Matka Boska Różańcowa

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Mogilany
Miejscowość
Gaj
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Mogilany
Parafia
Parafia Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Tagi
członkowie bractwa malarstwo XVII wieku Matka Boska Różańcowa Matka Boska Śnieżna
Miejsce przechowywania
kościół
Identyfikator
DZIELO/01276
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
około 1644 roku
Technika i materiał
tempera na desce
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Obraz Matki Boskiej Różańcowej mógł powstać około 1644 roku w związku z założeniem bractwa różańcowego. Pierwotnie znajdował się w feretronie. Po odnowieniu w 1999 roku został oprawiony i powieszony na ścianie w kościele.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum pośród obłoków ukazana półpostać Matki Boskiej, zwróconej w trzech czwartych w lewo. Lewą ręką podtrzymuje Dzieciątko, razem z nim w prawej dłoni trzyma różaniec. Twarz ma owalną o łagodnych rysach, migdałowatych oczach, wąskim nosie i małych pełnych ustach. Wokół głowy nimb promienisty. Ubrana jest w jasnoczerwoną suknię oraz ciemnoniebieski maforion o wzorze roślinnym, z lamówką, zarzucony na głowę i ramiona. Wokół twarzy ma podwikę. Dzieciątko w pozycji siedzącej, zwrócone w trzech czwartych w prawo, prawą rękę unosi w geście błogosławieństwa, lewą trzyma z Matką różaniec. Twarz ma owalną, o pełnych policzkach, migdałowatych oczach, małym nosie i pełnych ustach, okoloną krótkimi włosami. Na głowie ma otwartą koronę. Ubrane jest w białą tunikę o roślinnym wzorze i czerwonej lamówce, przepasaną w talii. Postacie flankują dwa anioły zwrócone w trzech czwartych do wewnątrz, jedną ręką podtrzymujące nad głową Marii zamkniętą koronę, w drugiej trzymając gałązkę róży i lilii. Twarze mają okrągłe, o migdałowatych oczach skierowanych w górę, wąskich nosach i małych, pełnych ustach, okolone kręconymi włosami. Ubrane są w luźne tuniki, przepasane szarfami w talii. W dolnej części przedstawienia ukazane niewielkie postacie członków bractwa w dwóch grupach zwróconych do wewnątrz, klęczących, z rękami złożonymi w geście modlitwy. Pomiędzy nimi jedna klęcząca postać ukazana od tyłu z dwoma rękami uniesionymi do góry. Wszyscy członkowie bractwa ubrani są w czerwone tuniki z kapturami na głowach, w dłoniach trzymają różańce. Przedstawienie ukazane na tle brązowo-żółtego nieba rozświetlonego łuną w górnej części obrazu.



Zarys problematyki artystycznej

Wizerunek Matki Boskiej oparty jest na wzorze cudownej ikony „Salus Populi Romani” (Matka Boska Śnieżna) znajdującej się w bazylice Santa Maria Maggiore w Rzymie. Kult Matki Boskiej Śnieżnej krzewili jezuici od końca XVI wieku. Oni też pierwsi uzyskali zgodę na umieszczenie obrazów wzorowanych na ikonie w swoich domach. Do Rzeczypospolitej pierwszy wizerunek Matki Boskiej Śnieżnej sprowadzono w 1584 roku do świątyni jezuitów w Jarosławiu. Na przełomie XVI i XVII wieku, jak i później, powstało wiele dzieł wzorowanych na rzymskiej ikonie. Schemat kopiowanego wizerunku „Salus Populi Romani” ulegał z czasem przetworzeniom. Same przedstawienia Matki Boskiej z Dzieciątkiem były wierne pierwowzorowi, jakkolwiek urozmaicano elementy tła. Częstym motywem towarzyszącym wizerunkowi maryjnemu były właśnie anioły podtrzymujące nad głową Marii koronę. Na omawianym obrazie w Gaju Maria i Dzieciątko mają inaczej ułożone dłonie niż na schemacie kompozycyjnym oryginalnego wizerunku, gdyż trzymają różaniec. Obraz Matki Boskiej Śnieżnej bardzo często był adaptowany jako wzór do przedstawień różańcowych za sprawą umieszczania ich w ołtarzach różańcowych lub właśnie poprzez niewielką zmianę schematu ikonograficznego – ukazanie Marii z różańcem w dłoni. Na obrazie w Gaju dodatkowo w dolnej partii przedstawienia ukazano modlących się i oddających cześć Matce Boskiej członków bractwa różańcowego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Krakelury na powierzchni malatury, zabrudzenia.

Streszczenie

Obraz Matki Boskiej Różańcowej mógł powstać około 1644 roku w związku z założeniem bractwa różańcowego. Pierwotnie znajdował się w feretronie. Wizerunek Matki Boskiej oparty jest na wzorze cudownej ikony „Salus Populi Romani” (Matka Boska Śnieżna) znajdującej się w bazylice Santa Maria Maggiore w Rzymie. Był on często adaptowany do przedstawień różańcowych, przy niewielkich zmianach schematu ikonograficznego – przykładowo ukazania Marii z różańcem w dłoni. Na obrazie w Gaju dodatkowo w dolnej partii przedstawienia ukazano modlących się i oddających cześć Matce Boskiej członków bractwa różańcowego.

Bibliografia

Wiecheć Władysław, "Parafia Matki Bożej w Gaju", Kraków 2001
"Maryja Orędowniczka Wiernych. Ikonografia nowożytnej sztuki kościelnej w Polsce, t. 2", Warszawa 1987

Inne dzieła z tego roku

Jak cytować?

Paulina Kluz , "Matka Boska Różańcowa", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/matka-boska-rozancowa-16

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności