Matka Boska

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
suski
Gmina
Zembrzyce
Miejscowość
Zembrzyce
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Sucha Beskidzka
Parafia
Narodzenia św. Jana Chrzciciela
Tagi
Matka Boska rzeźba XVII wieku
Miejsce przechowywania
ołtarz w kaplicy bocznej
Identyfikator
DZIELO/09896
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
druga połowa XVII wieku
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie
Wymiary podstawowe
wysokość – 106 cm
Inne wymiary – średnica podstawy: 26 cm
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Rzeźby Matki Boskiej oraz św. Jana Ewangelisty powstały w drugiej połowie XVII wieku i zostały ustawione na ołtarzu Ukrzyżowania.

Opis

Rzeźba drążona, przedstawiająca Matkę Boską, ustawiona na niskim i półkolistym cokole. Maria zwrócona delikatnie w lewo, w kontrapoście z prawą nogą ugiętą w kolanie i z dłońmi splecionymi poniżej pasa. Twarz okrągła z wyraźnie zaznaczonym podbródkiem, małymi ustami i dużym, prostym nosem. Włosy długie, częściowo schowane pod welonem, ciemnobrązowe, opadające na plecy. Matka Boska jest ubrana w długą suknię z długimi rękawami, przewiązaną pasem oraz płaszcz, założony na głowę, na stopach ma pełne buty. Draperia szat gęsta, równolegle biegnąca w dół. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, ubiór złocony.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźby Matki Boskiej i św. Jana zostały wykonane w nieznanym warsztacie rzeźbiarskim w drugiej połowie XVII wieku, jako grupa Ukrzyżowania. Reprezentują typowe dla tego okresu dzieła o statecznej pozie i równolegle biegnących draperiach szat. Figury te ilustrują scenę z Ewangelii św. Jana: „Kiedy więc Jezus ujrzał Matkę i stojącego obok Niej ucznia, którego miłował, rzekł do Matki: «Niewiasto, oto syn Twój». Następnie rzekł do ucznia: «Oto Matka twoja». I od tej godziny uczeń wziął Ją do siebie.” (J 19, 26-27). Ponadto w omawianej grupie Ukrzyżowania Maria została ukazana, jako Matka Boska Bolesna, jednak w prawie niezauważalny sposób. Tylko jeden element dzieła świadczy o wizji artysty ukazania Matki Boskiej, jako Bolesnej – sposób ułożenia dłoni, zwany gestem „affectus doloris”. Franz Lang (1654-1727), bawarski jezuita, autor wielu prac, w których opisał, jakie możliwości daje gra aktora w procesie edukacji religijnej, gest ten omawia w następujący sposób: „Cierpimy i smucimy się, splatając dłonie na kształt grzebienia i unosząc je do serca albo opuszczając do pasa”. Podobnie jak aktor na scenie ma wzbudzać u widza poruszenie, tak i dzieło (obraz lub rzeźba) miały wywołać to samo uczucie u modlących się wiernych.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Stan zachowania dobry, delikatne zabrudzenia.

Streszczenie

Rzeźby Matki Boskiej i św. Jana Ewangelisty powstały w drugiej połowie XVII wieku i zostały ustawione na ołtarzu Ukrzyżowania. Maria została ukazana, jako Matka Boska Bolesna, jednak w prawie niezauważalny sposób. Tylko jeden element dzieła świadczy o wizji artysty ukazania Matki Boskiej, jako Bolesnej – sposób ułożenia dłoni, zwany gestem „affectus doloris”.

Bibliografia

Heumann Stanisław, "Wiadomość o parafii Zembrzyce nad Skawą, w dekanacie Suskim, deycezyi Krakowskiej, pow. Wadowickim w Galicyi położonej, tudzież o kościele zembrzyckim jakoteż o Obrazie Matki Boskiej łaskami tamże słynącym, z dodatkiem pocztu Kapłanów, którzy przy kościele parafialnym w Zembrzycach pracowali, na podstawie metryk, wizyt biskupich, aktów parafialnych i innych źródeł", Kraków 1898
Organisty Adam, Skrabski Józef, "Afekt i gest w potrydenckim theatrum sacrum. Uwagi o efektach teatralnych na wybranych przykładach barokowych rzeźb Śląska i Rzeczypospolitej" , [w:] "Sztuka po Trydencie" , red.Kuczman Kazimierz, Witko Andrzej , Kraków 2014 , s. 213-231

Jak cytować?

Maria Działo, "Matka Boska", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/matka-boska-2

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności