Zachariasz

Dzieje zabytku

Ołtarz razem z figurami został wykonany najpewniej w latach siedemdziesiątych XVIII wieku przez warsztat Korneckich do kościoła Cystersów w Mogile. Pierwotnie był pod wezwaniem św. Antoniego. W 1948 roku został przeniesiony do kościoła Saletynów pw. św. Norberta przy ulicy Wiślnej w Krakowie. Nastawa została wówczas zredukowana o dwie osie boczne pierwszej kondygnacji i znajdujące się w ich partiach figury Zachariasza i św. Joachima. W 1998 roku świątynię przy ulicy Wiślnej przekazano jej dawnym właścicielom – wspólnocie grekokatolików, którzy przenieśli się do niej w 2001 roku. W związku z tym konserwator archidiecezjalny wydał decyzję o przeniesieniu ołtarza głównego do budowanego w latach 2001-2006 nowego kościoła w Tokarni. Ołtarz przekazano w 2006 roku. Nastawa i figury przeszły wówczas gruntowną konserwację. Ołtarz został odbudowany w całości razem z osiami bocznymi i ponownie ustawionymi w ich partii figurami.

Opis

Rzeźba drążona z tyłu, ustawiona na niskiej podstawie. Postać zwrócona frontalnie, z opuszczona głową skierowaną w lewo. W lewej, ugiętej i uniesionej z przodu ręce trzyma złoconą kadzielnicę na łańcuszkach, które podtrzymuje również w uniesionej prawej ręce. Twarz ma pociągłą, o starczych rysach, dużych, migdałowatych i blisko siebie osadzonych oczach, dużym, prostym nosie i rozchylonych ustach, okoloną gęstą, silnie skręconą i uniesioną brodą oraz krótkimi włosami. Na głowie ma nakrycie kapłana. Ubrany jest w długą, białą suknię spodnią ze złoconymi lamówkami oraz białą suknię wierzchnią, sięgającą kolan, dekorowaną przy dolnej krawędzi złoconymi chwostami, przepasaną w talii złoconym pasem. Na ramiona ma narzucony biały płaszcz ze złoconymi lamówkami, opadający po bokach postaci, zaś na piersi ma złocony pektorał. Partie ciała polichromowane naturalistycznie.

Zarys problematyki artystycznej

Zachariasz był prorokiem, mężem św. Elżbiety i ojcem św. Jana Chrzciciela. Nie uwierzył aniołowi, że urodzi mu się dziecko, dlatego stracił mowę aż do momentu obrzezania syna, a gdy ją odzyskał, nazwał go wówczas Janem. W ikonografii ukazywany jest jako dojrzały mężczyzna, gdyż został ojcem jako starzec, zazwyczaj w stroju kapłana.
Ołtarz główny razem z czterema figurami świętych najpewniej wykonał warsztat Korneckich. Struktura ołtarza oraz cechy formalne figur odpowiadają dziełom tworzonym wcześniej w tym warsztacie. Figura Zachariasza w Tokarni odpowiada typowi fizjonomicznemu starszego mężczyzny z długą brodą, który wielokrotnie pojawiał się w twórczości Korneckich, chociażby w rzeźbach biskupów w farze w Bochni. Figura ta jest bardzo zbliżona do innej rzeźby Korneckich tej samej postaci z ołtarza w kościele św. Małgorzaty w Nowym Sączu. Obie mają niemal dokładnie ten sam strój i tak samo oddane rysy twarzy i sposób rzeźbienia brody. Jedynie Zachariasz z Tokarni ma inny układ ciała, gdyż trzyma kadzielnicę, natomiast postać z Nowego Sącza trzyma w dłoni tablicę.
Piotr Kornecki razem ze swoim przyrodnim bratem Stanisławem, założyli w Gdowie warsztat stolarsko-rzeźbiarski i malarski. Z czasem pracowali w nim również synowie tego pierwszego oraz krewniacy mieszkający w tej wsi. Rodzinny warsztat Koreckich był szczególnie prężny w trzeciej ćwierci XVIII wieku, wykonując prace w wielu kościołach na terenie południowej Małopolski.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Drobne przetarcia polichromii, zabrudzenia figury.

Streszczenie

Ołtarz razem z figurami został wykonany najpewniej w latach siedemdziesiątych XVIII wieku przez warsztat Korneckich do kościoła Cystersów w Mogile. W 1948 roku został przeniesiony do kościoła Saletynów pw. św. Norberta przy ulicy Wiślnej w Krakowie, a w 2006 roku do nowego kościoła w Tokarni. Zachariasz był prorokiem, mężem św. Elżbiety i ojcem św. Jana Chrzciciela. W ikonografii ukazywany jest jako dojrzały mężczyzna, gdyż został ojcem jako starzec.

Bibliografia