Matka Boska z Dzieciątkiem z Gruszowa

Dzieje zabytku

Rzeźba pochodzi z kościoła parafialnego w Gruszowie (powiat myślenicki), gdzie najprawdopodobniej znajdowała się w ołtarzu głównym. W wizytacji kanonicznej biskupa Załuskiego przeprowadzonej w 1748 roku wymieniono cztery ołtarze, w nastawie głównej mieścił się rzeźbiony wizerunek Matki Boskiej. W 1853 roku rzeźba została ponownie pozłocona przez Karola Rośka na zlecenie księdza Pawła Pomian Izdebskiego. Od 1994 roku rzeźba stanowi depozyt Kurii Metropolitalnej w Krakowie i jest przechowywana w Muzeum Archidiecezjalnym w Krakowie (protokół z dnia 21 kwietnia 1994).

Opis

Rzeźba drążona ustawiona na niewielkim, wielobocznym postumencie. Maria ukazana w pozycji stojącej, frontalnie z ciałem ułożonym z lekkim kontrapoście. Lewą ręką podtrzymuje Dzieciątko Jezus, w prawej trzyma złocone berło zwieńczone kwiatem. Matka Boska przedstawiona jako młoda kobieta o podłużnej twarzy z wysokim czołem, migdałowatymi oczami oraz krótkim nosem i małymi ustami ułożonymi w delikatny uśmiech. Karnacja jasna, policzki wyraźnie zaróżowione. Długie, ciemne i falowane włosy rozdzielone przedziałkiem opadają na ramiona postaci. Na głowie Marii ciemna chusta oraz złocona korona (pozostałość korony?) lub diadem. Madonna jest ubrana w ciemną suknię z długimi rękawami dekorowaną motywem roślinnym oraz złocony płaszcz spięty pod szyją klamrą w kształcie kwiatu. Dzieciątko Jezus przedstawione w pozycji siedzącej z głową mocno pochyloną w bok i skrzyżowanymi stópkami. W ręku trzyma otwartą księgę. Twarz owalna, pulchna, ciemne oczy skierowane w lewo, usta w wyraźnym uśmiechu. Włosy, krótkie, falowane w kolorze brązowym. Dzieciątko jest ubrane w złoconą tkaninę udrapowaną wokół bioder. Figura polichromowana i częściowo złocona. Na odwrociu napis „Powtóre odzłocona / zarządem x(iędza) / Pawła Pomian Izdeb / skiego przez / Karol(a) Rośka / R(oku) P(ańskiego) 1853”.

Zarys problematyki artystycznej

Zdaniem Józefa Dutkiewicza rzeźba powstała w latach 1370-1390 a pod względem formalnym nawiązuje do wzorów szwabskich, które za pośrednictwem środowiska praskiego docierały do Małopolski w trzeciej ćwierci XIV stulecia. Pod względem kompozycyjnym nawiązuje do rzeźby Madonny z kościoła św. Andrzeja w Krakowie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Po konserwacji (zrekonstruowane berełko oraz prawa dłoń).

Streszczenie

Rzeźba pochodzi z kościoła parafialnego w Gruszowie (powiat myślenicki), gdzie najprawdopodobniej znajdowała się w ołtarzu głównym. Zdaniem badaczy figura powstała w latach 1370-1390. Od 1994 roku rzeźba stanowi depozyt Kurii Metropolitalnej w Krakowie i jest przechowywana w Muzeum Archidiecezjalnym w Krakowie.

Bibliografia