (wykonana w Gröden w Tyrolu) oraz trzy figury w zwieńczeniu będące dziełem Franciszka Repesika z Nowej Wsi Spiskiej. Być może ołtarz został wykonany przez wciąż słabo rozpoznany warsztat braci Wierzbickich z Nowego Targu. Wszystkie zmiany w strukturze i dekoracji sprawiły, że nastawa ma dziś charakter eklektyczny.

Bibliografia

"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016
Skorupa Andrzej, "Zabytkowe kościoły polskiego Spisza", Kraków 2001
Šimončič Jozef, Karabová Katarína, "Kanonické vizitácie dunajeckého dekanatu v spišskom biskupstve z roku 1832", Krakov 2015
Skorupa Andrzej, Monita Rafał, "Kacwin. Kościół Wszystkich Świętych", Kraków 2015

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Ołtarz boczny", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-boczny-138

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności